Η Επίδαυρος αποκτάει νέο αρχαιολογικό μουσείο, προκειμένου να στεγάσει τα σημαντικά ευρήματα από το ιερό του Ασκληπιού, ένα μέρος των οποίων εκτίθεται σήμερα στο υπάρχον παλαιό κτήριο, που έχει ξεπεράσει τον έναν αιώνα ύπαρξης, αλλά και έχει ξεπεραστεί βέβαια εντελώς, μουσειακά.

Αυτό είναι ένα πού σημαντικό γεγονός για τον νομό μας και την πολιτιστική κληρονομιά του και πίσω από αυτή τη δημιουργία είναι ο Βασίλης Λαμπρινουδάκης. Πρόκειται για τον αρχαιολόγο που ασχολείται με τη δημιουργία του νέου αρχαιολογικού μουσείου της Επιδαύρου, καθώς θα βασιστεί σε δική του πρόταση.

Οι χρήσεις που προτείνονται για το νέο κτήριο του μουσείου από την αρμόδια Εφορεία Αρχαιοτήτων Αργολίδας έχουν λάβει υπ’ όψιν την προκαταρκτική μουσειολογική πρόταση, που έχει συνταχθεί από τον εξέχοντα αρχαιολόγο, καθηγητή Βασίλειο Λαμπρινουδάκη, ο οποίος ανασκάπτει και μελετά το ιερό του Ασκληπιού για περισσότερο από 50 χρόνια.

Στη συνέχεια θα σας παρουσιάσουμε τι προβλέπεται να ετοιμαστεί με βάση τα σχέδια και ποιες θα είναι οι χρήσεις του νέου αρχαιολογικού μουσείου. Θα σας ενημερώσουμε για την ιστορία του μουσείου και τα εκθέματα. Με πληροφορίες του Μ. Θερμού (MonoNews Ανασκαφή). Ακολούθως, μπορείτε να διαβάσετε και τι ανέφερε ο Βασίλειος Λαμπρινουδάκης στην εφημερίδα «Lifo», μαθαίνοντας πολλά πράγματα για τον συγκεκριμένο αρχαιολόγο.

Εκεί θα χτιστεί το νέο μουσείο

Το νέο κτήριο, εμβαδού περί τα 2.500 τμ προβλέπεται να ανεγερθεί στην περιοχή, όπου βρίσκεται το Ξενία και οι άλλες σύγχρονες εγκαταστάσεις που εξυπηρετούν διάφορες χρήσεις (Θεατρικό Μουσείο, καμαρίνια, γραφεία, αρχεία, βιβλιοθήκη, εργαστήριο συντήρησης, αποθήκες κ.λπ.). Το σημείο βρίσκεται εκτός του μνημειακού συνόλου του Ασκληπιείου, στο οποίο επίσης, δεν υπάρχουν αρχαιολογικά κατάλοιπα ενώ στην ίδια περιοχή, ας σημειωθεί, είναι ήδη υπό ανέγερση το πωλητήριο του ΟΔΑΠ, καθώς και ένα κτήριο πολλαπλών χρήσεων για το Ελληνικό Φεστιβάλ.

Σε γενικές γραμμές δηλαδή, είναι το καταλληλότερο για τη χωροθέτηση του νέου μουσείου, καθώς έτσι ολοκληρώνεται ο σχεδιασμός για την συγκέντρωση όλων των νέων κτηριακών εγκαταστάσεων, που απαιτούνται για την λειτουργία του αρχαιολογικού χώρου.

Πιο συγκεκριμένα, και σύμφωνα με το κτηριολογικό πρόγραμμα που κατατέθηκε στο Συμβούλιο Μουσείων του υπουργείου Πολιτισμού, το μουσείο προβλέπεται να κτισθεί στο τέλος της νέας διαδρομής περιήγησης στον αρχαιολογικό χώρο, που θα ξεκινά από τα Προπύλαια (την αρχαία είσοδο) του ιερού στα βόρεια και θα καταλήγει στο αρχαίο θέατρο, στο νότιο άκρο του ιερού και στην έξοδό του από αυτό. Σε κάθε περίπτωση πάντως, όλη αυτή η περιοχή βρίσκεται εντός της Ζώνης Α’ του κηρυγμένου αρχαιολογικού χώρου.

Οι χρήσεις του νέου μουσείου

Σημαντικό είναι το γεγονός εξάλλου, ότι οι χρήσεις που προτείνονται για το νέο κτήριο του μουσείου από την αρμόδια Εφορεία Αρχαιοτήτων Αργολίδας έχουν λάβει υπ’ όψιν την προκαταρκτική μουσειολογική πρόταση, που έχει συνταχθεί από τον εξέχοντα αρχαιολόγο, καθηγητή Βασίλειο Λαμπρινουδάκη, ο οποίος ανασκάπτει και μελετά το ιερό του Ασκληπιού για περισσότερο από 50 χρόνια.

Σύμφωνα με αυτήν η μόνιμη έκθεση στο ισόγειο του κτηρίου θα καταλαμβάνει έκταση 1.100 τμ ενώ το μουσείο εκτός από τον χώρο υποδοχής και τα γραφεία του θα διαθέτει επίσης αίθουσα πολλαπλών χρήσεων για διαλέξεις, εκπαιδευτικά προγράμματα στο ημιυπόγειο ενώ φυσικά θα υπάρχουν και όλοι οι απαιτούμενοι βοηθητικοί χώροι και οι απαραίτητες εγκαταστάσεις.

Η όλη πρόταση εξάλλου, για τη δημιουργία ενός νέου κτηρίου, αφορά στον ευρύτερο σχεδιασμό της Εφορείας Αρχαιοτήτων Αργολίδας και έρχεται να συμπληρώσει το πρώτο τμήμα του αρχικού σχεδιασμού για την ανάδειξη του Ασκληπιείου σε αρχαιολογικό και περιβαλλοντικό πάρκο, μέσω της υπογραφείσας από το 2019 Προγραμματικής Σύμβασης μεταξύ Υπουργείο Πολιτισμού, Περιφέρειας Πελοποννήσου και Δήμου Επιδαύρου.

Η ιστορία και τα εκθέματα

Εντός του αρχαιολογικού χώρου του ιερού του Ασκληπιού, που αποτελούσε την μητρόπολη όλων των ασκληπιείων του αρχαίου κόσμου βρίσκεται το εν λειτουργία αρχαιολογικό μουσείο, που κτίσθηκε το 1898-1900 από την Αρχαιολογική Εταιρεία. Άρχισε να λειτουργεί το 1909 στεγάζοντας πολλά από τα ευρήματα των ανασκαφών, που είχαν διεξαχθεί από το 1881 ως το 1928 από τον αρχαιολόγο Παναγή Καββαδία. Στον ίδιο οφείλεται και η έκθεση των αρχαίων, που διατηρείται ως σήμερα, χαρακτηριστικό δείγμα της μουσειακής αντίληψης των αρχών του 20ού αιώνα, με την πυκνή και παρατακτική διάταξη των εκθεμάτων, αν και αναγκαστική, λόγω της στενότητας του χώρου.

Τα εκθέματα του Μουσείου χρονολογούνται από την Αρχαϊκή ως την Ρωμαϊκή εποχή και προέρχονται από τα Προπύλαια του ιερού, τον ναό του Ασκληπιού και τον ναό της Άρτεμης και τον Θόλο της Επιδαύρου. Είναι επιγραφές, ιατρικά εργαλεία, σίμες αρχαίων κτηρίων, ακροκέραμα, ανάγλυφα, αγάλματα μεγάλου μεγέθους αλλά και πολλά μικρά αναθήματα, το σημαντικό γνωστό, ημιτελές κορινθιακό κιονόκρανο που βρέθηκε κοντά στη Θόλο, καθώς και μεγάλα τμήματα σημαντικών αρχαίων κτηρίων.

Στο μουσείο εκτίθενται επίσης και εκμαγεία σημαντικών αγαλμάτων όπως της Υγείας 4ου π.Χ. αιώνα, της Αφροδίτης (ρωμαϊκό αντίγραφο), του Ασκληπιού (Ρωμαϊκής εποχής), των αετωμάτων του ναού του Ασκληπιού, των ακρωτηρίων του ναού της Άρτεμης καθώς και αναγλύφων, τα οποία βρίσκονται στο Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο στην Αθήνα.

Το κτήριο του μουσείου, ένα από τα αρχαιότερα της Ελλάδας είναι κτισμένο μεταξύ του αρχαίου Θεάτρου και του υπόλοιπου ιερού του Ασκληπιού, στη νότια πλευρά μικρού χειμάρρου και αποτελείται από τον προθάλαμο και δύο μακρόστενες αίθουσες. Στην νότια του πλευρά κατασκευάστηκε μεταγενέστερα πρόσθετο υπόστεγο, το οποίο στεγάζει μεγάλο αριθμό επιγραφών.

Βασίλης Λαμπρουδάκης: Ο αρχαιολόγος πίσω από το νέο μουσείο της Επιδαύρου

Ο αρχαιολόγος που ασχολείται με τη δημιουργία του νέου αρχαιολογικού μουσείου της Επιδαύρου, καθώς θα βασιστεί σε δική του πρόταση, είναι ο Βασίλης Λαμπρινουδάκης. Από τις ανασκαφές στην Επίδαυρο και τη Νάξο, ο ομότιμος καθηγητής Κλασικής Αρχαιολογίας αφηγείται μια ζωή αφιερωμένη στην ανάδειξη της πολιτιστικής μας κληρονομιάς. Και όπως λέει, το πιο πολύτιμο εύρημα δεν ήταν αρχαιολογικό – ήταν η γυναίκα του.

Τα ανέφερε ο ίδιος στην εφημερίδα «Lifo», μιλώντας και για την Επίδαυρο. Διαβάστε όσα αποκάλυψε:

Γεννήθηκα στη Χίο τον Ιούλιο του 1939 και έζησα στο νησί μέχρι τα δεκαοκτώ μου χρόνια, όταν έφυγα για σπουδές στην Αθήνα. Μεγάλωσα στο αστικό περιβάλλον της πόλης, σε μια εποχή γεμάτη αντιθέσεις. Αποφοίτησα από το Γυμνάσιο Aρρένων Χίου, ένα σχολείο με μακρά πνευματική παράδοση από την εποχή που το ίδρυσε ο Όσιος Αθανάσιος ο Πάριος. Το σπίτι μας βρισκόταν μόλις λίγα βήματα από τη βιβλιοθήκη Κοραή – έναν πνευματικό θησαυρό που επισκεπτόμουν συχνά και που διαμόρφωσε την αγάπη μου για τη γνώση και την Ιστορία. Από την παιδική μου ηλικία κουβαλώ ένα πλήθος αναμνήσεων.

