Για ακόμα μία αντιπυρική περίοδος οι πυροσβέστες έδωσαν και συνεχίζουν να δίνουν μάχες σε όλη τη χώρα για να σώσουν ζωές, περιουσίες και το περιβάλλον από την καταστροφική μανία των πυρκαγιών και ο αγώνας τους, πολλές φορές με κίνδυνο και τις ζωές τους, είναι υπεράνθρωπος.

Αξίζουν έναν ύμνο για την προσφορά τους και θα το κάνουμε αυτό πραγματικότητα μέσα από την ψυχολόγο Ιωάννα Σκλιάμη, με όσα έχει γράψει στο Facebook, με όσα έχει πει σε εκπομπές. Θυμηθείτε ότι πρόσφατα, σε πυρκαγιές στην Αργολίδα και ειδικότερα στην Ερμιονίδα τραυματίστηκαν πυροσβέστες την ώρα της μάχης. Συγκλόνισε, επίσης, η φωτογραφία με πυροσβέστες να κοιμούνται σε άσφαλτο στη Χίο, προκειμένου να πάρουν δυο… ανάσες.

«Οι φλόγες αφήνουν πίσω τους καμένα δέντρα, στάχτη και σιωπή… αλλά και πληγές που δεν φαίνονται», θέμα που θα το προσεγγίσουμε, επίσης, μέσα από αναφορές της ίδιας ψυχολόγου.

Θα σας μεταφέρουμε και το άρθρο του Αντώνιου Καλέντζη, ο οποίος είναι, επίσης, ψυχολόγος, στην εφημερίδα «Γνώμη της Πάτρας», για τις φωτιές στην Αχαΐα, μιλώντας για την επόμενη ημέρα και αναφέροντας ότι «όταν η γη καίγεται, οι καρδιές ενώνονται»…

Μέσω του Παντελή Φύκαρη (ιδιοκτήτης του «Πολίτη» της Χίου»), και του «Alplha», θα σας μεταφέρουμε συγκλονιστικές περιγραφές από όσα βίωσαν κάτοικοι στο νησί του βορειανατολικού Αιγαίου, εκεί όπου ο Τύπος ρίχνει πολλές ευθύνες στην πολιτική ηγεσία για τη μεγάλη καταστροφή. Θα ταξιδέψουμε στα βορειοδυτικά του νησιού, εκεί στο Βολισσό, όπου οι περιγραφές κατοίκων λένε και αποκαλύπτουν πολλά…

Αναλυτικά, η Ιωάννα Σκλιάμη (ψυχολόγος) έχει γράψει στο προφίλ της στο Facebook για τους πυροσβέστες:

«???? Πυροσβέστες: Όταν η ψυχή καίγεται μαζί με τη φωτιά!

Καθώς η Ελλάδα φλέγεται, βλέπουμε πυροσβέστες να επιχειρούν με αυταπάρνηση μέσα σε καπνούς, φλόγες και συνθήκες τρόμου. Πίσω από τις στολές, τα κράνη και τις κραυγές επιβίωσης, υπάρχουν, όμως, άνθρωποι. Άνθρωποι που κουβαλούν στις πλάτες τους όχι μόνο σωλήνες νερού, αλλά και φορτία ψυχικού πόνου.

Γιατί κάθε φωτιά δεν αφήνει μόνο στάχτες στο έδαφος. Αφήνει και αόρατα εγκαύματα στην ψυχή.

???? Δευτερογενής τραυματοποίηση – ο σιωπηλός εχθρός που φωλιάζει μέσα από την επαναλαμβανόμενη έκθεση στον ανθρώπινο πόνο
???? Συσσωρευμένο στρες – σιωπηλό, βαρύ, αφομοιωμένο
???? Ανεπεξέργαστες εμπειρίες – εικόνες που ξαναπαίζουν τις νύχτες
???? Ελλιπής ψυχολογική υποστήριξη – όταν ο ήρωας επιστρέφει μόνος στο σπίτι

Δεν μπορούμε να απαιτούμε διαρκή ηρωισμό από ανθρώπους που δεν έχουν χώρο να διαχειριστούν την ψυχική τους κόπωση. Δεν μπορούμε να τους κοιτάμε μόνο στις ειδήσεις. Πρέπει να τους βλέπουμε και μετά.

????Η θεσμοθέτηση ψυχολογικής υποστήριξης, η ενίσχυση της ψυχικής ανθεκτικότητας και η δημιουργία μηχανισμών αποφόρτισης δεν είναι πολυτέλεια. Είναι ανάγκη. Δεν είναι επιλογή. Είναι ευθύνη...

???? Σε όλους εκείνους που δίνουν μάχη με τις φλόγες – και με τον εαυτό τους.

Σας ευχαριστούμε!!!».

Δείτε πυροσβέστες στις φωτιές της Χίου να κοιμούνται στην άσφαλτο, προκειμένου να ξεκουραστούν λίγες ώρες, φωτογραφίες που δημοσίευσε το «Forecast Weather Greece» στη σελίδα του στο Facebook:

Η Ιωάννα Σκλιάμη (ψυχολόγος) έχει γράψει στο προφίλ της στο Facebook και για τις αρνητικές επιπτώσεις που αφήνει μια φωτιά συναισθηματικά στους ανθρώπους…

Διαβάστε αναλυτικά:

«???? Όταν η φωτιά σβήσει, δεν σβήνει και ο πόνος.

Οι φλόγες αφήνουν πίσω τους καμένα δέντρα, στάχτη και σιωπή… αλλά και πληγές που δεν φαίνονται.
Μέσα σε λίγες ώρες μπορεί να χαθούν σπίτια, γη, όνειρα και αυτό που μένει είναι ο φόβος, η αγωνία, η αίσθηση ότι τίποτα δεν είναι πια σίγουρο.

Η φωτιά δεν καίει μόνο το δάσος… καίει και μέσα μας. Μένουν στάχτες που δεν φαίνονται:
✓ Σπίτια που έγιναν ανάμνηση
✓ Όνειρα και σχέδια που δεν θα πραγματοποιηθούν ποτέ
✓ Η χαμένη αίσθηση ασφάλειας, το «πού ανήκω» που χάθηκε.

Κάθε φλόγα αφήνει πίσω της ερωτήματα που μας στοιχειώνουν:
«Θα ξανασυμβεί;»
«Θα προλάβουμε να φύγουμε;»
«Θα σωθεί το σπίτι μας;»

Ακόμη κι αν δεν καεί κάτι δικό μας, κουβαλάμε τον πόνο που είδαμε και ακούσαμε! Αυτό είναι το δευτερογενές τραύμα. Είναι το κλιματικό άγχος. Είναι η εξάντληση του να ζούμε τον ίδιο εφιάλτη ξανά και ξανά.

???? Στην πρώτη γραμμή, πυροσβέστες, εθελοντές, αστυνομικοί πολεμούν τις φλόγες αλλά και τις σιωπηλές πληγές που αφήνουν οι εικόνες, οι αποφάσεις ζωής και θανάτου, η αίσθηση πως ό,τι κι αν έκαναν, δεν ήταν ποτέ αρκετό.

❤️‍???? Η ψυχική τους ανθεκτικότητα δεν είναι ανεξάντλητη· κι όταν τη φροντίζουμε, προστατεύουμε και τη δύναμή τους να συνεχίσουν να προστατεύουν εμάς.

???? Σας ευχαριστούμε από καρδιάς!

???? Όταν η φωτιά σβήσει, δεν σβήνει και ο πόνος».

Πολλά είναι τα μηνύματα που αφήνει και το άρθρο του Αντώνη Καλέντζη (ψυχολόγος) στην εφημερίδα «Γνώμη της Πάτρας», όπως δημοσιεύτηκε στις 18/08/2025, με φωτογραφία από τι προσωπικό αρχείο από τη μεγάλη φωτιά της Δυτικής Αχαΐας.

Διαβάστε αναλυτικά:

«????Όταν η γη καίγεται, οι καρδιές ενώνονται????

????️ Στην Αχαΐα και σε όλη τη Δυτική Ελλάδα, η μέρα χρωματίζεται από το κόκκινο των φλογών και το γκρίζο του καπνού. Η μυρωδιά της καμένης γης γίνεται κομμάτι του αέρα που αναπνέουμε. Δεν είναι απλώς ένα φυσικό φαινόμενο, είναι μια πληγή ανοιχτή, που αφήνει σημάδια όχι μόνο στο τοπίο αλλά και μέσα μας.

???? Η φωτιά δεν παίρνει μόνο ξύλα και φύλλα. Παίρνει ιστορίες. Παίρνει τις σκιές των δέντρων που μας σκέπαζαν τα καλοκαίρια, τις αυλές που φιλοξένησαν τα γέλια των παιδιών, τα μονοπάτια που περπατήσαμε με φίλους και αγαπημένους. Σβήνει τις εικόνες που συνδέαμε με την αίσθηση του «σπιτιού» και αφήνει πίσω της μια σιωπή βαριά.

???? Κι όμως, μέσα σε αυτή τη σιωπή ακούγεται κάτι άλλο: η φωνή του διπλανού μας. Οι άνθρωποι βγαίνουν από τα σπίτια τους για να βοηθήσουν, να μεταφέρουν νερό, να κρατήσουν τα χέρια όσων τρέμουν.

???? Ξένοι γίνονται οικογένεια μέσα σε λίγα λεπτά, γιατί η καταστροφή δεν ξεχωρίζει ονόματα και διευθύνσεις. Μπροστά στη φωτιά, όλοι στεκόμαστε γυμνοί και ίσοι.

???? Υπάρχει μια ιδιαίτερη δύναμη που γεννιέται μόνο όταν όλα γύρω μας μοιάζουν να καταρρέουν. Είναι η δύναμη να κοιτάς τον άλλον στα μάτια και να του λες, χωρίς λόγια, «είμαι εδώ». Είναι η εσωτερική απόφαση να μη χαθεί η ανθρωπιά μας, ακόμη κι όταν η γη κάτω από τα πόδια μας γίνεται στάχτη.