Δεν ξεχνώ τις ατέλειωτες ώρες παιχνιδιού στη γειτονιά με τους φίλους μου αλλά ούτε και τις δυσκολίες και τις στερήσεις της περιόδου της γερμανικής κατοχής, που σημάδεψαν τη γενιά μου. Θυμάμαι επίσης με ευχαρίστηση τα μαθήματα γαλλικών στο κολέγιο Saint Joseph, που λειτουργούσε τότε στη Χίο. Ως παιδί, ήμουν ιδιαίτερα σκανταλιάρης και ατίθασος. Από τις ζωντανές εκείνες αναμνήσεις ξεχωρίζω τις φάρσες μας: μαζί με τους συμμαθητές μου βάζαμε φωτιά σε παλιά φιλμ και τα πετούσαμε από το παράθυρο. Οι καλόγριες, βλέποντας πως δεν μας έβαζαν εύκολα σε τάξη, συχνά μας άφηναν τελικά να κάνουμε ό,τι θέλαμε.

• Οι γονείς μου ήταν πρόσφυγες από την περιοχή της Σμύρνης. Και στους δύο χρωστάω τις ηθικές αρχές και αξίες που διέπουν σταθερά τη ζωή μου. Ιδιαίτερα στον πατέρα μου οφείλω την αγάπη για τα γράμματα και τη γνώση της αγγλικής γλώσσας. Ξέρετε, ο πατέρας μου έζησε για χρόνια στην Αμερική και όταν επέστρεψε δίδασκε αγγλικά στη Χίο. Όσον αφορά τη μητέρα μου, θα έλεγα ότι της χρωστώ την ικανότητα να προσεγγίζω με θετικό τρόπο τα όποια προβλήματα της ζωής.

«Η ζωή μου με έχει διδάξει πως η τίμια εργασία, αργά ή γρήγορα, αμείβεται. Και κάτι ακόμη σημαντικό: το έργο που έχεις παραγάγει δεν μπορεί κανείς να σ’ το αφαιρέσει. Είναι τελικά αυτό που μένει, όταν όλα τα άλλα παρέλθουν».

Σπούδασα Κλασική Αρχαιολογία και Ιστορία στο Πανεπιστήμιο Αθηνών. Δίδαξα έως το 2006 (οπότε και αφυπηρέτησα ως ομότιμος καθηγητής Κλασικής Αρχαιολογίας), ενώ το επιστημονικό μου έργο επικεντρώνεται στην αρχαία ελληνική τέχνη, την αρχιτεκτονική, την τοπογραφία της αρχαίας Ελλάδας, την επιγραφική, τη θρησκεία και λατρεία των αρχαίων, τη θεωρία της αρχαιολογίας, καθώς και τη διαχείριση και ανάδειξη μνημείων. Για μένα, η αρχαιολογία είναι πρωτίστως Ιστορία.

Ανατρέχοντας στο παρελθόν, αναγνωρίζω πως το άσβεστο ενδιαφέρον μου για την Ιστορία γεννήθηκε μέσα από τα μαθήματα –και τις παράπλευρες δράσεις– ενός φωτεινού δασκάλου στο Γυμνάσιο της Χίου: του Γιάννη Κουνέλλη. Μαζί του επισκεπτόμασταν μνημεία στο νησί, προσπαθώντας να αναπλάσουμε την ιστορία τους και να αποκωδικοποιήσουμε τα μηνύματά τους. Διδάσκοντας, έμαθα πως ταυτόχρονα διδάσκεσαι κι εσύ. Και κάτι ακόμη: στα χρόνια που ήμουν καθηγητής στο πανεπιστήμιο, συνειδητοποίησα ότι ο καλός συνδικαλισμός μπορεί να αποφέρει καρπούς και να κάνει καλό, ενώ ο κακός λειτουργεί ως φρένο και τροχοπέδη.

• Όλα αυτά τα χρόνια είχα την τιμή να διευθύνω τις αρχαιολογικές έρευνες, τις εργασίες ανασκαφής, αναστήλωσης και ανάδειξης στο Ασκληπιείο και στην αρχαία πόλη της Επιδαύρου. Παράλληλα, υπηρέτησα ως διευθυντής των ανασκαφών και των εργασιών του Πανεπιστημίου Αθηνών σε σειρά σημαντικών αρχαιολογικών θέσεων στη Νάξο: στη Γρόττα, στο Ιερό των Υρίων, στο Ιερό του Γύρουλα, καθώς και στην περιοχή των αρχαίων λατομείων και του υδραγωγείου των Μελάνων. Επίσης, διηύθυνα τις ανασκαφές στην Παλαιομάνινα της Ακαρνανίας.

Η ανασκαφή και ανάδειξη των αρχαιολογικών χώρων των Υρίων και του Γύρουλα στη Νάξο τιμήθηκε με το Α΄ Βραβείο της Europa Nostra. Δεν ήταν κάτι εύκολο. Η πρόταση για βράβευση κατατέθηκε από την Ελληνική Εταιρεία Περιβάλλοντος και Πολιτισμού και η συγκίνηση ήταν μεγάλη όταν πληροφορηθήκαμε πως, ανάμεσα σε περισσότερα από σαράντα αντίστοιχα έργα σε μνημεία διαφόρων εποχών από όλη την Ευρώπη, η Νάξος απέσπασε την κορυφαία διάκριση. Σημαντική προσωπική στιγμή αποτέλεσε και η απονομή, το 2003, του παράσημου του Ταξιάρχη του Τάγματος του Φοίνικος από τον Πρόεδρο της Ελληνικής Δημοκρατίας, ως αναγνώριση της συμβολής μου στην προβολή της ελληνικής ιστορίας και αρχαιολογίας σε διεθνές επίπεδο.

Τα ευρήματα που με συγκινούν ιδιαίτερα είναι αυτά που παρέχουν νέα στοιχεία για τη γνώση του παρελθόντος και ιδιαίτερα εκείνα που επιβεβαιώνουν μια υπόθεση που έχει κάνει κανείς κατά την ερευνητική στόχευσή του. Για παράδειγμα, στον ναό της Δήμητρας στο Σαγκρί της Νάξου οι παραστάδες των θυρών είχαν έναν χαρακτηριστικό τρόπο ανάρτησης της θύρας. Σ’ έναν άλλο χώρο κοντά στην πόλη, στα Ύρια, σ’ ένα εκκλησάκι ήταν εντοιχισμένο ένα κομμάτι τέτοιας παραστάδας, όμως τα στοιχεία του τρόπου ανάρτησης είχαν άλλες διαστάσεις από εκείνες του Σαγκρίου. Η λογική υπόθεση που προέκυπτε ήταν ότι στην περιοχή υπήρχε άλλος αρχαίος ναός, ανάλογος με αυτόν του Σαγκρίου. Η χαρά και ικανοποίηση ήταν λοιπόν μεγάλη όταν, μετά από διερευνητικές συζητήσεις με τους κατοίκους και ανασκαφική έρευνα εντοπίστηκε ο αρχαϊκός ναός του Διονύσου στα Ύρια. Είμαι πολύ περήφανος για όσα φέραμε στο φως στο νησί της Νάξου. Βρέθηκα στο νησί το 1961 ως τελειόφοιτος Αρχαιολογίας για να συμμετάσχω στην ανασκαφή στη Νάξο, ύστερα από πρόσκληση του Νίκου Κοντολέοντος.

Οι πρώτες μου εμπειρίες από την ανασκαφή φαντάζουν σήμερα στο μυαλό μου κάπως μυθικές. Μικρή πόλη σε σχέση με τη Χίο, δύσκολη ανασκαφή στη συνήθως ανταριασμένη ακτή της Γρόττας, που έφθανε στα αρχαία πολύ κάτω από την επιφάνεια της θάλασσας, ωράριο από τις επτά το πρωί ως τις πέντε το απόγευμα, έρευνα σε περισσότερες περιοχές με διαφορετικών εποχών αρχαία (Γρόττα, Απλώματα, Αγορά, Γύρουλας στο Σαγκρί). Και, πάνω απ’ όλα, σοβαρές απαιτήσεις στην ανασκαφή από έναν πρωτόπειρο τελειόφοιτο Αρχαιολογίας, αφού αρχή του Νίκου Κοντολέοντος ήταν ότι στα βαθιά μαθαίνεις κολύμπι.

• Όσον αφορά στο νησί της Νάξου, θυμάμαι ακόμη ένα περιστατικό. Το 1982 επιχειρήσαμε μια μικρή ανασκαφή γύρω από την εκκλησία του Αγίου Γεωργίου, η οποία όμως απέδωσε αποκλειστικά χριστιανικές ταφές, χωρίς άλλα αρχαιολογικά ευρήματα. Τότε αποφασίσαμε να εφαρμόσουμε μεθόδους ντετέκτιβ. Αρχίσαμε να ρωτάμε τους ντόπιους που καλλιεργούσαν τα γύρω χωράφια: «Μήπως σκάβοντας πέσατε ποτέ πάνω σε κάτι αρχαίο;». Οι απαντήσεις ήταν συνήθως: «Στο δικό μου χωράφι, όχι. Αλλά άκουσα ότι στου τάδε κάτι είχε βρεθεί». Συλλέγοντας και συγκρίνοντας αυτές τις μαρτυρίες, κάναμε μια ιδιότυπη στατιστική, σε ποιον γείτονα συνέκλιναν οι περισσότερες σχετικές πληροφορίες. Έτσι καταλήξαμε σε ένα συγκεκριμένο σημείο, περίπου 200 μέτρα βορειοανατολικά του Αγίου Γεωργίου, όπου ξεκινήσαμε επιτόπια έρευνα του εδάφους. Καθώς η έρευνά μας άρχισε να δείχνει ότι βρισκόμασταν στον σωστό δρόμο, οι ντόπιοι μάς αποκάλυψαν ότι το 1961 είχε γίνει πράγματι εκεί μια λαθρανασκαφή. Οι αρχαιοκάπηλοι όμως απογοητεύτηκαν, καθώς βρήκαν μόνο μάρμαρα και όχι αγάλματα ή ειδώλια. Μας υπέδειξαν τον χώρο και πολύ σύντομα εντοπίσαμε τον σχετικά πρόσφατο λάκκο τους. Από τα περιφρονημένα κατάλοιπα καταλάβαμε αμέσως πως ανήκαν σε μεγάλο αρχαίο οικοδόμημα. Η συνέχεια των ανασκαφών επιβεβαίωσε τις υποψίες μας: επρόκειτο για τη νοτιοδυτική γωνία του ναού του Διονύσου, ανακατασκευασμένη κατά τα ρωμαϊκά χρόνια.

• Το δεύτερο παράδειγμα αφορά την Επίδαυρο. Ένας βωμός στο κέντρο του Ασκληπιείου διαπιστώθηκε ότι ήταν αξονικά προσανατολισμένος προς τη Θόλο. Ο βωμός είχε τρεις φάσεις λειτουργίας, η πρώτη από τις οποίες ήταν αρχαϊκή, αναγόμενη στο τέλος του 7ου πΧ αιώνα. Όμως η Θόλος, με την οποία λόγω προσανατολισμού φαινόταν να συνδέεται ο βωμός, χρονολογείται στον 4ο π.Χ. αι. Το λογικό συμπέρασμα και εδώ ήταν ότι πριν από τη Θόλο στη θέση της υπήρξε αντίστοιχο οικοδόμημα προς το οποίο έβλεπε ο βωμός. Και εδώ η συγκίνηση ήταν πολύ μεγάλη, όταν η ανασκαφή δίπλα και κάτω από τη Θόλο άρχισε να αποκαλύπτει ένα κτίριο με υπόγειο, προδρομικό της Θόλου.

• Η Επίδαυρος είναι για μένα ο τόπος στον οποίο τεκμηριώνεται με μνημεία χωρίς διακοπή η ιστορία της φροντίδας της υγείας από την προϊστορική εποχή μέχρι το τέλος της αρχαιότητας και ο τόπος όπου άκμασε το μεγαλύτερο θεραπευτήριο της αρχαιότητας. Είναι το μεγάλο σχολείο για την απόκτηση γνώσης για την ιστορία της ιατρικής, και είναι ακόμη ο χώρος των ευχάριστων εμπειριών από την αποκάλυψη άγνωστων ως σήμερα μνημείων της και διερεύνησης της ιστορίας και των μηνυμάτων τους. Τόπος φροντίδας σώματος και ψυχής. Αυτό το διάστημα ασχολούμαι ενδελεχώς με τη δημιουργία του νέου αρχαιολογικού μουσείου που θα αποκτήσει η Επίδαυρος.

Το νέο κτήριο, εμβαδού περί τα 2.500 τμ, προβλέπεται να ανεγερθεί στην περιοχή. Σύμφωνα με τη μουσειολογική πρόταση που έχω συντάξει, η μόνιμη έκθεση θα εκτίθεται στο ισόγειο του κτιρίου και θα καταλαμβάνει μια έκταση 1.100 τμ. Την ίδια στιγμή, το μουσείο, εκτός από τον χώρο υποδοχής και τα γραφεία του, θα διαθέτει ακόμη μια αίθουσα πολλαπλών χρήσεων που θα λειτουργεί για διαλέξεις και εκπαιδευτικά προγράμματα στο ημιυπόγειο, ενώ έχουν προβλεφθεί και άλλοι βοηθητικοί χώροι σε ένα σύνολο 200 τ.μ. Σκεφτείτε ότι όλα τα ευρήματα που αφορούν τον Απόλλωνα Μαλεάτα βρίσκονται στις αποθήκες. Είναι πλέον σαφές ότι το υφιστάμενο μουσείο στον αρχαιολογικό χώρο της Επιδαύρου δεν ανταποκρίνεται ούτε στις σύγχρονες ανάγκες ούτε στη σπουδαιότητα του χώρου.

Γι’ αυτόν τον λόγο, δημιουργείται ένα νέο μουσείο, το οποίο θα αναδείξει με σύγχρονο τρόπο την ιστορία της ιατρικής μέσα από τα κινητά ευρήματα του Ασκληπιείου. Το παλαιό μουσείο όμως δεν καταργείται. Αντιθέτως, διατηρείται και αποκτά έναν νέο ρόλο: εκεί θα εκτίθενται οι οικοδομικές επιγραφές, οι οποίες τεκμηριώνουν τον τρόπο διαχείρισης των οικονομικών και τεχνικών έργων της εποχής. Ο επισκέπτης θα έχει έτσι τη δυνατότητα να γνωρίσει την αρχιτεκτονική μορφή και τη διοικητική οργάνωση του ιερού. Ελπίζουμε ότι σε διάστημα δύο ετών το νέο μουσείο θα είναι έτοιμο να υποδεχθεί το κοινό.

• Η θητεία μου στο Κεντρικό Αρχαιολογικό Συμβούλιο υπήρξε για μένα το μεγαλύτερο σχολείο ενημέρωσης για την αρχαιολογική έρευνα στην Ελλάδα αλλά και για τους τρόπους διαχείρισης των μνημείων. Οι περισσότερες αποφάσεις του Συμβουλίου είναι καθοριστικές για την τύχη των μνημείων τα οποία αφορούν. Μια από αυτές είναι, π.χ., ο καθορισμός των ζωνών προστασίας των μνημείων. Και θεωρώ ότι τα τελευταία χρόνια έχει γίνει πολύ καλή δουλειά για την ανάδειξη των μνημείων της Αθήνας και την προσβασιμότητα και αναγνωσιμότητά τους από το ευρύ κοινό. Τώρα, αν μπορούσα να αναστήσω ένα κτήριο που έχει χαθεί στο πέρασμα του χρόνου; Είναι πολλά. Μια σημαντική περίπτωση είναι η περίφημη Βιβλιοθήκη της Αλεξάνδρειας, που καταστράφηκε από φωτιά κατά τη διάρκεια των ρωμαϊκών εμφύλιων πολέμων. Μια διαφορετική περίπτωση είναι ο ναός της Αγροτέρας Αρτέμιδος στον Ιλισό, ανάλογης σπουδαιότητας για την αρχιτεκτονική με τον ναό της Αθηνάς Νίκης στην Ακρόπολη, που κατεδαφίστηκε από τον βοεβόδα της Αθήνας Χατζή Αλή Χασεκή το 1776.

• Από τότε που ξεκίνησα μέχρι σήμερα, η αρχαιολογία έχει αλλάξει. Σε θεωρητικό επίπεδο έχει αναπτυχθεί περισσότερο ως προς τη μελέτη των κοινωνικών δομών των αρχαίων κοινωνιών, στο μεθοδολογικό και τεχνικό επίπεδο έχει αναπτυχθεί η διεπιστημονική έρευνα των καταλοίπων του παρελθόντος, και στο επίπεδο διαχείρισης των μνημείων η συντήρηση και αποκατάσταση των ήδη γνωστών μνημείων αφενός βαρύνει στις επιλογές μας περισσότερο από την αποκάλυψη νέων και αφετέρου έχει αναπτύξει εξαιρετική τεχνογνωσία για την προστασία και προβολή της πολιτιστικής μας κληρονομιάς.

• Ακούμε το συχνά το δίλημμα: τουριστική ανάπτυξη ή «αρχαία»; Είναι μια δύσκολη εξίσωση, που όμως πάντα με σεβασμό στα μνημεία αλλά και με κοινωνική ευαισθησία μπορεί να λυθεί. Στη διαχείριση των μνημείων, ανάλογα με την κλίμακα αξιών τους, υπάρχει η περίπτωση διατήρησης του μνημείου ορατού και επισκέψιμου, ώστε να απαιτείται απαλλοτρίωση του ιδιωτικού χώρου στον οποίο αυτό βρίσκεται· υπάρχει η περίπτωση της διατήρησης σε υπόγειο και η περίπτωση της επίχωσης, ώστε να μπορεί να οικοδομηθεί υπό όρους ο ιδιωτικός χώρος· ή μπορεί να κριθεί ότι ενδείκνυται η απόσπαση και μεταφορά των αρχαίων σε άλλο χώρο ή ακόμα και η αρχαιολογική διάλυσή τους. Πάντα υπάρχουν λύσεις. Θυμηθείτε τη μεταφορά σημαντικών εκθεμάτων από την αρχαιολογική ανασκαφή του Συντάγματος στην Πανεπιστημιούπολη του Ζωγράφου. Λύση είναι ακόμη και η διάλυση με επιστημονικό τρόπο, όταν το εύρημα δεν έχει ιδιαίτερη αξία. Τέτοιες λύσεις δόθηκαν, επί παραδείγματι, όταν κατασκευάστηκε η Αττική Οδός.

• Η μεγαλύτερη πρόκληση για έναν αρχαιολόγο είναι η έντονη οικοδομική δραστηριότητα, η οποία, σε συνδυασμό με την εγγενή στην αρχαιολογική έρευνα χρονοβόρα διαδικασία, απαιτεί πολύ αυξημένη απασχόληση, που το υπάρχον προσωπικό στην αρμόδια κρατική υπηρεσία δεν μπορεί πολλές φορές να καλύψει. Από την άλλη πλευρά, μια θετική πρόκληση για τον αρχαιολόγο του σήμερα είναι το έντονα αυξημένο ενδιαφέρον του κοινού, το οποίο μάλιστα στις μέρες μας είναι υψηλότερου μορφωτικού επιπέδου. Ο αρχαιολόγος πρέπει σήμερα στους μνημειακούς χώρους και στα μουσεία να συνθέτει και να παρουσιάζει ένα έγκυρο, θελκτικό και εύκολα κατανοητό αφήγημα για τη σημασία και τα μηνύματα των χώρων και των μνημείων που έχει στην αρμοδιότητά του.

• Προσωπικά, πιστεύω ότι η διαχείριση των μνημείων είναι επιστήμη, γιατί χρησιμοποιεί και παράγει διεπιστημονικές γνώσεις για την προστασία και την ανάδειξη των μνημείων. Ωστόσο είναι και τέχνη, γιατί χρειάζεται εξειδικευμένες ικανότητες και εμπειρία για την εφαρμογή των γνώσεων αυτών, αλλά είναι και δημόσια πολιτική, αφού η προστασία των μνημείων είναι αρμοδιότητα του κράτους και οι επιλογές των κυβερνήσεων επηρεάζουν τον τρόπο που θα γίνει και την έκταση που θα πάρει.

• Αναρωτιέμαι πολλές φορές τι κάνει μοναδική την ελληνική αρχαιολογία. Πρώτα απ’ όλα, ο πλούτος, η υψηλή ποιότητα και το διαχρονικό εύρος του πολιτιστικού αποθέματος της Ελλάδας. Οι Έλληνες αρχαιολόγοι, με την εμπειρία που τους χαρίζει η ενασχόληση με αυτόν τον πλούτο και την άμεση επαφή μέσω της ανασκαφής με τα κατάλοιπα του παρελθόντος, διακρίνονται στον διεθνή χώρο για τη σφαιρική γνώση του αντικειμένου τους και τις αντίστοιχες ερμηνείες τους.