???? Η φύση ξέρει να αναγεννιέται. Το έχουμε δει ξανά: μέσα από το μαύρο χώμα ξεπροβάλλει μια πράσινη κουκίδα, διστακτική αλλά ζωντανή.

???? Έτσι και οι ψυχές μας, κουβαλούν μια αντοχή που ίσως δεν συνειδητοποιούμε ώσπου να χρειαστεί. Μπορεί η πληγή να μείνει για καιρό, αλλά μαζί της γεννιέται και η βεβαιότητα ότι, όσο υπάρχουν άνθρωποι που νοιάζονται, τίποτα δεν χάνεται οριστικά.

????️ Ας θυμόμαστε ότι οι φωτιές κάποτε θα σβήσουν, ο καπνός θα καθαρίσει και η ζωή θα αναζητήσει τον δρόμο της ξανά. Κι όταν συμβεί αυτό, θα έχουμε μαζί μας την εμπειρία πως, ακόμη και στις πιο σκοτεινές μέρες, δεν αφήσαμε τη φλόγα της καρδιάς να σβήσει.

???? Γιατί η πραγματική μας γη, αυτή που πρέπει να προστατεύουμε πάνω απ’ όλα, είναι η γη που μοιραζόμαστε μέσα στις ψυχές μας.

Όταν η γη καίγεται, οι καρδιές ενώνονται».

Μεγάλες αλήθειες είπε και ο ηθοποιός Δημήτρης Γκοτσόπουλος στο δελτίο ειδήσεων του «Alpha», καθώς έζησε τη 2η φωτιά στη Χίο:

Η Stella Koulampa έκανε μια απίστευτη περιγραφή με τρομακτικά βίντεο από όσα έζησαν οι κάτοικοι στον Βολισσό της Χίου. «Όποιος δεν το έζησε δεν μπορεί να κατανοήσει», ανέφερε ο Παντελής Φύκαρης, ο οποίος αναδημοσίευσε την ανάρτηση:

«Η μέρα που δοκιμάστηκε η ψυχή μας.

15:00 — Μιλάω με τον Μιχάλη.

– "Στελλάκι, υπάρχει φωτιά. Αν κατέβει στη Βολισσό, θα περάσει και θα κάψει το σπίτι μας. Φύγε από τη δουλειά και έλα στο χωριό να είμαστε μαζί".

Αισιόδοξη ακόμη, του λέω: "Μην ανησυχείς, θα την ελέγξουν... αλλά έρχομαι".

Στο δρόμο, τα μηνύματα 112 έρχονταν διαδοχικά. Εκκένωση. Φτάνω στο σπίτι έπειτα από 45 λεπτά. Το 112 πλέον καθοδηγεί τον κόσμο να κατευθυνθεί στο λιμάνι. Η φωτιά βρίσκεται ήδη πάνω από το σπίτι μας. Καλώ τον μπαμπά μου — πρώην μηχανικό της Πολεμικής Αεροπορίας, στα πυροσβεστικά αεροπλάνα.

– "Μπαμπά, άνοιξε κάμερα. Πες μου πόσο χρόνο έχω να βρέξω το σπίτι με το λάστιχο για να το σώσω. Ο Μιχάλης είναι στο λιμάνι και ρίχνει τα φουσκωτά στη θάλασσα για να σώσουμε τον κόσμο, εκκενώνοντας από θαλάσσης".

– "Στέλλα παιδί μου, βρέξε τη σκεπή και περιμετρικά το σπίτι από τα δύο οικόπεδα. Αν το σώσεις, η φωτιά θα κοπεί εκεί. Μην μείνεις πολύ, παιδί μου. Φύγε, μην καείς".

– "Μπαμπά, αν δεν ακούσω τη φωτιά, δεν φεύγω. Θα βρέχω για να το σώσω... Τώρα το φτιάξαμε, τώρα το ανακαινίσαμε. Δεν το αφήνω".

Μέσα σε 20 λεπτά, ένα "μπαμ", ένα βουητό και ένας δυνατός αέρας. Η φωτιά ήταν ακριβώς από πάνω μας. Αφήνω το λάστιχο ανοιχτό να βρέχει τη στέγη — το νερό θα το έκοβαν σε λίγο — και φεύγω...

Φτάνω στα Λιμνιά. Πανικός. Καίγονται τα πάντα, ο κόσμος δεν ξέρει πού να πάει, πού να σταθεί. Η αστυνομία; ΑΦΑΝΤΗ. Κανείς από το κράτος να δώσει οδηγίες. Βλέπω τον Μιχάλη, αφού έχει ήδη ρίξει τα φουσκωτά στη θάλασσα και έχει δέσει το τελευταίο:

– "Στέλλα, φώναξε στον κόσμο να παρκάρει στο τέλος του λιμανιού, δίπλα στη θάλασσα, και πες τους να μπουν στα σκάφη!".

Μέσα σε 20 λεπτά, τα 4 ιδιωτικά σκάφη της NARC γέμισαν με τους πρώτους 40 ανθρώπους. Τα τρία έφυγαν προς το Λιθί και εμείς, με εντολή του Λιμενικού, ξεκινήσαμε τη διάσωση σε παραλίες: Γωνιά, Λήμνο, Λαμψά, Αγία Μαρκέλλα.

Ο άνεμος από τη φωτιά 7 μποφόρ. Το φουσκωτό δεν μπορούσε να πλησιάσει. Η θερμοκρασία απίστευτη — καιγόμασταν μέσα στο ίδιο μας το σκάφος. Φωνάζαμε στον κόσμο να κολυμπήσει. Σε 10 λεπτά, είχαμε ήδη 16 ανθρώπους μέσα στο φουσκωτό.

Συναντάμε το σκάφος του Λιμενικού στα ανοιχτά και αποβιβάζουμε τον κόσμο. Το Λιμενικό δίνει εντολή στον Μιχάλη:

– "Τρέξτε να σώσετε κι άλλους".

Συνεχίζουμε για Μάναγρο, όπου υπήρχαν πάνω από 35 άτομα. Κατά τη διάρκεια της διαδρομής, βλέπουμε από τη θάλασσα το σπίτι μας να καίγεται. Δεν μπορώ να συγκρατήσω τα δάκρυά μου, κι όμως, συνεχίζουμε να βοηθάμε ανθρώπους να ανέβουν στο φουσκωτό. Καλώ τον τους γονείς μου και τον Νίκο με FaceTime: "Κάηκαν όλα ρε παιδιά".

Αυτό συνεχίστηκε μέχρι τις 21:00 το βράδυ. Οι κουμπάροι μας, Γιώργος και Λουκάς, βρίσκονταν με το πυροσβεστικό. Έτρεχαν από σπίτι σε σπίτι να βοηθήσουν. Ο Μιχάλης τους λέει:

– "Λουκά, σε παρακαλώ, πήγαινε να δεις και το δικό μου σπίτι. Είμαστε στη θάλασσα".

– "Γιώργο, κάηκε ρε; Λέγε!".

Στις 00:00, η φωτιά στα Λιμνιά ήταν υπό έλεγχο. Δέσαμε τα φουσκωτά. Παίρνω το αυτοκίνητό μου και με τη Λυδία και τον Βασίλη τρέχουμε στον Ανεμόμυλο — στο σπίτι μας — και μετά στη Λήμνο, στο σπίτι της Λυδίας. Ο Μιχάλης έμεινε στα σκάφη, σε περίπτωση που κάποιος χρειαστεί βοήθεια από τη θάλασσα. Το πίσω χωράφι του γείτονα φλεγόταν. Η φωτιά είχε μόλις αρχίσει να καίει τα πρώτα δέντρα και τη στέγη του σπιτιού μας. Τρέχω και βρίσκω πυροσβεστικό πιο κάτω:

– "Παιδιά, σας εκλιπαρώ, καίγεται το σπίτι μου. Ελάτε...".

– "Ερχόμαστε, κορίτσι μου. Μην κλαις".

Έσβησαν τη φωτιά. Φεύγουμε. Πάμε στη Λήμνο. Εκεί, άλλο πυροσβεστικό σβήνει τη φωτιά μέσα στο σπίτι της Λυδίας. Τα δίπλα σπίτια καμένα όλα...

Αυτό κράτησε μέχρι τις 03:00 τα ξημερώματα. Κόλαση. Αν δεν την έχεις ζήσει, δεν μπορείς να τη φανταστείς. Όλες αυτές τις ώρες, μιλούσαμε με τους ανθρώπους μας. Τους δικούς μας. Οι γονείς μου, στην Αθήνα, έβλεπαν ειδήσεις και περίμεναν πάνω από το τηλέφωνο. Οι κουμπάροι μας: Δημήτρης, Μαρκέλλα, Νίκος, Παύλος, Αναστασία — από Θεσσαλονίκη και Χίο — έκλαιγαν μαζί μας. Οι αγαπημένοι μας φίλοι, Γιάννης και Κατερίνα, που είχαν φύγει για διακοπές στη Σάμο την προηγούμενη μέρα, έκλαιγαν που δεν ήταν κοντά μας.

Θλίψη. Στεναχώρια. Θυμός.

Οι επιχειρήσεις μας: NARC, harVANti, My Volissos, Volisshop — δεν μπορούν να λειτουργήσουν. Είναι η τρίτη ημέρα χωρίς ΡΕΥΜΑ ΚΑΙ ΝΕΡΟ. Δεν μπορούμε ούτε να καθαρίσουμε το σπίτι μας για να κοιμηθούμε. Στάχτη, καπνός, αποπνικτική ατμόσφαιρα.

Η Πολιτεία; ΑΠΟΥΣΑ. Καμία ενημέρωση για το πότε θα επανέλθει το ρεύμα και το νερό. Καμία πρόβλεψη για την παροχή νερού ή τροφής. ΜΟΝΟ ΙΔΙΩΤΙΚΕΣ ΠΡΩΤΟΒΟΥΛΙΕΣ.