• Η αρχαία λατρεία και θρησκεία έχει αφήσει πάμπολλα πολιτιστικά κατάλοιπα στη σημερινή ζωή. Τι να πρωτοθυμηθώ; Είναι πολλά, από την ονοματοθεσία των παιδιών (τα εγγόνια παίρνουν το όνομα του παππού και της γιαγιάς = αναγέννηση) και τις φωτιές του Αϊ-Γιάννη (καθαρμός) μέχρι το σιτάρι και το ρόδι στα κόλλυβα των μνημοσύνων (καθαρή επιβίωση της λατρείας της Δήμητρας και της Περσεφόνης, που σχετίζεται με τη διαλεκτική σχέση του θανάτου με τη ζωή). Η επίδραση της αρχαίας λατρείας φαίνεται και στη σημερινή τέχνη και πολιτιστική δραστηριότητα, με τη χρήση των προσώπων των θεών ή θεμάτων από την ελληνική μυθολογία, όπως, για παράδειγμα, η θυσία της Ιφιγένειας στο θέατρο.

• Ζούμε στην εποχή της ταχύτητας και της εικόνας και αρκετοί διερωτώνται πώς μπορεί να βρει κάποιος χώρο για μελέτη και προβολή της αρχαίας τέχνης. Η εικόνα είναι πράγματι το κύριο μέσο με το οποίο επικοινωνούμε σήμερα. Η εικαστική παραγωγή των αρχαίων Ελλήνων, πλαστική, ζωγραφική, αγγειογραφία, ψηφιδωτά κ.ά. υπήρξε πλουσιότατη και έχει σωθεί σε μεγάλο βαθμό. Τα αρχαία έργα, όπως και τα σύγχρονα έργα τέχνης, εκφράζουν την κοσμοθεωρία του δημιουργού τους και της εποχής τους, και έτσι αποδίδουν άμεσα την ιστορική στιγμή κατά την οποία παράχθηκαν, αποτελώντας τα πιο άμεσα τεκμήρια για την ανασύσταση του παρελθόντος. Στο τέλος του 20ού αιώνα, μια διεθνής ομάδα μελετητών της αρχαίας εικονογραφίας κατέγραψε και παρουσίασε σε μια εγκυκλοπαίδεια οκτώ διπλών τόμων όλες τις σωζόμενες αρχαίες ελληνικές, ρωμαϊκές και ετρουσκικές μυθολογικές παραστάσεις σε όλο τον κόσμο. To έργο αυτό ανταποκρίθηκε στο ενδιαφέρον όχι μόνο των ειδικών αλλά και του ευρύτερου κοινού και αναζωογόνησε τις σπουδές για την αρχαία εικονογραφία και την έμπνευση σύγχρονων δημιουργών από αυτήν.

• Στις μέρες μας, με ανησυχούν ιδιαίτερα φαινόμενα όπως η νεανική παραβατικότητα, η διάδοση των ναρκωτικών, οι πόλεμοι που εκτυλίσσονται στη γειτονιά μας, καθώς και ο αδιάκοπος βομβαρδισμός από τα μέσα ενημέρωσης με ειδήσεις γύρω από τη βία, τις συγκρούσεις και το έγκλημα. Η συνεχής αυτή έκθεση δεν αφήνει ανεπηρέαστη την ψυχολογία, ούτε την κοινωνική μας συνοχή. Σε ό,τι αφορά την ελληνική κοινωνία, πιστεύω ότι έχει εξελιχθεί σημαντικά και δεν θα πρέπει να χαρακτηρίζεται εύκολα ως «συντηρητική».

Η διαχρονικά ισχυρή παρουσία και αντοχή του θεσμού της οικογένειας, σε σύγκριση με άλλες ευρωπαϊκές κοινωνίες, δεν αποτελεί απαραίτητα δείγμα συντήρησης, μπορεί αντιθέτως να λειτουργεί ως στήριγμα κοινωνικής συνοχής. Παράλληλα, ας μην ξεχνάμε ότι η ελληνική νομοθεσία έχει σημειώσει τα τελευταία χρόνια αξιοσημείωτα βήματα στον τομέα της συμπερίληψης. Σε αρκετούς τομείς, η κοινωνική ισότητα στην Ελλάδα αποτυπώνεται με ουσιαστικό τρόπο. Ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι η υψηλή αναλογία γυναικών σε θέσεις πανεπιστημιακών διδασκόντων, κάτι που δεν παρατηρείται το ίδιο συχνά σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες. Φυσικά, υπάρχουν ακόμη φωνές συντηρητισμού και σκληρές κοινωνικές εκφάνσεις. Όμως, στις περισσότερες περιπτώσεις, αυτές αποδοκιμάζονται από τη μεγάλη πλειοψηφία των πολιτών. Άλλωστε, είναι σημαντικό να αποσαφηνίσουμε τι εννοούμε με τον όρο «συντήρηση». Η προσήλωση σε δοκιμασμένες και αποτελεσματικές κοινωνικές πρακτικές δεν είναι οπισθοδρόμηση – μπορεί, αντιθέτως, να αποτελέσει τη βάση για πρόοδο με θετικό πρόσημο.

• Στην Αθήνα αγαπώ το ωραίο της κλίμα και τη ζωντάνια της πόλης, την πανταχού παρούσα πολιτιστική κληρονομιά της με λαμπρά μνημεία τόσο από το απώτερο παρελθόν όσο και από τη σύγχρονη εποχή, γύρω από τα οποία έχουν αναπτυχθεί χώροι ελεύθεροι από την καθημερινή πολύβουη κίνηση, όπως η οδός Διονυσίου Αρεοπαγίτου και το πάρκο της Ακαδημίας Πλάτωνος. Με ενοχλούν όμως η μόνιμη κυκλοφοριακή συμφόρηση στο μεγαλύτερο μέρος του Λεκανοπεδίου και τα κακόγουστα γκράφιτι σε δημόσια και ιδιωτικά κτίρια.

• Επιτυχία σημαίνει για μένα η επίτευξη του επιδιωκόμενου αποτελέσματος σε μια προσπάθεια δημιουργίας ενός σημαντικού έργου ή διαμόρφωσης μιας εποικοδομητικής κατάστασης πραγμάτων. Το τίμημα είναι σκληρή και εντατική δουλειά με παράλληλο περιορισμό σε καθημερινές «χαρές» και συχνά αντιμετώπιση δίκαιης ή άδικης κριτικής, ενίοτε δε και κακοήθους υπονόμευσης.

• Ο μεγαλύτερός μου φόβος είναι η ανθρώπινη αδυναμία, που μπορεί να οδηγήσει σε λανθασμένες αποφάσεις και πράξεις. Σήμερα, δύναμη μού δίνει η στήριξη της οικογένειάς μου, η θέληση να ολοκληρώσω τα έργα μου που βρίσκονται σε εξέλιξη και η πίστη μου στη βοήθεια του Θεού. Για μένα Θεός είναι εκείνη η υπερβατική δύναμη που διέπει τη φύση και τη ζωή μας, και που κατά τη θεολογία της Εκκλησίας είναι «ανέκφραστος, απερινόητος, αόρατος, ακατάληπτος, αεί ων, ωσαύτως ων», δηλαδή αυτός ο οποίος υπερβαίνει τη δυνατότητα της ανθρώπινης λογικής να τον κατανοήσει και να τον περιγράψει, πολλώ μάλλον να τον δει, και που είναι άχρονος, αιώνιος.

• Οι ανθρώπινες σχέσεις που αναπτύχθηκαν γύρω από την ανασκαφή σφράγισαν τη ζωή μου με τρόπο καθοριστικό. Το καλοκαίρι του 1963, μια όμορφη και χαρούμενη Ναξιώτισσα – η Πίτσα Λογαρά, φοιτήτρια τότε στο πρώτο έτος της Φιλοσοφικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών – άρχισε να επισκέπτεται την ανασκαφή και πολύ σύντομα έγινε αναπόσπαστο μέλος της ανασκαφικής παρέας. Εκείνη την περίοδο υπηρετούσα τη στρατιωτική μου θητεία, ωστόσο με ειδική άδεια κατάφερα να επιστρέψω και να συμμετάσχω ξανά στις ανασκαφές της Νάξου. Έτσι, το σπουδαιότερο εύρημα που μου επιφύλασσε η Νάξος δεν ήταν αρχαιολογικό: ήταν η γυναίκα μου.

• Από το 1963 και έπειτα, συνδέθηκα άρρηκτα με το νησί, με τα μνημεία και την ιστορία του, αλλά και –ίσως ακόμη περισσότερο– με τους ανθρώπους του. Από τότε χτίσαμε την οικογένεια που στάθηκε ο θεμέλιος λίθος για ό,τι ακολούθησε στην επαγγελματική μου πορεία. Ομολογώ πως αυτό υπήρξε και το μεγαλύτερό μου ρίσκο. Ο γάμος σε νεαρή ηλικία, χωρίς ακόμη σταθερή εργασία, είχε μέσα του ανασφάλεια και μια δόση περιπέτειας. Aποδείχθηκε, όμως, η πιο ευτυχής απόφαση της ζωής μου: με οδήγησε σε μια όμορφη οικογένεια, με μια εξαιρετική σύζυγο, δύο θαυμάσια παιδιά και δύο υπέροχα εγγόνια, την Εύα και τον Πάνο.

Δύσκολες καταστάσεις αντιμετωπίζει κανείς πολλές στη ζωή του. Στη δουλειά του, στις σχέσεις του, στην υγεία του, και δεν είναι εύκολο να τις αξιολογήσει. Σίγουρα κάτι που δεν λησμονώ ήταν το ατύχημα που είχα το 1999, όταν με χτύπησε αυτοκίνητο στη Νάξο – τελείωνα την ανασκαφή μου – και μου προκάλεσε συντριπτικό κάταγμα στο πόδι. Μεταφέρθηκα αεροπορικώς στην Αθήνα και συγκεκριμένα στο ΚΑΤ, όπου χειρουργήθηκα αμέσως. Την επόμενη μέρα ακριβώς έγινε ο μεγάλος σεισμός της Αθήνας και έπρεπε να φύγω αμέσως από το νοσοκομείο, όχι μόνο από φόβο για τους σεισμούς αλλά και επειδή χρειάζονταν κρεβάτια για τους τραυματισμένους. Έτσι έκανα αναγκαστικά την αποθεραπεία στο σπίτι μου, ταλαιπωρούμενος και από τους πολλούς μετασεισμούς.