Κλιμάκια της Πολιτικής Προστασίας μάς καλούν για διανυκτέρευση στο ΜΥ MY Volissos Apartments— γιατί θα έρθουν να καταγράψουν ζημιές. Τους λέμε ότι έχουμε διαθεσιμότητα γιατί ΚΑΗΚΑΜΕ. Οι τουρίστες ακυρώνουν

— Ποιος να μείνει χωρίς νερό και ρεύμα; Κι αυτοί... εκπλήσσονται που δεν έχουμε ούτε νερό, ούτε ρεύμα.

– "Δεν μπορούμε να διανυκτερεύσουμε", λένε.

ΕΜΕΙΣ ΜΠΟΡΟΥΜΕ;

Ως πολίτης, ευχαριστώ δημόσια όλες τις ιδιωτικές πρωτοβουλίες, τις επιχειρήσεις και τους ανθρώπους που, με δικά τους έξοδα, έσωσαν ζωές, πρόσφεραν νερό, τροφή και ελπίδα σε όλους εμάς τους πληγέντες. Παρακαλώ θερμά — έστω και τώρα — τον Δήμο, την Περιφέρεια, την Πολιτική Προστασία: δώστε μας ΝΕΡΟ και ΡΕΥΜΑ. Να μπορέσουμε να λειτουργήσουμε. Να ανοίξουμε τις επιχειρήσεις μας. Δεν ζητάμε τίποτα άλλο: ΜΟΝΟ τις βασικές μας ανάγκες. Όλα τα υπόλοιπα θα τα κάνουμε μόνοι μας. Όπως πάντα.

Και σε εσάς, τους επισκέπτες: #mi_mas_kapsete Μην μας εγκαταλείψετε. Ελάτε στη Βολισσό. Στηρίξτε τον τόπο μας. Βοηθήστε τις επιχειρήσεις και τους ανθρώπους μας να ξανασταθούν. Ο Αύγουστος είναι το καλοκαίρι μας. Μην μας το πάρουν κι αυτό».

Η Maistrali Antigoni από τη Λιμνιά Βολισσός Χίου τόνισε στο προφίλ της στο Facebook για την ίδια καταστροφή:

«Εκκενώσαμε το Ξενοδοχείο αμέσως μόλις μας ζητήθηκε.Με ψυχραιμία και απόλυτη τάξη. (Η πληρότητα στο 100%). Δεν πιστέψαμε ποτέ πως η φωτιά θα έφτανε στη θάλασσα...κι όμως..

ΌΛΟΙ οι Άνθρωποι μας είναι ασφαλείς. Κάποιοι δεν ήθελαν να φύγουν, θα μείνουμε μαζί σας, είπαν. Τους ζητήσαμε να ακολουθήσουν τις οδηγίες και το έπραξαν με σύνεση.
Κανένας δεν έμεινε στο δρόμο. Βρήκαμε για όλους διαμονή, με τη βοήθεια συναδέλφων, φίλων αλλά και της οικογένειας μας.

Επιμένουν να γυρίσουν εδώ, για εμάς, για το χωριό, για τη Βολισσό τους και τους ανθρώπους της, που τόσο όμορφα και ρυθμικά είχε αρχίσει να κερδίζει την εμπιστοσύνη και την αγάπη παλιών και νέων φίλων..
Θέλουν να γυρίσουν κι ας είναι όλα μαύρα τριγύρω.. Δίνουν ραντεβού για του χρόνου, δίνουν ραντεβού στην πρώτη αναδάσωση και αυτό φουντώνει το δικό μας πείσμα, ότι θα τα καταφέρουμε και πάλι.
Λένε, να μη σου δίνει ο Θεός, όσα μπορείς να αντέξεις...μάλλον αντέχουμε πολλά.

Ευχαριστούμε θερμά όσους βοήθησαν, έστω την τελευταία στιγμή. Δεν είναι ώρα για απόδοση ευθυνών. Θα έρθει ο απολογισμός και τότε θα ξαναμετρηθούμε.

Η ζημιά μεγάλη, η περιβαλλοντική καταστροφή ασύλληπτη.

Το Cafe μας δεν θα ξαναλειτουργήσει φέτος. Οι συνταγές μας και το Ελληνικό Πρωινό μας θα επανέλθουν ακόμη καλύτερα του χρόνου.

Το Ξενοδοχείο θα παραμένει κλειστό τουλάχιστον έως τέλος Αυγούστου... έως ότου αποκατασταθούν βασικές λειτουργικές ζημιές.

Κρατάω μόνο αυτό. "Ο,ΤΙ ΚΑΛΟ, ΘΑ ΤΟ ΞΑΝΑΦΤΙΑΞΟΥΜΕ ΜΑΜΑ ΜΟΥ", έτσι μου είπε η Μαριάννα μας (8,5 ετών) βλέποντας τις φλόγες να μαίνονται, δίνοντας μου μια τεράστια αγκαλιά.

Κόποι δύο ζωών, κι άλλης μίας... Αγέρωχα όπως ανατέλλει και δύει με υπόκλιση, θα ανατείλει ξανά, εδώ στον μικρό κρυμμένο παράδεισο μας...!

Εκκενώσαμε το Ξενοδοχείο αμέσως μόλις μας ζητήθηκε. Με ψυχραιμία και απόλυτη τάξη. (Η πληρότητα στο 100%)».

«Αλλάζει το τουριστικό μοντέλο», τόνισε ο «Πολίτης Αργολίδας» σε σχετικό θέμα, θέλοντας να σταθεί στη μεγάλη «πίεση» εσόδων που υπάρχει το φετινό καλοκαίρι στην εστίαση και στα ξενοδοχεία και ένας τομέας που έχει οφείλουμε να σταθούμε είναι η κάρτα εργασίας! Εστίαση και ξενοδοχεία είναι, άλλωστε, δυο κλάδοι στους οποίους έχει εφαρμοστεί η κάρτα εργασίας.

Είναι χαρακτηριστικό ότι πολλά καταστήματα εστίασης αυτό το καλοκαίρι κλείνουν νωρίτερα, δεν κρατάνε εργαζόμενους για ώρα μετά τα μεσάνυχτα και ένας από τους λόγους είναι η κάρτα εργασίας.

Θέμα για το τι έχει αλλάξει στην εστίαση και στον τουρισμό με την ψηφιακή κάρτα εργασίας φιλοξένησε η «Καθημερινή», στοιχεία παρουσίασε και το «moneyreview.gr», δίνοντας έμφαση και στην πλευρά των εργαζόμενων, όπως η καταγραφή του πραγματικού χρόνου απασχόλησης. Πλέον, οι καταγεγραμμένες υπερωρίες σε όλους τους κλάδους εφαρμογής της εκτινάχθηκαν!

Διαβάστε αναλυτικά:

Την ισορροπία μεταξύ της απαιτούμενης ευελιξίας και της αναγκαίας προστασίας των εργαζομένων αναζητούν οι χιλιάδες μικρομεσαίες επιχειρήσεις που δραστηριοποιούνται στον τουρισμό και τον επισιτισμό, καθώς η ψηφιακή κάρτα εργασίας αποκάλυψε αφενός ότι οι περισσότερες ήταν ανέτοιμες να εφαρμόσουν ένα κομβικής σημασίας εργαλείο, αφετέρου δε, ότι σε συνδυασμό με το εξαιρετικής σημασίας πρόβλημα έλλειψης προσωπικού, δημιουργείται το αντίθετο από το επιδιωκόμενο αποτέλεσμα.

Είναι χαρακτηριστικό, όπως αναφέρεται σε ρεπορτάζ της «Καθημερινής», ότι πληθαίνουν οι περιπτώσεις κυρίως μικρών επιχειρήσεων που δραστηριοποιούνται στον επισιτισμό, που είτε προχωρούν σε μείωση των ωρών λειτουργίας είτε περιορίζουν τις ημέρες που παραμένουν ανοικτές.

Στα ξενοδοχεία, κάποια δεν άνοιξαν καθόλου, ενώ υπάρχουν και οι μεγαλύτερες ξενοδοχειακές μονάδες που επέλεξαν να μη λειτουργήσουν φέτος κάποια δομή, όπως για παράδειγμα μπαρ ή εστιατόριο. Κι όλα αυτά, την ίδια στιγμή που τα στοιχεία του πληροφοριακού συστήματος «Εργάνη» δείχνουν το τεράστιο περιθώριο.

Αυξάνονται οι μικρές, κυρίως, επιχειρήσεις στον επισιτισμό που είτε μειώνουν τις ώρες λειτουργίας τους είτε περιορίζουν τις ημέρες που είναι ανοικτές. που υπάρχει ακόμη, στην προσπάθεια καταγραφής του πραγματικού χρόνου εργασίας, καθώς τόσο ο επισιτισμός όσο και ο τουρισμός συγκαταλέγονται στους κλάδους που με την ένταξή τους στη διαδικασία χρήσης της ψηφιακής κάρτας εργασίας οδηγούνται στη δήλωση υπερπολλαπλάσιων υπερωριών στο σύστημα, από αυτές που δήλωναν όταν δεν χρησιμοποιούσαν το μέτρο.

Είναι χαρακτηριστικό, και ενδεικτικό του μεγέθους της παραβατικότητας που υπάρχει σε όλους τους κλάδους της εγχώριας επιχειρηματικότητας, ότι με τη χρήση της ψηφιακής κάρτας και τον ουσιαστικό ρόλο που διαδραματίζει στην καταγραφή του πραγματικού χρόνου απασχόλησης, οι καταγεγραμμένες υπερωρίες σε όλους τους κλάδους εφαρμογής της εκτινάχθηκαν.