• Ύστερα από τόσα χρόνια ζωής και εμπειριών, έχω καταλήξει στο συμπέρασμα πως η αληθινή ευτυχία βρίσκεται στην ήσυχη συνείδηση και στην ικανότητα να ζει κανείς με αξιοπρέπεια, καλύπτοντας τις βασικές του ανάγκες. Δεν με φοβίζει ο θάνατος, άλλωστε είναι στη φύση μας το θνητό. Συνηθίζω να λέω σχετικά ότι αυτό που επιθυμώ είναι τα τέλη της ζωής μου να είναι «ανώδυνα, ανεπαίσχυντα και ειρηνικά», όπως τα θέλει η ευχή της Εκκλησίας. Αν κάτι μου λείπει, είναι ορισμένα αγαπημένα πρόσωπα – φίλοι και συνοδοιπόροι ζωής – που δεν βρίσκονται πια κοντά μας. Τέλος, η ζωή μου με έχει διδάξει πως η τίμια εργασία, αργά ή γρήγορα, αμείβεται. Και κάτι ακόμη σημαντικό: το έργο που έχεις παραγάγει κανείς δεν μπορεί να σ’ το αφαιρέσει. Είναι τελικά αυτό που μένει, όταν όλα τα άλλα παρέλθουν.

Πηγές: LiFO, Μ. Θερμού, MonoNews Ανασκαφή

Φωτογραφίες:  LiFO

Εκτός από τα κοσμοπολίτικα μέρη που γεμίζουν κάθε χρόνο, υπάρχουν και λιγότερο γνωστοί προορισμοί που προσφέρουν εξίσου μοναδικές εμπειρίες καλοκαιρινών διακοπών, τα λεγόμενα «κρυμμένα διαμάντια» και μέσα σ’ αυτά είναι περιοχές του νομού μας, όπως το Ναύπλιο, που μπήκε στα «κρυμμένα διαμαντάκια» της Ευρώπης για καλοκαιρινές διακοπές. Η Ευρώπη είναι γεμάτη από απίστευτα όμορφα μέρη που δεν έχουν γίνει ακόμα viral στο TikTok ή κατακλυστεί από τον μαζικό τουρισμό.

Πιο αναλυτικά, η πλατφόρμα «HomeToGo» δημιούργησε έναν «Δείκτη Κρυμμένων Διαμαντιών της Ευρώπης», βασισμένο σε δεδομένα αναζήτησης, τιμές ενοικίασης εξοχικών κατοικιών, καθώς και στην ποιότητα της θέας, του φαγητού και του καιρού. Αφού ανέλυσαν όλα τα στοιχεία, κατέληξαν σε μια λίστα με τους 10 προορισμούς που συγκέντρωσαν τη μεγαλύτερη βαθμολογία, με το «iefimerida.gr» να φιλοξενεί σχετικό ρεπορτάζ.

Στην κορυφή της λίστας βρίσκεται το Tomar, μια υπέροχη πόλη στην επαρχία Ribatejo της Πορτογαλίας, η οποία ιδρύθηκε το 1160 και φέρει έντονα τα σημάδια της ιστορίας και της παλιάς της γοητείας.

Το Tomar συγκέντρωσε: 8,77 στην κατηγορία της γαστρονομίας, 9,13 για το κόστος διαμονής (βασισμένο στη μέση τιμή ανά άτομο, ανά διανυκτέρευση σε εξοχική κατοικία), και 9,43 στην κατηγορία «under-the-radar» (δηλαδή πόσο «άγνωστος» παραμένει ο προορισμός στο ευρύ κοινό).

Στη 2η θέση βρέθηκε η Brisighella στην Ιταλία, με σκορ 59,12. Πολύ κοντά, στην τρίτη θέση, βρίσκεται μια πανέμορφη πόλη της Ελλάδας, το Ναύπλιο με βαθμολογία 57,82.

Ποια ελληνική πόλη βρίσκεται στη λίστα με τα «καλά κρυμμένα διαμαντάκια» της Ευρώπης

Το Ναύπλιο, η πρώτη πρωτεύουσα της σύγχρονης Ελλάδας, αξίζει επάξια μια θέση στη λίστα με τα «κρυμμένα διαμάντια» της Ευρώπης χάρη στον ακαταμάχητο συνδυασμό ιστορίας, ρομαντικής αύρας και αυθεντικής ομορφιάς.

Χτισμένο αμφιθεατρικά στον Αργολικό κόλπο, το Ναύπλιο εντυπωσιάζει με τα ενετικά κάστρα του (όπως το Παλαμήδι και το Μπούρτζι), τα πλακόστρωτα σοκάκια της παλιάς πόλης, τα νεοκλασικά αρχοντικά και τα γραφικά καφέ με θέα στη θάλασσα.

Σε αντίθεση με πιο «τουριστικά» μέρη της Ελλάδας, διατηρεί μια αίσθηση γαλήνης και αυθεντικότητας, προσφέροντας στον επισκέπτη μια μοναδική εμπειρία γεμάτη πολιτισμό, γαστρονομία και ανεπιτήδευτη ομορφιά. Είναι ιδανικός προορισμός για όσους αναζητούν κάτι πιο ήσυχο αλλά εξίσου μαγευτικό με τα διάσημα ελληνικά νησιά.

Αυτά είναι τα 10 «κρυμμένα διαμαντάκια» στην Ευρώπη για το 2025:

1. Tomar, Πορτογαλία: Ένας ιστορικός θησαυρός μεσαιωνικής ομορφιάς, γνωστός για το Κάστρο των Ναϊτών και το Μοναστήρι του Χριστού.
2. Brisighella, Ιταλία: Ένα γραφικό μεσαιωνικό χωριό με ελικοειδή σοκάκια, θερμές πηγές και πανοραμική θέα από το βράχο της Rocca.
3. Ναύπλιο, Ελλάδα: Ρομαντική παραθαλάσσια πόλη με ενετικά κάστρα, νεοκλασική αρχιτεκτονική και έντονη ιστορική αύρα.
4. Puy-l’Évêque, Γαλλία: Κρυμμένο στο Περιγκόρ, αυτό το χωριό προσφέρει μεσαιωνικά πέτρινα σπίτια, θέα στον ποταμό Λοτ και υπέροχο κρασί.
5. Bremm, Γερμανία: Μια ήσυχη πόλη στις όχθες του ποταμού Μοζέλ με εκπληκτικά αμπέλια στις πιο απόκρημνες πλαγιές της Ευρώπης.
6. Beynac-et-Cazenac, Γαλλία: Σκαρφαλωμένο στον βράχο, αυτό το χωριό της Ντορντόνι θυμίζει παραμύθι, με εντυπωσιακό μεσαιωνικό κάστρο.
7. Valdoviño, Ισπανία: Ένα παραθαλάσσιο καταφύγιο στη Γαλικία, με άγριες παραλίες, φάρους και ιδανικές συνθήκες για σέρφινγκ.
8. Sibiu, Ρουμανία: Πολιτιστικός κόμβος της Τρανσυλβανίας, με πλακόστρωτες πλατείες, γοτθικά κτίρια και ζωντανή καλλιτεχνική σκηνή.
9. Labeaume, Γαλλία: Ένα ρομαντικό χωριό σμιλεμένο στους βράχους, με λιθόστρωτα δρομάκια και έναν ήρεμο ποταμό να το διασχίζει.
10. Beaumaris, Ουαλία, Ην. Βασίλειο: Παραθαλάσσια κωμόπολη με ατμοσφαιρικό κάστρο του 13ου αιώνα και υπέροχη θέα στο νησί Anglesey.

Μοναδικές στιγμές ερμηνείας, που… προκάλεσαν και ξεχωριστές εικόνες αποθέωσης, πρόσφεραν οι ερασιτέχνες ηθοποιοί του συλλόγου «Θεατροιζήν» στον Γαλατά Τροιζηνίας φέρνοντας στη σκηνή το διαχρονικό αριστούργημα του Γιώργου Τζαβέλλα, «Η δε γυνή να φοβείται τον άνδρα»!

Η θεατρική παράσταση ήταν εξαιρετική με τους συμμετέχοντες από την περιοχή της Τροιζηνίας να κλέβουν την παράσταση. Οι παραστάσεις πραγματοποιήθηκαν από την Παρασκευή 9 Μαΐου 2025 έως τη Δευτέρα 12 Μαΐου 2025 στο αμφιθέατρο του Γυμνασίου Γαλατά και η αίθουσα ήταν κατάμεστη και τις τέσσερις ημέρες.

Οι στιγμές που πρόσφεραν όλοι οι συντελεστές της παράστασης ήταν λαμπερές, εξαιρετικές και συγκινητικές. Ξεχώρισαν όλοι οι συμμετέχοντες σε μια παράσταση που περνάει πολλά μηνύματα, ένα έργο με ζωντάνια και χιούμορ. Όταν έχεις πάθος στη σκηνή το αποτέλεσμα είναι μοναδικό, ακόμα και εάν μιλάμε για ερασιτέχνες. Η αγάπη για το θέατρο και τον πολιτισμό έδωσε σε όλους δύναμη και πάθος πάνω στη σκηνή, αλλά και πριν, όταν έκαναν πρόβες για την παράσταση. Όλα είχαν ετοιμαστεί από τα… χέρια τους, όπως και η σκηνική επιμέλεια.

Το κοινό ενθουσιάστηκε από όσα έβλεπε, άκουσα, βίωσε, ένιωσε, οι ερασιτέχνες… άγγιξαν τις καρδιές όλων. Και η αίθουσα ήταν γεμάτη από ανθρώπους όλων των ηλικιών. Ένα μοναδικό έργο ήρθε κοντά μας μέσω του θεάτρου και μέσω μοναδικών ερμηνειών αναβίωσαν αξίες, συγκινήσεις και το χιούμορ μιας άλλης εποχής. Οι θεατές γέλασαν και συγκινήθηκαν, έχοντας μπροστά τους στιγμές από μια άλλη εποχή με ζωντάνια και εξαιρετικές ερμηνείες. Ο κόσμος ταξίδεψε σε μια εποχή γεμάτη γοητεία, νιώθοντας τη δύναμη της ανθρώπινης σύνδεσης.

Εκεί βρέθηκε και ο «Πολίτης Αργολίδας», καθώς ο πολιτισμός έχει ξεχωριστή θέση στις καρδιές μας.

Ο ερασιτεχνικός θεατρικός σύλλογος «Θεατροιζήν» επέστρεψε δυναμικά και αξίζουν σε όλους συγχαρητήρια. Ερασιτέχνες ηθοποιοί έδωσαν… ζωή και «ανάσες» σ’ ένα κλασικό έργο του ελληνικού κινηματογράφου. Αποσπώντας πολλά χειροκροτήματα και αποθέωση από τους θεατές. Δεν είναι τυχαίο ότι άνθρωποι από την Αθήνα παρακολούθησαν την τελευταία παράσταση με στόχο να καλέσουν τα παιδιά από τον Γαλατά να την… ανεβάσουν και στην πρωτεύουσα.

Το διαχρονικό έργο «Η δε γυνή να φοβείται τον άνδρα» καθήλωσε το κοινό ως κινηματογραφική ταινία το 1965, με πρωταγωνιστές τους Μάρω Κοντού και Γιώργο Κωνσταντίνου. Η ομώνυμη ταινία, σε σενάριο και σκηνοθεσία Γεώργιου Τζαβέλλα και παραγωγή Δαμασκηνός – Μιχαηλίδης, αποτελεί μία από τις πιο εμβληματικές δημιουργίες του ελληνικού κινηματογράφου. Βασισμένη στην ομώνυμη θεατρική παράσταση με πρωταγωνιστή τον Βασίλη Λογοθετίδη, η ιστορία καταφέρνει να συνδυάσει την κωμωδία με το αισθηματικό δράμα, απεικονίζοντας με μοναδικό τρόπο τη ζωή της μικροαστικής τάξης της Αθήνας στις αρχές της δεκαετίας του 1960.

Το έργο θίγει με ευαισθησία και χιούμορ τα προβλήματα της μεταβαλλόμενης Αθήνας, ενώ παράλληλα εστιάζει στις προκλήσεις των ανθρωπίνων σχέσεων και τις δυσκολίες της καθημερινής συμβίωσης. Μέσα από την ιστορία ενός ζευγαριού, που αντιπροσωπεύει τα ήθη και τις αξίες της εποχής, ο Τζαβέλλας παρουσιάζει έναν ύμνο στην αγάπη, την κατανόηση και την προσπάθεια να ξεπεραστούν τα εμπόδια της ζωής.

Την ώρα που στο Ναύπλιο συνεχίζονται οι αντιδράσεις για το καθεστώς που θα συνεχιστεί η διοίκηση και η διαχείριση του Μπούρτζι και της παραλίας Καραθώνας, με τον «Πολίτη Αργολίδας» να σας ενημερώνει το πώς φτάσαμε σ’ αυτό το σημείο, στοιχεία που επιβεβαιώθηκαν και από επίσημα χείλη στο Δημοτικό Συμβούλιο που ακολούθησε, άνθρωπος της ΕΤΑΔ (Εταιρεία Ακινήτων Δημοσίου) έκανε περισσότερα γνωστά και οφείλουμε να τα παρουσιάσουμε.

Πρόκειται για την Ηρώ Χατζηγεωργίου, διευθύνουσα σύμβουλος της υπεύθυνης για τη διαχείρισή τους εταιρείας. Η Ηρώ Χατζηγεωργίου μίλησε στο «protothema.gr» και αναφέρθηκε τόσο στο Μπούρτζι, όσο και στο Αχίλλειο της Κέρκυρας, υπογραμμίζοντας πως δεν υπάρχει κανένα ενδεχόμενο εκποίησής τους, παραθέτοντας νέα στοιχεία σχετικά με τις προγραμματισμένες παρεμβάσεις. «Τα μνημεία της χώρας προστατεύονται από το Σύνταγμα και αποτελούν ακίνητη περιουσία του Δημοσίου εκτός κάθε συναλλαγής», τονίζεται στο σχετικό ρεπορτάζ. Αυτά τα μνημεία αποτελούν, πάντως, «επιχειρηματικές μονάδες» για την ΕΤΑΔ και το Υπουργείο Πολιτισμού. Κάτι που δικαιώνει όσα σας είχαμε τονίσει…

Ο «Πολίτης Αργολίδας» σας μίλησε για το μνημόνιο συνεργασίας που υπεγράφη ανάμεσα σε ΤΑΙΠΕΔ και ΕΤΑΔ (Εταιρεία Ακινήτων Δημοσίου) για την αποτελεσματικότερη αξιοποίηση της δημόσιας ακίνητης περιουσίας.

Πηγή: protothema.gr

Στο συγκεκριμένο ρεπορτάζ αναφέρεται πως η διοίκηση και η διαχείριση των συγκεκριμένων χώρων, που είναι κηρυγμένοι μνημεία, ανήκε επί δεκαετίες όχι στο υπουργείο Πολιτισμού, όπως η συντριπτική πλειοψηφία των εγχώριων μνημείων, αλλά στον ΕΟΤ, και πέρασαν αυτόματα στο χαρτοφυλάκιο της Εταιρείας Ακινήτων Δημοσίου (ΕΤΑΔ) που ήταν ο φυσικός διάδοχός τους. Δεν έχουν, δηλαδή, καμία απολύτως σχέση, με το τεράστιο φιάσκο του 2018, όταν το τότε υπουργείο Πολιτισμού και Αθλητισμού, επί των ημερών της Λυδίας Κονιόδρου, μεταβίβασε, κατά λάθος, στη θυγατρική του Υπερταμείου ΕΤΑΔ, τη διαχείριση, για 99 χρόνια, 2329 μνημείων, αρχαιολογικών χώρων και μουσείων, μεταξύ των οποίων η Κνωσός, οι βασιλικοί τάφοι της Βεργίνας, ο Λευκός Πύργος και η Ροτόντα της Θεσσαλονίκης, τα οποία εντέλει εξαιρέθηκαν εν τω μέσω έντονων αντιδράσεων.

Η διευθύνουσα σύμβουλος της ΕΤΑΔ, Ηρώ Χατζηγεωργίου, δήλωσε στο «protothema.gr»: «Θέλω να είμαι ξεκάθαρη: η προβολή των δύο χώρων στην έκθεση των Καννών (MIPIM) είχε στόχο την παρουσίαση της Εταιρείας μας και την ανάδειξη της ιστορίας και της πολιτιστικής αξίας των ακινήτων που διαχειρίζεται, ενισχύοντας τη διεθνή εικόνα της Ελλάδας ως προορισμού υψηλού επιπέδου. Δεν συνδέεται με την παροχή υπηρεσιών σε νέες επιχειρηματικές μονάδες, αλλά εντάσσεται στη γενικότερη στρατηγική της ΕΤΑΔ για την αύξηση της επισκεψιμότητας και τη βελτίωση της εμπειρίας των επισκεπτών, με στόχο τη συμβολή στην τοπική ανάπτυξη».

Όταν δε ρωτήθηκε η κα. Χατζηγεωργίου εάν υπάρχουν σκέψεις οι δύο αυτοί χώροι να διατεθούν στο μέλλον προς μακροπρόθεσμη εκμίσθωση και εκμετάλλευση, σε Έλληνες ή ξένους αναδόχους, όπως θα συμβεί με το κτίριο Ασάνη της Παλιάς Πόλης της Κέρκυρας το οποίο πρόκειται να εκμισθωθεί για 30 χρόνια μέσω ανοιχτού πλειοδοτικού διαγωνισμού, η ίδια απέκλεισε κάθε τέτοιο ενδεχόμενο δηλώνοντας: «Το Αχίλλειο της Κέρκυρας και το Μπούρτζι Ναυπλίου, αποτελούν Επιχειρηματικές Μονάδες της ΕΤΑΔ και τελούν υπό τη διαχείρισή της, με πλήρη σεβασμό στη σημασία τους ως στοιχείων της εθνικής πολιτιστικής κληρονομιάς και επισκέψιμων μνημείων. Για την ανάπτυξη, διαχείριση και προβολή των ιστορικών αυτών μνημείων βρισκόμαστε σε άμεση διαρκή και αγαστή συνεργασία με το Υπουργείο Πολιτισμού».

Υπενθυμίζεται ότι αυτά τα δυο μνημεία αποτέλεσαν μέρος της παρουσίασης που πραγματοποίησε προσφάτως η ΕΤΑΔ στις Κάννες, στο πλαίσιο της διεθνούς έκθεσης ακινήτων MIPIM, θέμα που ανέδειξε η βουλευτής της Αχαΐας με τη Νέα Αριστερά Σία Αναγνωστοπούλου. Η εταιρεία διέψευσε τα δημοσιεύματα για… πώληση ή παραχώρησή τους σε ιδιώτη, η ένταση δεν κόπασε με αποτέλεσμα τη σύγκληση έκτακτων διοικητικών συμβουλίων των εμπλεκόμενων τοπικών αρχών, την κατάθεση σχετικών ερωτήσεων στη Βουλή και τις αντιδράσεις από κόμματα της αντιπολίτευσης.

Πηγή: protothema.gr

Η επιχειρηματική διαχείριση

Όπως αναφέρουν ΕΤΑΔ και Υπουργείο Πολιτισμού, ο πολιτισμός αποτελεί εκτός των άλλων και σημαντικό μοχλό οικονομικής και κοινωνικής ανάπτυξης για την χώρα. Υπό αυτήν την έννοια βασική αποστολή της ΕΤΑΔ είναι η επιχειρηματική διαχείριση των τουριστικών, πολιτιστικών και εμπορικών υποδομών που περιλαμβάνονται στο χαρτοφυλάκιό της με στόχο την παραγωγή εσόδων για το Ελληνικό Δημόσιο αλλά και τον θετικό οικονομικό και κοινωνικό αντίκτυπο για τους τόπους στους οποίους βρίσκονται. Γι’ αυτό εξάλλου και οι χώροι που διοικεί και διαχειρίζεται συνοδεύονται από τον τίτλο «Επιχειρηματικές Μονάδες».

Ταυτόχρονα η εταιρεία, έχει, όμως, την υποχρέωση, σε άμεση συνεργασία με το υπουργείο Πολιτισμού, να προστατεύει τις υποδομές που διαχειρίζεται, ειδικά μάλιστα όταν πρόκειται για μνημεία και χώρους αρχαιολογικού ενδιαφέροντος.

To φεστιβάλ Επιδαύρου συμπληρώνει 70 χρόνια τέχνης και ζωής. Θα γιορτάσει φέτος τα γενέθλια με σπουδαία και μεγάλα πράγματα, έχοντας νέα συνεργασία. Σε κάτι που έχει αλλάξει τη μοίρα της περιοχής, όπως ανέφερε ο Δήμαρχος Επιδαύρου, Τάσος Χρόνης. Το Φεστιβάλ Επιδαύρου εγκαινιάζει και τη νέα συνεργασία του με το Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος.

Η παρουσίαση του προγράμματος του Φεστιβάλ Επιδαύρου για το 2025, έγινε μέσω συνέντευξης Τύπου, στο «The hub events» τη Τετάρτη 19 Φεβρουαρίου 2025. Το πρόγραμμα παρουσίασε η καλλιτεχνική διευθύντρια του Φεστιβάλ, Κατερίνα Ευαγγελάτου. Ανάμεσα στους ομιλητές ο πρόεδρος του ΔΣ του Φεστιβάλ Αθηνών Επιδαύρου, Δημήτρης Πασσάς.