Σωρευτικά, το 6μηνο Ιανουαρίου – Ιουνίου οι δηλωμένες υπερωρίες αυξήθηκαν κατά 81% σε σχέση με το αντίστοιχο εξάμηνο του 2024, ενώ ειδικά τον Ιούνιο η αύξηση ήταν της τάξης του 110% (σε σχέση με τον περυσινό Ιούνιο). Ρεκόρ αύξησης καταγράφεται στον τουριστικό κλάδο με +855% (+800% μόνο τον Ιούνιο), ενώ αξιοσημείωτες αυξήσεις σημειώθηκαν στην εστίαση με +115% το εξάμηνο και +226% τον Ιούνιο, στο λιανεμπόριο με +111% το εξάμηνο και +146% τον Ιούνιο και τη βιομηχανία με αύξηση των δηλωμένων υπερωριών κατά 77% το πρώτο εξάμηνο του έτους και κατά 68% μόνο τον Ιούνιο.

Τον αμέσως προηγούμενο μήνα, Μάιο, ο κλάδος του τουρισμού κατέγραψε τη θεαματικότερη αύξηση στις δηλωμένες υπερωρίες, +1.105%. Αναφερόμενη μάλιστα στα συγκεκριμένα στοιχεία, η υπουργός Εργασίας Νίκη Κεραμέως δήλωσε πως η ψηφιακή κάρτα δεν είναι απλώς ένα τεχνολογικό εργαλείο, είναι ασπίδα για τον εργαζόμενο και μοχλός διαφάνειας στην αγορά εργασίας.

Παράλληλα, και τα στοιχεία της Ανεξάρτητης Αρχής Επιθεώρησης Εργασίας (ΑΑΕΕ) δείχνουν ότι παρά την εμφάνιση αυξημένων υπερωριών, άρα και τη σημαντική συμμόρφωση των επιχειρήσεων, οι παραβάσεις της εργατικής νομοθεσίας σε σχέση με τη χρήση της ψηφιακής κάρτας βρίσκονται πλέον στην πρώτη θέση. Συγκεκριμένα, διαπιστώθηκαν 1.079 παραβάσεις για την ψηφιακή κάρτα εργασίας (επιβλήθηκαν πρόστιμα 3.868.800 ευρώ), 299 παραβάσεις για τα χρονικά όρια εργασίας, την εβδομαδιαία ανάπαυση και τις αργίες (πρόστιμα 628.350 ευρώ) και 170 παραβάσεις για υπέρβαση του χρόνου εργασίας (πρόστιμα 298.000 ευρώ).

Στην πράξη, σχεδόν 6 στις 10 παραβάσεις σχετίζονται με το ωράριο απασχόλησης και την καταγραφή των ωρών άφιξης και αποχώρησης από τους χώρους εργασίας.

Ο περιορισμός της «μαύρης» ή υποδηλωμένης εργασίας έχει ως συνέπεια και τη σημαντική αύξηση τόσο των εσόδων του ΕΦΚΑ, όσο και των εισοδημάτων των εργαζομένων, οι οποίοι πλέον βλέπουν σε μεγάλο βαθμό μισθούς που τουλάχιστον αντιστοιχούν στις πραγματικές ώρες εργασίας. Η ψηφιακή κάρτα καταγράφει σε πραγματικό χρόνο την προσέλευση και αποχώρηση του εργαζομένου και αυτό, όταν το χτύπημα δεν γίνεται από τον εργοδότη ή τον προϊστάμενο, δυσκολεύει την καταστρατήγηση του ωραρίου, τη μη δήλωση υπερωριών ή ακόμα και τη μη δήλωση του εργαζομένου. Ετσι, ενισχύεται η διαφάνεια στην ελληνική αγορά εργασίας και βελτιώνεται η ασφάλεια των εργαζομένων.

Αυτό είναι και το επιχείρημα του υπουργείου Εργασίας, το οποίο εντός του φθινοπώρου αναμένεται να προωθήσει προς ψήφιση από τη Βουλή σχέδιο νόμου μέσω του οποίου θα επιτραπεί η απασχόληση σε έναν εργοδότη, ως και 13 ώρες την ημέρα, θα θεσμοθετηθεί η υπερωρία σε περιπτώσεις εκ περιτροπής απασχόλησης και θα γίνει πιο ευέλικτο το πλαίσιο διευθέτησης του χρόνου εργασίας, ακόμη και σε εβδομαδιαία βάση.

Οι διατάξεις αυτές αποκτούν, άλλωστε, ιδιαίτερη σημασία σε μια περίοδο που η έλλειψη εργατικού δυναμικού, ειδικά σε κλάδους όπως η εστίαση, ο τουρισμός, η μεταποίηση και το εμπόριο, εξελίσσεται σε σοβαρό δομικό πρόβλημα για την αγορά εργασίας. Στο πλαίσιο αυτό, οι επιχειρήσεις θα έχουν τη δυνατότητα – πάντα με τη συναίνεση του εργαζομένου και την τήρηση των νομικών προϋποθέσεων – να εφαρμόζουν προγράμματα που ανταποκρίνονται στις ανάγκες τους, χωρίς να παραβιάζουν βασικά εργασιακά δικαιώματα.

Έτσι, για παράδειγμα, σε καταστήματα μαζικής εστίασης, ειδικότητες όπως μάγειρες, λάντζες, βοηθητικό προσωπικό κλπ. θα μπορούν να υπαχθούν σε εκ περιτροπής εργασία και να επωφεληθούν από υπερωριακή απασχόληση, ακόμη και 13 ώρες, 3 ημέρες την εβδομάδα, με 40% προσαύξηση για τις υπερωρίες, εφόσον το επιθυμούν.

«Βλέπουν» περισσότερες κενές θέσεις το 2026

Ειδικά στον τουρισμό και επισιτισμό, όπου σε περιόδους αιχμής (καλοκαίρι, γιορτές) είναι συχνό φαινόμενο η υπερεργασία, η ψηφιακή κάρτα λειτούργησε ως «φρένο» σε ακραίες περιπτώσεις καταστρατήγησης εργασιακών δικαιωμάτων. Κάποιοι βέβαια προτίμησαν να μη λειτουργήσουν, παρά να ανοίξουν και να πληρώσουν πολύ υψηλότερες αμοιβές προκειμένου να προσελκύσουν τους κατάλληλους εργαζομένους και να τηρήσουν τη νομιμότητα. Επιχειρήσεις που τηρούσαν, άλλωστε, και στο παρελθόν τη νομιμότητα και… μειονεκτούσαν έναντι εκείνων που λειτουργούσαν παρατύπως, πλέον, μέσω της γενικευμένης χρήσης της ψηφιακής κάρτας βλέπουν την αγορά να εξορθολογίζεται.

Καθώς βέβαια η συμμόρφωση με το νέο σύστημα απαιτεί τεχνικό εξοπλισμό, εκπαίδευση και λογιστική υποστήριξη, υπάρχει από πλευράς των μικρών και εποχικών επιχειρήσεων, το επιχείρημα ότι δεν είναι ακόμη έτοιμες για τη χρήση της ψηφιακής κάρτας, όπως και ότι το κόστος είναι πολύ σημαντικό και τα έξοδά τους ήδη πολύ αυξημένα.

Αντιδράσεις προκαλούνται κυρίως από τις επιχειρήσεις του τουρισμού και του επισιτισμού σε τουριστικές περιοχές, που κατά κόρον βασίζονται σε ευέλικτα ωράρια και ταχείες προσλήψεις, υποστηρίζοντας ότι η εφαρμογή της κάρτας έχει φέρει πρόσθετα γραφειοκρατικά ή τεχνικά εμπόδια στην άμεση κάλυψη αναγκών προσωπικού. Επισημαίνουν μάλιστα πως σε ορισμένες περιπτώσεις, ειδικά σε οικογενειακές επιχειρήσεις ή σε νησιά, η ευελιξία στο ωράριο είναι «αμοιβαία συμφωνημένη» και η χρήση της ψηφιακής καταγραφής «δεσμεύει υπερβολικά» τόσο τους εργαζομένους όσο και τους εργοδότες.

«Οφείλουν οι εργοδότες να συμμορφωθούν», δηλώνει κατηγορηματικά στην «Κ» ο πρόεδρος των εργαζομένων σε τουρισμό και επισιτισμό Γιώργος Χότζογλου, ξεκαθαρίζοντας ότι θα πρέπει όλες ανεξαιρέτως οι επιχειρήσεις να αποκτήσουν κουλτούρα επιχειρείν, γιατί σε διαφορετική περίπτωση οι σημερινές εκατοντάδες χιλιάδες κενές θέσεις εργασίας θα πολλαπλασιαστούν, με αποτέλεσμα να λειτουργήσουν ως τροχοπέδη για την ανάπτυξη της ελληνικής οικονομίας.

Ο Γιάννης Χατζηθεοδοσίου, πρόεδρος του Επαγγελματικού Επιμελητηρίου Αθηνών, αφού ξεκαθαρίζει ότι η χρήση και η επέκταση της ψηφιακής κάρτας εργασίας βρίσκεται στον σωστό δρόμο, καθώς προστατεύει τα δικαιώματα των εργαζομένων από καταχρηστικές πρακτικές, όπως είναι η καταστρατήγηση των ωραρίων, με αποτέλεσμα οι εργαζόμενοι να δουλεύουν 15 ή και παραπάνω ώρες την ημέρα, επτά ημέρες την εβδομάδα για το σύνολο των καλοκαιρινών μηνών, επισημαίνει πως οδηγεί και αρκετές επιχειρήσεις σε δραστική μείωση της λειτουργίας τους.