Ενδιαφέρον παρουσιάζει, όσα αναφέρει το «mytheatro.gr» για την ιστορία του φεστιβάλ, απολαύστε:

Συμπληρώνονται 70 χρόνια φέτος από την καθιέρωση του Φεστιβάλ Επιδαύρου

Λίγες μέρες μετά την ολοκλήρωση και των φετινών Επιδαυρίων, θυμόμαστε την ιστορία σε μια σημαντική επέτειο. Συμπληρώθηκαν φέτος 70 χρόνια λειτουργίας του Φεστιβάλ Επιδαύρου, του θεσμού που εγκαινιάστηκε άτυπα στις 11 Ιουλίου 1954, με την παράσταση «Ιππόλυτος» του Ευριπίδη από το Εθνικό Θέατρο, σε σκηνοθεσία του Δημήτρη Ροντήρη και μουσική του Δημήτρη Μητρόπουλου, με πρωταγωνιστή τον νεαρό τότε Αλέκο Αλεξανδράκη. Τα Επιδαύρια καθιερώθηκαν επίσημα πλέον τον επόμενο χρόνο, με την τραγωδία της «Εκάβης» σε σκηνοθεσία του Αλέξη Μινωτή και με την Κατίνα Παξινού στον ομώνυμο ρόλο, η οποία συγκλόνισε με την κορυφαία ερμηνεία της. Πλάι της ξεχώρισαν ο Αλέξης Μινωτής και ο Θάνος Κωτσόπουλος.

Μέσα από τις σελίδες του περιοδικού «Ραδιοπρόγραμμα» του 1955, γίνεται αισθητό το ζωηρό ενδιαφέρον για το καλλιτεχνικό γεγονός εκείνου του καλοκαιριού, με μια σειρά άρθρων για το Φεστιβάλ Επιδαύρου που εγκαινιαζόταν στις 19 Ιουνίου 1955, με την «Εκάβη» του Ευριπίδη. Αναφερόμενα στην εναρκτήρια αυτή παράσταση του Φεστιβάλ, μεταξύ άλλων, εξαίρουν την άρτια διοργάνωση και την υπέρβαση οργανωτικών δυσχερειών, μιας και όπως γράφει ο Αχιλλέας Μαμάκης (τευχ. 265, 26 Ιουνίου – 2 Ιουλίου 1955): «Θύμιζαν..Νέα Υόρκη την Κυριακή το απόγευμα οι δρόμοι που οδηγούσαν από την Αθήνα στην Επίδαυρο..τόσος ήταν ο τροχαίος συναγερμός που μονάχα στην Αμερική θυμάμαι να ξαναείδα τόσο μεγάλη και τέτοια συνεχή και αδιάκοπη κίνηση τροχών. ..Σπάνια καλλιτεχνικό θέαμα προσείλκυσε στον τόπο μας τόσο ζωηρό ενδιαφέρον και δεν θυμάμαι να οργανώθηκε υπαίθρια παράσταση έξω των Αθηνών με τέτοια κοσμοσυρροή και τέτοια τάξι.». Σχεδόν δυόμιση χιλιάδες αυτοκίνητα ιδιωτικά, λεωφορεία και φορτηγά είχαν συρρεύσει στον χώρο γύρω από το αρχαίο θέατρο και 15 χιλιάδες περίπου θεατές κατέκλυσαν τις κερκίδες για να παρακολουθήσουν την πρεμιέρα της «Εκάβης» που άνοιγε το Φεστιβάλ.

Αντίστοιχα ο Διονύσιος Ρώμας αναφέρει: «Μια από τις επιτυχημένες πρωτοβουλίες ήταν και το ράντισμα της μη ασφαλτοστρωμένης διαδρομής Παληάς Επιδαύρου-Ασκληπιείου με ένα ειδικό υγρό που εξουδετερώνει τη σκόνη. Έτσι μια μεγάλη αφορμή αταξίας που χρωστιότανε στην προσπάθεια ξεπεράσματος των αυτοκινήτων μεταξύ τους, προς αποφυγήν..αλευρώματος, εξέλειψε». Και συνεχίζει: «Όπως και να έχει το πράγμα, η τάξις στην Επίδαυρο κατά τα εγκαίνια του Φεστιβάλ υπήρξε παραδειγματική και προξένησε…κατάπληξη στους «ειδικούς και πεπειραμένους». (τευχ. 266, 3-9 Ιουλίου 1955).

Τονίζεται ακόμη η εισπρακτική επιτυχία του γεγονότος και διαφαίνεται η αισιοδοξία για τη συμβολή του νέου θεσμού, μαζί με το Φεστιβάλ Αθηνών που θα εγκαινιαζόταν το ίδιο καλοκαίρι, στην τουριστική ανάπτυξη της χώρας.

Η έναρξη των Επιδαυρίων πραγματοποιήθηκε την Κυριακή, 19 Ιουνίου 1955, με την πρεμιέρα της τραγωδίας του Ευριπίδη «Εκάβη». Το Εθνικό Ίδρυμα Ραδιοφωνίας (ΕΙΡ) κάλυψε το μεγάλο καλλιτεχνικό γεγονός, με την αποστολή ειδικού συνεργείου εξωτερικών μεταδόσεων της Υπηρεσίας Επικαίρων στην Επίδαυρο και τη μετάδοση το βράδυ της 19ης Ιουνίου, ηχογραφημένων αποσπασμάτων με τις χαρακτηριστικότερες σκηνές του αρχαίου δράματος, που προέρχονταν από τη γενική δοκιμή.

Η μετάδοση έγινε από το Εθνικό Πρόγραμμα στο πλαίσιο της εκπομπής του ΕΙΡ «Το γεγονός της ημέρας». Προλογίζει ο διευθυντής Εκπομπών και Προγράμματος του ΕΙΡ Διονύσιος Ρώμας, ο οποίος χαιρετίζει το γεγονός. Ο προϊστάμενος της Υπηρεσίας Επικαίρων Δημήτρης Χρονόπουλος περιγράφει από το αρχαίο θέατρο της Επιδαύρου τη βραδιά της έναρξης του Φεστιβάλ και μεταδίδει απευθείας, σε ενθουσιώδη ατμόσφαιρα, τις λεπτομέρειες της εκδήλωσης, τους επίσημους παρευρισκόμενους, καθώς και τις τεχνικές προετοιμασίες τόσο για την υλοποίηση της παράστασης όσο και για την ραδιοφωνική μετάδοση. Δίνει επίσης πληροφορίες για το πρόγραμμα του Φεστιβάλ και τους συντελεστές της διοργάνωσης.

Χάρη στην ραδιοφωνική κάλυψη του γεγονότος δόθηκε η δυνατότητα σε πλήθος ακροατών, ακόμη και σε ομογενείς, να έρθουν σε επαφή με το κορυφαίο γεγονός μέσω των εκπομπών του σταθμού από τις ειδικές μεταδόσεις της Υπηρεσίας Επικαίρων αλλά και από σχετικά αφιερώματα και συνεντεύξεις στο πλαίσιο της εκπομπής «Το Θέατρο στο Μικρόφωνο» του Αχ. Μαμάκη. Την απήχηση, και μέσω της ραδιοφωνικής μετάδοσης, των παραστάσεων που δόθηκαν στην Επίδαυρο, μαρτυρούν τα συγχαρητήρια τηλεγραφήματα και γράμματα προς την Κατίνα Παξινού από ακροατές του ραδιοφώνου.

Ακούστε εδώ το Μοιρολόι από την Εκάβη του Ευριπίδη, με την Κατίνα Παξινού

Μετάφραση: Απόστολος Μελαχρινός. Σκηνοθεσία: Αλέξης Μινωτής Ο.Ε.Θ. Βασιλικό Θέατρο. Πρώτη παράσταση Ιούνιος 1955 Φεστιβάλ Επιδαύρου.
Επαιξαν: Κατίνα Παξινού (Εκάβη) Αλέκος Αλεξανδράκης (Πολύδωρος) Αννα Συνοδινού (Πολυξένη) Αλέξης Μινωτής Ταλθύβιος) Θάνος Κωτσόπουλος (Πολυμήστωρ)

Η Κατερίνα Ευαγγελάτου (καλλιτεχνική διευθύντρια του Φεστιβάλ Αθηνών-Επιδαύρου) γράφει στο «aefestival.gr»:

Το Φεστιβάλ Αθηνών Επιδαύρου συμπληρώνει φέτος 70 χρόνια λειτουργίας. Αυτές τις επτά δεκαετίες αδιάκοπης καλλιτεχνικής δραστηριότητας και δημιουργικής συνομιλίας με την εγχώρια όσο και με τη διεθνή σκηνή θελήσαμε να τιμήσουμε με μια σειρά ξεχωριστών και μεγάλης κλίμακας έργων, τα οποία εντάξαμε στο πρόγραμμά μας.

Σήμερα έχουμε τη χαρά να σας παρουσιάσουμε το πρόγραμμα της Επιδαύρου, το οποίο θα περιλαμβάνει οκτώ γεγονότα. Θα δούμε τέσσερις παραγωγές και συμπαραγωγές του Φεστιβάλ, παραστάσεις με τη σφραγίδα των δύο εθνικών μας θεάτρων αλλά και δύο ανεξάρτητες παραγωγές. Αξίζει να σημειωθεί ότι επτά από τα οκτώ έργα θα κάνουν την πρεμιέρα τους στην Επίδαυρο.

Tο κοινό θα έχει την ευκαιρία να απολαύσει Παγκόσμιες Πρεμιέρες από κορυφαίους σκηνοθέτες σε μνημειώδη έργα του Αρχαίου Δράματος, Διεθνείς συμπαραγωγές και νέα έργα εμπνευσμένα από το Αρχαίο Δράμα, γραμμένα από διακεκριμένους σύγχρονους δημιουργούς, στο πλαίσιο του Κύκλου Contemporary Ancients, το ντεμπούτο σημαντικών σκηνοθετών στο αργολικό θέατρο αλλά και μια ξεχωριστή βραδιά συμφωνικής μουσικής, κατ’ εξαίρεσιν στην Επίδαυρο.

Θα ήθελα να υπογραμμίσω για άλλη μια φορά πόσο σημαντικό θεωρούμε να παρουσιάζονται στο Αρχαίο Θέατρο Επιδαύρου έργα που έχουν σχεδιαστεί ειδικά για τον χώρο αυτόν. Φέτος, με αφετηρία τον εορτασμό του επετειακού μας έτους, εντάσσουμε στο πρόγραμμά μας τέσσερις ξεχωριστές παραγωγές – τρεις θεατρικές παραστάσεις και μία συναυλία – που θα κάνουν πρεμιέρα στην Επίδαυρο, ενώ πολλές από αυτές θα παρουσιαστούν αποκλειστικά εκεί και δεν θα περιοδεύσουν.