Επιβεβαιώνοντας το ρεπορτάζ της «Καθημερινής», ο κ. Χατζηθεοδοσίου τονίζει ότι πολλές επιχειρήσεις, κυρίως του επισιτισμού, κλείνουν αρκετές ώρες νωρίτερα απ’ ό,τι συνήθως, αναγκάζοντας πολλές φορές τους πελάτες να φύγουν νωρίτερα από την ώρα που σχεδίαζαν, ή δεν ανοίγουν κάποιες ημέρες της εβδομάδας, που παραδοσιακά η κατανάλωση είναι μικρότερη. Σύμφωνα με τον πρόεδρο του ΕΕΑ, το πρόβλημα οφείλεται κατά κύριο λόγο στα τεράστια κενά που υπάρχουν στην αγορά εργασίας και όχι τόσο στη χρήση της ψηφιακής κάρτας, εκτιμώντας ότι του χρόνου, όταν και οι έλεγχοι από την Ανεξάρτητη Αρχή Επιθεώρησης Εργασίας εντατικοποιηθούν και γίνουν λιγότερο ελαστικοί καθώς η χρήση της κάρτας θα ωριμάζει, τότε το πρόβλημα θα γιγαντωθεί.

Η έλλειψη τουλάχιστον 30.000 εργαζομένων μόνο στον τομέα του επισιτισμού είναι, σύμφωνα με τον πρόεδρο της ΓΣΕΒΕΕ Γιώργο Καββαθά, η κύρια αιτία για τον περιορισμό των ωρών ή ημερών λειτουργίας των επιχειρήσεων, φέτος το καλοκαίρι. Η αύξηση του κόστους που επιφέρει η χρήση της ψηφιακής κάρτας είναι, βεβαίως, μια ακόμη αιτία, όπως άλλωστε και η πτώση του τζίρου των καταστημάτων που δραστηριοποιούνται στην εστίαση, με τον κ. Καββαθά να εκτιμά, από τα πρώτα στοιχεία που έχει η συνομοσπονδία στη διάθεσή της, πως ανάλογα με την περιοχή, η μείωση του τζίρου κυμαίνεται από 10% έως και 30%.

Σε ορισμένες περιπτώσεις, ιδίως σε οικογενειακές επιχειρήσεις ή σε νησιά, η ευελιξία στο ωράριο είναι «αμοιβαία συμφωνημένη» για να λειτουργήσουν.

Διαβάστε επίσης:

Αλλάζει το τουριστικό μοντέλο: Αργολίδα με μεγάλη «πίεση» εσόδων στην εστίαση και στα ξενοδοχεία (εικόνες)

Ψηφιακή κάρτα εργασίας: 2,1 εκατ. δηλωμένες υπερωρίες το πρώτο πεντάμηνο του 2025

Επιθεώρηση Εργασίας: Νέα ψηφιακά εργαλεία για τον εντοπισμό παραβατικότητας

Υπερωρίες στα ξενοδοχεία: Τα πραγματικά νούμερα, σύμφωνα με την ΠΟΞ

Πηγές: moneyreview.gr, εφημερίδα Καθημερινή

Η Επίδαυρος αποκτάει νέο αρχαιολογικό μουσείο, προκειμένου να στεγάσει τα σημαντικά ευρήματα από το ιερό του Ασκληπιού, ένα μέρος των οποίων εκτίθεται σήμερα στο υπάρχον παλαιό κτήριο, που έχει ξεπεράσει τον έναν αιώνα ύπαρξης, αλλά και έχει ξεπεραστεί βέβαια εντελώς, μουσειακά.

Αυτό είναι ένα πού σημαντικό γεγονός για τον νομό μας και την πολιτιστική κληρονομιά του και πίσω από αυτή τη δημιουργία είναι ο Βασίλης Λαμπρινουδάκης. Πρόκειται για τον αρχαιολόγο που ασχολείται με τη δημιουργία του νέου αρχαιολογικού μουσείου της Επιδαύρου, καθώς θα βασιστεί σε δική του πρόταση.

Οι χρήσεις που προτείνονται για το νέο κτήριο του μουσείου από την αρμόδια Εφορεία Αρχαιοτήτων Αργολίδας έχουν λάβει υπ’ όψιν την προκαταρκτική μουσειολογική πρόταση, που έχει συνταχθεί από τον εξέχοντα αρχαιολόγο, καθηγητή Βασίλειο Λαμπρινουδάκη, ο οποίος ανασκάπτει και μελετά το ιερό του Ασκληπιού για περισσότερο από 50 χρόνια.

Στη συνέχεια θα σας παρουσιάσουμε τι προβλέπεται να ετοιμαστεί με βάση τα σχέδια και ποιες θα είναι οι χρήσεις του νέου αρχαιολογικού μουσείου. Θα σας ενημερώσουμε για την ιστορία του μουσείου και τα εκθέματα. Με πληροφορίες του Μ. Θερμού (MonoNews Ανασκαφή). Ακολούθως, μπορείτε να διαβάσετε και τι ανέφερε ο Βασίλειος Λαμπρινουδάκης στην εφημερίδα «Lifo», μαθαίνοντας πολλά πράγματα για τον συγκεκριμένο αρχαιολόγο.

Εκεί θα χτιστεί το νέο μουσείο

Το νέο κτήριο, εμβαδού περί τα 2.500 τμ προβλέπεται να ανεγερθεί στην περιοχή, όπου βρίσκεται το Ξενία και οι άλλες σύγχρονες εγκαταστάσεις που εξυπηρετούν διάφορες χρήσεις (Θεατρικό Μουσείο, καμαρίνια, γραφεία, αρχεία, βιβλιοθήκη, εργαστήριο συντήρησης, αποθήκες κ.λπ.). Το σημείο βρίσκεται εκτός του μνημειακού συνόλου του Ασκληπιείου, στο οποίο επίσης, δεν υπάρχουν αρχαιολογικά κατάλοιπα ενώ στην ίδια περιοχή, ας σημειωθεί, είναι ήδη υπό ανέγερση το πωλητήριο του ΟΔΑΠ, καθώς και ένα κτήριο πολλαπλών χρήσεων για το Ελληνικό Φεστιβάλ.

Σε γενικές γραμμές δηλαδή, είναι το καταλληλότερο για τη χωροθέτηση του νέου μουσείου, καθώς έτσι ολοκληρώνεται ο σχεδιασμός για την συγκέντρωση όλων των νέων κτηριακών εγκαταστάσεων, που απαιτούνται για την λειτουργία του αρχαιολογικού χώρου.

Πιο συγκεκριμένα, και σύμφωνα με το κτηριολογικό πρόγραμμα που κατατέθηκε στο Συμβούλιο Μουσείων του υπουργείου Πολιτισμού, το μουσείο προβλέπεται να κτισθεί στο τέλος της νέας διαδρομής περιήγησης στον αρχαιολογικό χώρο, που θα ξεκινά από τα Προπύλαια (την αρχαία είσοδο) του ιερού στα βόρεια και θα καταλήγει στο αρχαίο θέατρο, στο νότιο άκρο του ιερού και στην έξοδό του από αυτό. Σε κάθε περίπτωση πάντως, όλη αυτή η περιοχή βρίσκεται εντός της Ζώνης Α’ του κηρυγμένου αρχαιολογικού χώρου.

Οι χρήσεις του νέου μουσείου

Σημαντικό είναι το γεγονός εξάλλου, ότι οι χρήσεις που προτείνονται για το νέο κτήριο του μουσείου από την αρμόδια Εφορεία Αρχαιοτήτων Αργολίδας έχουν λάβει υπ’ όψιν την προκαταρκτική μουσειολογική πρόταση, που έχει συνταχθεί από τον εξέχοντα αρχαιολόγο, καθηγητή Βασίλειο Λαμπρινουδάκη, ο οποίος ανασκάπτει και μελετά το ιερό του Ασκληπιού για περισσότερο από 50 χρόνια.

Σύμφωνα με αυτήν η μόνιμη έκθεση στο ισόγειο του κτηρίου θα καταλαμβάνει έκταση 1.100 τμ ενώ το μουσείο εκτός από τον χώρο υποδοχής και τα γραφεία του θα διαθέτει επίσης αίθουσα πολλαπλών χρήσεων για διαλέξεις, εκπαιδευτικά προγράμματα στο ημιυπόγειο ενώ φυσικά θα υπάρχουν και όλοι οι απαιτούμενοι βοηθητικοί χώροι και οι απαραίτητες εγκαταστάσεις.

Η όλη πρόταση εξάλλου, για τη δημιουργία ενός νέου κτηρίου, αφορά στον ευρύτερο σχεδιασμό της Εφορείας Αρχαιοτήτων Αργολίδας και έρχεται να συμπληρώσει το πρώτο τμήμα του αρχικού σχεδιασμού για την ανάδειξη του Ασκληπιείου σε αρχαιολογικό και περιβαλλοντικό πάρκο, μέσω της υπογραφείσας από το 2019 Προγραμματικής Σύμβασης μεταξύ Υπουργείο Πολιτισμού, Περιφέρειας Πελοποννήσου και Δήμου Επιδαύρου.

Η ιστορία και τα εκθέματα

Εντός του αρχαιολογικού χώρου του ιερού του Ασκληπιού, που αποτελούσε την μητρόπολη όλων των ασκληπιείων του αρχαίου κόσμου βρίσκεται το εν λειτουργία αρχαιολογικό μουσείο, που κτίσθηκε το 1898-1900 από την Αρχαιολογική Εταιρεία. Άρχισε να λειτουργεί το 1909 στεγάζοντας πολλά από τα ευρήματα των ανασκαφών, που είχαν διεξαχθεί από το 1881 ως το 1928 από τον αρχαιολόγο Παναγή Καββαδία. Στον ίδιο οφείλεται και η έκθεση των αρχαίων, που διατηρείται ως σήμερα, χαρακτηριστικό δείγμα της μουσειακής αντίληψης των αρχών του 20ού αιώνα, με την πυκνή και παρατακτική διάταξη των εκθεμάτων, αν και αναγκαστική, λόγω της στενότητας του χώρου.

Τα εκθέματα του Μουσείου χρονολογούνται από την Αρχαϊκή ως την Ρωμαϊκή εποχή και προέρχονται από τα Προπύλαια του ιερού, τον ναό του Ασκληπιού και τον ναό της Άρτεμης και τον Θόλο της Επιδαύρου. Είναι επιγραφές, ιατρικά εργαλεία, σίμες αρχαίων κτηρίων, ακροκέραμα, ανάγλυφα, αγάλματα μεγάλου μεγέθους αλλά και πολλά μικρά αναθήματα, το σημαντικό γνωστό, ημιτελές κορινθιακό κιονόκρανο που βρέθηκε κοντά στη Θόλο, καθώς και μεγάλα τμήματα σημαντικών αρχαίων κτηρίων.

Στο μουσείο εκτίθενται επίσης και εκμαγεία σημαντικών αγαλμάτων όπως της Υγείας 4ου π.Χ. αιώνα, της Αφροδίτης (ρωμαϊκό αντίγραφο), του Ασκληπιού (Ρωμαϊκής εποχής), των αετωμάτων του ναού του Ασκληπιού, των ακρωτηρίων του ναού της Άρτεμης καθώς και αναγλύφων, τα οποία βρίσκονται στο Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο στην Αθήνα.

Το κτήριο του μουσείου, ένα από τα αρχαιότερα της Ελλάδας είναι κτισμένο μεταξύ του αρχαίου Θεάτρου και του υπόλοιπου ιερού του Ασκληπιού, στη νότια πλευρά μικρού χειμάρρου και αποτελείται από τον προθάλαμο και δύο μακρόστενες αίθουσες. Στην νότια του πλευρά κατασκευάστηκε μεταγενέστερα πρόσθετο υπόστεγο, το οποίο στεγάζει μεγάλο αριθμό επιγραφών.

Βασίλης Λαμπρουδάκης: Ο αρχαιολόγος πίσω από το νέο μουσείο της Επιδαύρου

Ο αρχαιολόγος που ασχολείται με τη δημιουργία του νέου αρχαιολογικού μουσείου της Επιδαύρου, καθώς θα βασιστεί σε δική του πρόταση, είναι ο Βασίλης Λαμπρινουδάκης. Από τις ανασκαφές στην Επίδαυρο και τη Νάξο, ο ομότιμος καθηγητής Κλασικής Αρχαιολογίας αφηγείται μια ζωή αφιερωμένη στην ανάδειξη της πολιτιστικής μας κληρονομιάς. Και όπως λέει, το πιο πολύτιμο εύρημα δεν ήταν αρχαιολογικό – ήταν η γυναίκα του.

Τα ανέφερε ο ίδιος στην εφημερίδα «Lifo», μιλώντας και για την Επίδαυρο. Διαβάστε όσα αποκάλυψε:

Γεννήθηκα στη Χίο τον Ιούλιο του 1939 και έζησα στο νησί μέχρι τα δεκαοκτώ μου χρόνια, όταν έφυγα για σπουδές στην Αθήνα. Μεγάλωσα στο αστικό περιβάλλον της πόλης, σε μια εποχή γεμάτη αντιθέσεις. Αποφοίτησα από το Γυμνάσιο Aρρένων Χίου, ένα σχολείο με μακρά πνευματική παράδοση από την εποχή που το ίδρυσε ο Όσιος Αθανάσιος ο Πάριος. Το σπίτι μας βρισκόταν μόλις λίγα βήματα από τη βιβλιοθήκη Κοραή – έναν πνευματικό θησαυρό που επισκεπτόμουν συχνά και που διαμόρφωσε την αγάπη μου για τη γνώση και την Ιστορία. Από την παιδική μου ηλικία κουβαλώ ένα πλήθος αναμνήσεων.

Δεν ξεχνώ τις ατέλειωτες ώρες παιχνιδιού στη γειτονιά με τους φίλους μου αλλά ούτε και τις δυσκολίες και τις στερήσεις της περιόδου της γερμανικής κατοχής, που σημάδεψαν τη γενιά μου. Θυμάμαι επίσης με ευχαρίστηση τα μαθήματα γαλλικών στο κολέγιο Saint Joseph, που λειτουργούσε τότε στη Χίο. Ως παιδί, ήμουν ιδιαίτερα σκανταλιάρης και ατίθασος. Από τις ζωντανές εκείνες αναμνήσεις ξεχωρίζω τις φάρσες μας: μαζί με τους συμμαθητές μου βάζαμε φωτιά σε παλιά φιλμ και τα πετούσαμε από το παράθυρο. Οι καλόγριες, βλέποντας πως δεν μας έβαζαν εύκολα σε τάξη, συχνά μας άφηναν τελικά να κάνουμε ό,τι θέλαμε.

• Οι γονείς μου ήταν πρόσφυγες από την περιοχή της Σμύρνης. Και στους δύο χρωστάω τις ηθικές αρχές και αξίες που διέπουν σταθερά τη ζωή μου. Ιδιαίτερα στον πατέρα μου οφείλω την αγάπη για τα γράμματα και τη γνώση της αγγλικής γλώσσας. Ξέρετε, ο πατέρας μου έζησε για χρόνια στην Αμερική και όταν επέστρεψε δίδασκε αγγλικά στη Χίο. Όσον αφορά τη μητέρα μου, θα έλεγα ότι της χρωστώ την ικανότητα να προσεγγίζω με θετικό τρόπο τα όποια προβλήματα της ζωής.

«Η ζωή μου με έχει διδάξει πως η τίμια εργασία, αργά ή γρήγορα, αμείβεται. Και κάτι ακόμη σημαντικό: το έργο που έχεις παραγάγει δεν μπορεί κανείς να σ’ το αφαιρέσει. Είναι τελικά αυτό που μένει, όταν όλα τα άλλα παρέλθουν».

Σπούδασα Κλασική Αρχαιολογία και Ιστορία στο Πανεπιστήμιο Αθηνών. Δίδαξα έως το 2006 (οπότε και αφυπηρέτησα ως ομότιμος καθηγητής Κλασικής Αρχαιολογίας), ενώ το επιστημονικό μου έργο επικεντρώνεται στην αρχαία ελληνική τέχνη, την αρχιτεκτονική, την τοπογραφία της αρχαίας Ελλάδας, την επιγραφική, τη θρησκεία και λατρεία των αρχαίων, τη θεωρία της αρχαιολογίας, καθώς και τη διαχείριση και ανάδειξη μνημείων. Για μένα, η αρχαιολογία είναι πρωτίστως Ιστορία.

Ανατρέχοντας στο παρελθόν, αναγνωρίζω πως το άσβεστο ενδιαφέρον μου για την Ιστορία γεννήθηκε μέσα από τα μαθήματα –και τις παράπλευρες δράσεις– ενός φωτεινού δασκάλου στο Γυμνάσιο της Χίου: του Γιάννη Κουνέλλη. Μαζί του επισκεπτόμασταν μνημεία στο νησί, προσπαθώντας να αναπλάσουμε την ιστορία τους και να αποκωδικοποιήσουμε τα μηνύματά τους. Διδάσκοντας, έμαθα πως ταυτόχρονα διδάσκεσαι κι εσύ. Και κάτι ακόμη: στα χρόνια που ήμουν καθηγητής στο πανεπιστήμιο, συνειδητοποίησα ότι ο καλός συνδικαλισμός μπορεί να αποφέρει καρπούς και να κάνει καλό, ενώ ο κακός λειτουργεί ως φρένο και τροχοπέδη.

• Όλα αυτά τα χρόνια είχα την τιμή να διευθύνω τις αρχαιολογικές έρευνες, τις εργασίες ανασκαφής, αναστήλωσης και ανάδειξης στο Ασκληπιείο και στην αρχαία πόλη της Επιδαύρου. Παράλληλα, υπηρέτησα ως διευθυντής των ανασκαφών και των εργασιών του Πανεπιστημίου Αθηνών σε σειρά σημαντικών αρχαιολογικών θέσεων στη Νάξο: στη Γρόττα, στο Ιερό των Υρίων, στο Ιερό του Γύρουλα, καθώς και στην περιοχή των αρχαίων λατομείων και του υδραγωγείου των Μελάνων. Επίσης, διηύθυνα τις ανασκαφές στην Παλαιομάνινα της Ακαρνανίας.

Η ανασκαφή και ανάδειξη των αρχαιολογικών χώρων των Υρίων και του Γύρουλα στη Νάξο τιμήθηκε με το Α΄ Βραβείο της Europa Nostra. Δεν ήταν κάτι εύκολο. Η πρόταση για βράβευση κατατέθηκε από την Ελληνική Εταιρεία Περιβάλλοντος και Πολιτισμού και η συγκίνηση ήταν μεγάλη όταν πληροφορηθήκαμε πως, ανάμεσα σε περισσότερα από σαράντα αντίστοιχα έργα σε μνημεία διαφόρων εποχών από όλη την Ευρώπη, η Νάξος απέσπασε την κορυφαία διάκριση. Σημαντική προσωπική στιγμή αποτέλεσε και η απονομή, το 2003, του παράσημου του Ταξιάρχη του Τάγματος του Φοίνικος από τον Πρόεδρο της Ελληνικής Δημοκρατίας, ως αναγνώριση της συμβολής μου στην προβολή της ελληνικής ιστορίας και αρχαιολογίας σε διεθνές επίπεδο.