Τέτοια μοναδικά έργα είναι ιδιαίτερης πολυπλοκότητας τόσο σε επίπεδο καλλιτεχνικού σχεδιασμού όσο και υλοποίησης. Και δεν θα ήμασταν σε θέση να τα παρουσιάζουμε σήμερα με υπερηφάνεια, εάν, πέραν της υποστήριξης του Υπουργείου Πολιτισμού, σταθερού συνοδοιπόρου στο όραμά μας, δεν είχαμε την εξαιρετικά γενναιόδωρη προσφορά ενός μεγάλου δωρητή.

Ανακοινώνουμε λοιπόν με χαρά τη συνεργασία μας με το Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος, Μεγάλο Δωρητή του Επετειακού Προγράμματος στην Επίδαυρο. Χάρη στην πολύτιμη αρωγή και την ευγενική υποστήριξή του, πραγματοποιούμε φέτος σπουδαίες παραγωγές και συμπαραγωγές, παρουσιάζοντας στο κοινό της Επιδαύρου κορυφαίους Έλληνες και ξένους καλλιτέχνες από τον χώρο του θεάτρου και της λόγιας μουσικής, πεδία που έφερε στο προσκήνιο το Φεστιβάλ κατά τα 70 συναπτά έτη πρωταγωνιστικής παρουσίας του στην πολιτιστική ζωή του τόπου μας.

Εβδομήντα χρόνια Φεστιβάλ Αθηνών Επιδαύρου, 70 χρόνια Πολιτισμού. Αντιμετωπίζουμε το πολιτιστικό αγαθό ως τόπο συνάντησης και σημείο σύνδεσης ανθρώπων και κοινοτήτων. Το Φεστιβάλ αφουγκράζεται σημαντικά ζητήματα της εποχής μας και συνομιλεί με το κοινό, όχι μόνο μέσα από τις σύγχρονες θεματικές των παραστάσεων που παρουσιάζονται, αλλά και μέσα από ξεχωριστές πρωτοβουλίες, που αυτή η επέτειος μας δίνει την ευκαιρία να αναδείξουμε.

Με την ευκαιρία της παρουσίασης του προγράμματος στο Αρχαίο Θέατρο Επιδαύρου για το καλοκαίρι του 2025, αλλά και στο Μικρό Θέατρο Αρχαίας Επιδαύρου για τον Ιούλιο (το πρόγραμμα του Αυγούστου στη Μικρή Επίδαυρο είναι αμιγώς μουσικό και θα ανακοινωθεί προσεχώς, μαζί με το πρόγραμμα του Φεστιβάλ στην Αθήνα), σημειώνουμε ακόμα μία φορά τους βασικούς πυλώνες του Φεστιβάλ Επιδαύρου, πυλώνες που αποτελούν τον πυρήνα των στόχων μας κατά τα τελευταία χρόνια.

Επίδαυρος σημαίνει Φεστιβάλ. Και Επίδαυρος σημαίνει Αρχαίο Δράμα. Επίκεντρο του προγραμματισμού μας και σταθερός πρωταγωνιστής παραμένει το Αρχαίο Δράμα και η μετεξέλιξή του μέσα στα χρόνια.

Το Φεστιβάλ εγκαθιδρύει πρωτοβουλίες με στόχο την έρευνα και τον γόνιμο διάλογο γύρω από την παράδοση του είδους. Ένας θεσμός με 70 χρόνια ιστορίας οφείλει να έχει στραμμένο το βλέμμα του στο μέλλον, ακόμα κι αν χρειάζεται να παίρνει ρίσκα και να τολμάει.

Αποστολή μας είναι η σύνδεση της κληρονομιάς του Αρχαίου Δράματος με τις σύγχρονες παραστατικές φόρμες και δραματουργικές αναζητήσεις, και όχι η μουσειακή αναπαράσταση μιας εικασίας για το ποια ήταν κάποτε η μορφή αυτών των έργων/παραστάσεων. Στόχος μας είναι η δημιουργία θεατρικών γεγονότων που να αφορούν τον σύγχρονο θεατή και να εξελίσσουν την οπτική του – στον κόσμο και στην τέχνη.

Προς την κατεύθυνση αυτή καταβάλλουμε στοχευμένες προσπάθειες και έχουμε προχωρήσει σε στρατηγικές δράσεις για την ενίσχυση της σύγχρονης δραματουργίας σε διάλογο με τα αρχαία κείμενα. Κείμενα που εξακολουθούν να έχουν απήχηση στο σήμερα και μας καλούν να μη σταματήσουμε να είμαστε τολμηροί στην ανάγνωσή τους.

Από τις πλέον αναγνωρίσιμες ενέργειες σ’ αυτή την κατεύθυνση είναι ο Κύκλος Contemporary Ancients, που αφορά την ανάθεση συγγραφής και σκηνοθεσίας και την έκδοση θεατρικών έργων με αφετηρία το Αρχαίο Δράμα. O κύκλος αυτός, που φέτος κλείνει αισίως πέντε χρόνια ζωής, σχεδιάστηκε ειδικά για την Επίδαυρο – τόσο για το Αρχαίο Θέατρο, όσο και για το Μικρό Θέατρο Αρχαίας Επιδαύρου, όπου παρουσιάστηκαν από το 2021 έως το 2024 δεκατρία νέα έργα. Τα έργα αυτά εκδόθηκαν και έχουν αποτελέσει τη ραχοκοκαλιά της θεατρικής σειράς του Φεστιβάλ. Ενδεικτικά θα αναφέρουμε κάποιους από τους διακεκριμένους συγγραφείς και δημιουργούς που μέσα στα τελευταία χρόνια ανταποκρίθηκαν στο κάλεσμά μας και συνέθεσαν έργα για τον κύκλο αυτόν: Μάγια Τσάντε, Τιάγκο Ροντρίγκες, Αλεξάνδρα Κ., Χρήστος Χωμενίδης, Βαγγέλης Χατζηγιαννίδης, Αμάντα Μιχαλοπούλου, Βίβιαν Στεργίου, Γιάννης Μαυριτσάκης κ.ά.

Ο Κύκλος Contemporary Ancients φέτος διευρύνεται σημαντικά, με περισσότερα έργα αλλά και περισσότερα είδη. Εκτός από τη δημιουργία του Ουαζντί Μουαουάντ στο Αρχαίο Θέατρο Επιδαύρου, ο φετινός μας Ιούλιος στη Μικρή Επίδαυρο αφιερώνεται πλήρως στους στόχους του Κύκλου. Αρχίζει με το εκπαιδευτικό πρόγραμμα – Studio Residency Πάροδος και συνεχίζει με πέντε έργα εμπνευσμένα από το Αρχαίο Δράμα. Πρόκειται για έργα όχι μόνο θεατρικά, αλλά και μουσικοθεατρικά και κινηματογραφικά. Νιώθουμε φέτος ότι ο κύκλος περνάει σε νέα, πιο ελεύθερη φάση, με δημιουργική μείξη καλλιτεχνικών ειδών και γλωσσών, που πάντοτε βέβαια έχουν αφετηρία τους το Αρχαίο Δράμα και την κληρονομιά του σήμερα.

Εκτός όμως από τα καινούρια έργα που δημιουργούνται με αφετηρία κι έμπνευση τον Μύθο και το Αρχαίο Δράμα, επιδίωξή μας είναι και η συστηματική πρόσκληση διακεκριμένων σκηνοθετών από το εξωτερικό, εκπροσώπων των νέων καλλιτεχνικών γλωσσών και της ευρωπαϊκής θεατρικής παράδοσης, να εργαστούν με ταλαντούχους ηθοποιούς και καλλιτεχνικούς συντελεστές από την Ελλάδα. Αυτή η πρωτοβουλία, που συνεχίζεται και φέτος για τρίτη χρονιά (Κάστορφ το 2023, Κουλιάμπιν το 2024), μπολιάζει δημιουργικά την καλλιτεχνική κοινότητα του τόπου μας και ανοίγει διαύλους επικοινωνίας με τις διεθνείς σκηνές.

Τρίτος πόλος στη σύνδεση σύγχρονης καλλιτεχνικής δημιουργίας και Αρχαίου Δράματος είναι τα εκπαιδευτικά μας προγράμματα: Οι Μικροί Ιχνευτές, θεατροπαιδαγωγικό πρόγραμμα στην Επίδαυρο, η Πάροδος – ερευνητικό διακαλλιτεχνικό πρόγραμμα για τη νέα δραματουργία στο Αρχαίο Δράμα, το οποίο πραγματοποιείται στο Μικρό Θέατρο της Επιδαύρου και το πρόγραμμα Open Plan, που συνεχίστηκε και φέτος για τέταρτη χρονιά με πολύ δημιουργικές εκπαιδευτικές δράσεις με έμπνευση το Αρχαίο Δράμα, επεκτείνοντας για ακόμα μια χρονιά τη δραστηριότητα του Φεστιβάλ και κατά τους χειμερινούς μήνες.

Η πλατφόρμα Open Plan έμεινε και φέτος πιστή στη Μόδα, την Κεραμική και τον Χορό, αλλά μας προσκάλεσε ν’ ανακαλύψουμε επίσης το μαγικό σύμπαν του Χαρτιού και των ιδιαίτερων τεχνών και τεχνικών του. Φέτος εμπνευστήκαμε από τον Διόνυσο και τον Απόλλωνα, αρχετυπικές μορφές που εκφράζουν τη δίνη των αντιθέσεων. Αντλώντας έμπνευση από το λαμπρό και παντοδύναμο θεϊκό δίδυμο που συναντάμε σε ανεξάντλητα μυθολογικά επεισόδια και επανειλημμένα στο Αρχαίο Δράμα, τα εργαστήρια του Open Plan μάς πρόσφεραν και φέτος στιγμές δημιουργικής έκφρασης και φαντασίας.

Το αναλυτικό πρόγραμμα του Φεστιβάλ Αθηνών Επιδαύρου για το 2025, με περισσότερες από 90 διεθνείς και εγχώριες παραγωγές Θεάτρου, Χορού, Μουσικής, αλλά και με κινηματογραφικές ταινίες, συζητήσεις, εικαστικές εγκαταστάσεις και video art σε όλους τους χώρους, θα έχουμε τη χαρά να σας το παρουσιάσουμε στη μεγάλη συνέντευξη τύπου στις αρχές Απριλίου!