Τα ευρήματα που με συγκινούν ιδιαίτερα είναι αυτά που παρέχουν νέα στοιχεία για τη γνώση του παρελθόντος και ιδιαίτερα εκείνα που επιβεβαιώνουν μια υπόθεση που έχει κάνει κανείς κατά την ερευνητική στόχευσή του. Για παράδειγμα, στον ναό της Δήμητρας στο Σαγκρί της Νάξου οι παραστάδες των θυρών είχαν έναν χαρακτηριστικό τρόπο ανάρτησης της θύρας. Σ’ έναν άλλο χώρο κοντά στην πόλη, στα Ύρια, σ’ ένα εκκλησάκι ήταν εντοιχισμένο ένα κομμάτι τέτοιας παραστάδας, όμως τα στοιχεία του τρόπου ανάρτησης είχαν άλλες διαστάσεις από εκείνες του Σαγκρίου. Η λογική υπόθεση που προέκυπτε ήταν ότι στην περιοχή υπήρχε άλλος αρχαίος ναός, ανάλογος με αυτόν του Σαγκρίου. Η χαρά και ικανοποίηση ήταν λοιπόν μεγάλη όταν, μετά από διερευνητικές συζητήσεις με τους κατοίκους και ανασκαφική έρευνα εντοπίστηκε ο αρχαϊκός ναός του Διονύσου στα Ύρια. Είμαι πολύ περήφανος για όσα φέραμε στο φως στο νησί της Νάξου. Βρέθηκα στο νησί το 1961 ως τελειόφοιτος Αρχαιολογίας για να συμμετάσχω στην ανασκαφή στη Νάξο, ύστερα από πρόσκληση του Νίκου Κοντολέοντος.

Οι πρώτες μου εμπειρίες από την ανασκαφή φαντάζουν σήμερα στο μυαλό μου κάπως μυθικές. Μικρή πόλη σε σχέση με τη Χίο, δύσκολη ανασκαφή στη συνήθως ανταριασμένη ακτή της Γρόττας, που έφθανε στα αρχαία πολύ κάτω από την επιφάνεια της θάλασσας, ωράριο από τις επτά το πρωί ως τις πέντε το απόγευμα, έρευνα σε περισσότερες περιοχές με διαφορετικών εποχών αρχαία (Γρόττα, Απλώματα, Αγορά, Γύρουλας στο Σαγκρί). Και, πάνω απ’ όλα, σοβαρές απαιτήσεις στην ανασκαφή από έναν πρωτόπειρο τελειόφοιτο Αρχαιολογίας, αφού αρχή του Νίκου Κοντολέοντος ήταν ότι στα βαθιά μαθαίνεις κολύμπι.

• Όσον αφορά στο νησί της Νάξου, θυμάμαι ακόμη ένα περιστατικό. Το 1982 επιχειρήσαμε μια μικρή ανασκαφή γύρω από την εκκλησία του Αγίου Γεωργίου, η οποία όμως απέδωσε αποκλειστικά χριστιανικές ταφές, χωρίς άλλα αρχαιολογικά ευρήματα. Τότε αποφασίσαμε να εφαρμόσουμε μεθόδους ντετέκτιβ. Αρχίσαμε να ρωτάμε τους ντόπιους που καλλιεργούσαν τα γύρω χωράφια: «Μήπως σκάβοντας πέσατε ποτέ πάνω σε κάτι αρχαίο;». Οι απαντήσεις ήταν συνήθως: «Στο δικό μου χωράφι, όχι. Αλλά άκουσα ότι στου τάδε κάτι είχε βρεθεί». Συλλέγοντας και συγκρίνοντας αυτές τις μαρτυρίες, κάναμε μια ιδιότυπη στατιστική, σε ποιον γείτονα συνέκλιναν οι περισσότερες σχετικές πληροφορίες. Έτσι καταλήξαμε σε ένα συγκεκριμένο σημείο, περίπου 200 μέτρα βορειοανατολικά του Αγίου Γεωργίου, όπου ξεκινήσαμε επιτόπια έρευνα του εδάφους. Καθώς η έρευνά μας άρχισε να δείχνει ότι βρισκόμασταν στον σωστό δρόμο, οι ντόπιοι μάς αποκάλυψαν ότι το 1961 είχε γίνει πράγματι εκεί μια λαθρανασκαφή. Οι αρχαιοκάπηλοι όμως απογοητεύτηκαν, καθώς βρήκαν μόνο μάρμαρα και όχι αγάλματα ή ειδώλια. Μας υπέδειξαν τον χώρο και πολύ σύντομα εντοπίσαμε τον σχετικά πρόσφατο λάκκο τους. Από τα περιφρονημένα κατάλοιπα καταλάβαμε αμέσως πως ανήκαν σε μεγάλο αρχαίο οικοδόμημα. Η συνέχεια των ανασκαφών επιβεβαίωσε τις υποψίες μας: επρόκειτο για τη νοτιοδυτική γωνία του ναού του Διονύσου, ανακατασκευασμένη κατά τα ρωμαϊκά χρόνια.

• Το δεύτερο παράδειγμα αφορά την Επίδαυρο. Ένας βωμός στο κέντρο του Ασκληπιείου διαπιστώθηκε ότι ήταν αξονικά προσανατολισμένος προς τη Θόλο. Ο βωμός είχε τρεις φάσεις λειτουργίας, η πρώτη από τις οποίες ήταν αρχαϊκή, αναγόμενη στο τέλος του 7ου πΧ αιώνα. Όμως η Θόλος, με την οποία λόγω προσανατολισμού φαινόταν να συνδέεται ο βωμός, χρονολογείται στον 4ο π.Χ. αι. Το λογικό συμπέρασμα και εδώ ήταν ότι πριν από τη Θόλο στη θέση της υπήρξε αντίστοιχο οικοδόμημα προς το οποίο έβλεπε ο βωμός. Και εδώ η συγκίνηση ήταν πολύ μεγάλη, όταν η ανασκαφή δίπλα και κάτω από τη Θόλο άρχισε να αποκαλύπτει ένα κτίριο με υπόγειο, προδρομικό της Θόλου.

• Η Επίδαυρος είναι για μένα ο τόπος στον οποίο τεκμηριώνεται με μνημεία χωρίς διακοπή η ιστορία της φροντίδας της υγείας από την προϊστορική εποχή μέχρι το τέλος της αρχαιότητας και ο τόπος όπου άκμασε το μεγαλύτερο θεραπευτήριο της αρχαιότητας. Είναι το μεγάλο σχολείο για την απόκτηση γνώσης για την ιστορία της ιατρικής, και είναι ακόμη ο χώρος των ευχάριστων εμπειριών από την αποκάλυψη άγνωστων ως σήμερα μνημείων της και διερεύνησης της ιστορίας και των μηνυμάτων τους. Τόπος φροντίδας σώματος και ψυχής. Αυτό το διάστημα ασχολούμαι ενδελεχώς με τη δημιουργία του νέου αρχαιολογικού μουσείου που θα αποκτήσει η Επίδαυρος.

Το νέο κτήριο, εμβαδού περί τα 2.500 τμ, προβλέπεται να ανεγερθεί στην περιοχή. Σύμφωνα με τη μουσειολογική πρόταση που έχω συντάξει, η μόνιμη έκθεση θα εκτίθεται στο ισόγειο του κτιρίου και θα καταλαμβάνει μια έκταση 1.100 τμ. Την ίδια στιγμή, το μουσείο, εκτός από τον χώρο υποδοχής και τα γραφεία του, θα διαθέτει ακόμη μια αίθουσα πολλαπλών χρήσεων που θα λειτουργεί για διαλέξεις και εκπαιδευτικά προγράμματα στο ημιυπόγειο, ενώ έχουν προβλεφθεί και άλλοι βοηθητικοί χώροι σε ένα σύνολο 200 τ.μ. Σκεφτείτε ότι όλα τα ευρήματα που αφορούν τον Απόλλωνα Μαλεάτα βρίσκονται στις αποθήκες. Είναι πλέον σαφές ότι το υφιστάμενο μουσείο στον αρχαιολογικό χώρο της Επιδαύρου δεν ανταποκρίνεται ούτε στις σύγχρονες ανάγκες ούτε στη σπουδαιότητα του χώρου.

Γι’ αυτόν τον λόγο, δημιουργείται ένα νέο μουσείο, το οποίο θα αναδείξει με σύγχρονο τρόπο την ιστορία της ιατρικής μέσα από τα κινητά ευρήματα του Ασκληπιείου. Το παλαιό μουσείο όμως δεν καταργείται. Αντιθέτως, διατηρείται και αποκτά έναν νέο ρόλο: εκεί θα εκτίθενται οι οικοδομικές επιγραφές, οι οποίες τεκμηριώνουν τον τρόπο διαχείρισης των οικονομικών και τεχνικών έργων της εποχής. Ο επισκέπτης θα έχει έτσι τη δυνατότητα να γνωρίσει την αρχιτεκτονική μορφή και τη διοικητική οργάνωση του ιερού. Ελπίζουμε ότι σε διάστημα δύο ετών το νέο μουσείο θα είναι έτοιμο να υποδεχθεί το κοινό.

• Η θητεία μου στο Κεντρικό Αρχαιολογικό Συμβούλιο υπήρξε για μένα το μεγαλύτερο σχολείο ενημέρωσης για την αρχαιολογική έρευνα στην Ελλάδα αλλά και για τους τρόπους διαχείρισης των μνημείων. Οι περισσότερες αποφάσεις του Συμβουλίου είναι καθοριστικές για την τύχη των μνημείων τα οποία αφορούν. Μια από αυτές είναι, π.χ., ο καθορισμός των ζωνών προστασίας των μνημείων. Και θεωρώ ότι τα τελευταία χρόνια έχει γίνει πολύ καλή δουλειά για την ανάδειξη των μνημείων της Αθήνας και την προσβασιμότητα και αναγνωσιμότητά τους από το ευρύ κοινό. Τώρα, αν μπορούσα να αναστήσω ένα κτήριο που έχει χαθεί στο πέρασμα του χρόνου; Είναι πολλά. Μια σημαντική περίπτωση είναι η περίφημη Βιβλιοθήκη της Αλεξάνδρειας, που καταστράφηκε από φωτιά κατά τη διάρκεια των ρωμαϊκών εμφύλιων πολέμων. Μια διαφορετική περίπτωση είναι ο ναός της Αγροτέρας Αρτέμιδος στον Ιλισό, ανάλογης σπουδαιότητας για την αρχιτεκτονική με τον ναό της Αθηνάς Νίκης στην Ακρόπολη, που κατεδαφίστηκε από τον βοεβόδα της Αθήνας Χατζή Αλή Χασεκή το 1776.

• Από τότε που ξεκίνησα μέχρι σήμερα, η αρχαιολογία έχει αλλάξει. Σε θεωρητικό επίπεδο έχει αναπτυχθεί περισσότερο ως προς τη μελέτη των κοινωνικών δομών των αρχαίων κοινωνιών, στο μεθοδολογικό και τεχνικό επίπεδο έχει αναπτυχθεί η διεπιστημονική έρευνα των καταλοίπων του παρελθόντος, και στο επίπεδο διαχείρισης των μνημείων η συντήρηση και αποκατάσταση των ήδη γνωστών μνημείων αφενός βαρύνει στις επιλογές μας περισσότερο από την αποκάλυψη νέων και αφετέρου έχει αναπτύξει εξαιρετική τεχνογνωσία για την προστασία και προβολή της πολιτιστικής μας κληρονομιάς.

• Ακούμε το συχνά το δίλημμα: τουριστική ανάπτυξη ή «αρχαία»; Είναι μια δύσκολη εξίσωση, που όμως πάντα με σεβασμό στα μνημεία αλλά και με κοινωνική ευαισθησία μπορεί να λυθεί. Στη διαχείριση των μνημείων, ανάλογα με την κλίμακα αξιών τους, υπάρχει η περίπτωση διατήρησης του μνημείου ορατού και επισκέψιμου, ώστε να απαιτείται απαλλοτρίωση του ιδιωτικού χώρου στον οποίο αυτό βρίσκεται· υπάρχει η περίπτωση της διατήρησης σε υπόγειο και η περίπτωση της επίχωσης, ώστε να μπορεί να οικοδομηθεί υπό όρους ο ιδιωτικός χώρος· ή μπορεί να κριθεί ότι ενδείκνυται η απόσπαση και μεταφορά των αρχαίων σε άλλο χώρο ή ακόμα και η αρχαιολογική διάλυσή τους. Πάντα υπάρχουν λύσεις. Θυμηθείτε τη μεταφορά σημαντικών εκθεμάτων από την αρχαιολογική ανασκαφή του Συντάγματος στην Πανεπιστημιούπολη του Ζωγράφου. Λύση είναι ακόμη και η διάλυση με επιστημονικό τρόπο, όταν το εύρημα δεν έχει ιδιαίτερη αξία. Τέτοιες λύσεις δόθηκαν, επί παραδείγματι, όταν κατασκευάστηκε η Αττική Οδός.

• Η μεγαλύτερη πρόκληση για έναν αρχαιολόγο είναι η έντονη οικοδομική δραστηριότητα, η οποία, σε συνδυασμό με την εγγενή στην αρχαιολογική έρευνα χρονοβόρα διαδικασία, απαιτεί πολύ αυξημένη απασχόληση, που το υπάρχον προσωπικό στην αρμόδια κρατική υπηρεσία δεν μπορεί πολλές φορές να καλύψει. Από την άλλη πλευρά, μια θετική πρόκληση για τον αρχαιολόγο του σήμερα είναι το έντονα αυξημένο ενδιαφέρον του κοινού, το οποίο μάλιστα στις μέρες μας είναι υψηλότερου μορφωτικού επιπέδου. Ο αρχαιολόγος πρέπει σήμερα στους μνημειακούς χώρους και στα μουσεία να συνθέτει και να παρουσιάζει ένα έγκυρο, θελκτικό και εύκολα κατανοητό αφήγημα για τη σημασία και τα μηνύματα των χώρων και των μνημείων που έχει στην αρμοδιότητά του.

• Προσωπικά, πιστεύω ότι η διαχείριση των μνημείων είναι επιστήμη, γιατί χρησιμοποιεί και παράγει διεπιστημονικές γνώσεις για την προστασία και την ανάδειξη των μνημείων. Ωστόσο είναι και τέχνη, γιατί χρειάζεται εξειδικευμένες ικανότητες και εμπειρία για την εφαρμογή των γνώσεων αυτών, αλλά είναι και δημόσια πολιτική, αφού η προστασία των μνημείων είναι αρμοδιότητα του κράτους και οι επιλογές των κυβερνήσεων επηρεάζουν τον τρόπο που θα γίνει και την έκταση που θα πάρει.

• Αναρωτιέμαι πολλές φορές τι κάνει μοναδική την ελληνική αρχαιολογία. Πρώτα απ’ όλα, ο πλούτος, η υψηλή ποιότητα και το διαχρονικό εύρος του πολιτιστικού αποθέματος της Ελλάδας. Οι Έλληνες αρχαιολόγοι, με την εμπειρία που τους χαρίζει η ενασχόληση με αυτόν τον πλούτο και την άμεση επαφή μέσω της ανασκαφής με τα κατάλοιπα του παρελθόντος, διακρίνονται στον διεθνή χώρο για τη σφαιρική γνώση του αντικειμένου τους και τις αντίστοιχες ερμηνείες τους.

• Η αρχαία λατρεία και θρησκεία έχει αφήσει πάμπολλα πολιτιστικά κατάλοιπα στη σημερινή ζωή. Τι να πρωτοθυμηθώ; Είναι πολλά, από την ονοματοθεσία των παιδιών (τα εγγόνια παίρνουν το όνομα του παππού και της γιαγιάς = αναγέννηση) και τις φωτιές του Αϊ-Γιάννη (καθαρμός) μέχρι το σιτάρι και το ρόδι στα κόλλυβα των μνημοσύνων (καθαρή επιβίωση της λατρείας της Δήμητρας και της Περσεφόνης, που σχετίζεται με τη διαλεκτική σχέση του θανάτου με τη ζωή). Η επίδραση της αρχαίας λατρείας φαίνεται και στη σημερινή τέχνη και πολιτιστική δραστηριότητα, με τη χρήση των προσώπων των θεών ή θεμάτων από την ελληνική μυθολογία, όπως, για παράδειγμα, η θυσία της Ιφιγένειας στο θέατρο.

• Ζούμε στην εποχή της ταχύτητας και της εικόνας και αρκετοί διερωτώνται πώς μπορεί να βρει κάποιος χώρο για μελέτη και προβολή της αρχαίας τέχνης. Η εικόνα είναι πράγματι το κύριο μέσο με το οποίο επικοινωνούμε σήμερα. Η εικαστική παραγωγή των αρχαίων Ελλήνων, πλαστική, ζωγραφική, αγγειογραφία, ψηφιδωτά κ.ά. υπήρξε πλουσιότατη και έχει σωθεί σε μεγάλο βαθμό. Τα αρχαία έργα, όπως και τα σύγχρονα έργα τέχνης, εκφράζουν την κοσμοθεωρία του δημιουργού τους και της εποχής τους, και έτσι αποδίδουν άμεσα την ιστορική στιγμή κατά την οποία παράχθηκαν, αποτελώντας τα πιο άμεσα τεκμήρια για την ανασύσταση του παρελθόντος. Στο τέλος του 20ού αιώνα, μια διεθνής ομάδα μελετητών της αρχαίας εικονογραφίας κατέγραψε και παρουσίασε σε μια εγκυκλοπαίδεια οκτώ διπλών τόμων όλες τις σωζόμενες αρχαίες ελληνικές, ρωμαϊκές και ετρουσκικές μυθολογικές παραστάσεις σε όλο τον κόσμο. To έργο αυτό ανταποκρίθηκε στο ενδιαφέρον όχι μόνο των ειδικών αλλά και του ευρύτερου κοινού και αναζωογόνησε τις σπουδές για την αρχαία εικονογραφία και την έμπνευση σύγχρονων δημιουργών από αυτήν.

• Στις μέρες μας, με ανησυχούν ιδιαίτερα φαινόμενα όπως η νεανική παραβατικότητα, η διάδοση των ναρκωτικών, οι πόλεμοι που εκτυλίσσονται στη γειτονιά μας, καθώς και ο αδιάκοπος βομβαρδισμός από τα μέσα ενημέρωσης με ειδήσεις γύρω από τη βία, τις συγκρούσεις και το έγκλημα. Η συνεχής αυτή έκθεση δεν αφήνει ανεπηρέαστη την ψυχολογία, ούτε την κοινωνική μας συνοχή. Σε ό,τι αφορά την ελληνική κοινωνία, πιστεύω ότι έχει εξελιχθεί σημαντικά και δεν θα πρέπει να χαρακτηρίζεται εύκολα ως «συντηρητική».

Η διαχρονικά ισχυρή παρουσία και αντοχή του θεσμού της οικογένειας, σε σύγκριση με άλλες ευρωπαϊκές κοινωνίες, δεν αποτελεί απαραίτητα δείγμα συντήρησης, μπορεί αντιθέτως να λειτουργεί ως στήριγμα κοινωνικής συνοχής. Παράλληλα, ας μην ξεχνάμε ότι η ελληνική νομοθεσία έχει σημειώσει τα τελευταία χρόνια αξιοσημείωτα βήματα στον τομέα της συμπερίληψης. Σε αρκετούς τομείς, η κοινωνική ισότητα στην Ελλάδα αποτυπώνεται με ουσιαστικό τρόπο. Ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι η υψηλή αναλογία γυναικών σε θέσεις πανεπιστημιακών διδασκόντων, κάτι που δεν παρατηρείται το ίδιο συχνά σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες. Φυσικά, υπάρχουν ακόμη φωνές συντηρητισμού και σκληρές κοινωνικές εκφάνσεις. Όμως, στις περισσότερες περιπτώσεις, αυτές αποδοκιμάζονται από τη μεγάλη πλειοψηφία των πολιτών. Άλλωστε, είναι σημαντικό να αποσαφηνίσουμε τι εννοούμε με τον όρο «συντήρηση». Η προσήλωση σε δοκιμασμένες και αποτελεσματικές κοινωνικές πρακτικές δεν είναι οπισθοδρόμηση – μπορεί, αντιθέτως, να αποτελέσει τη βάση για πρόοδο με θετικό πρόσημο.

• Στην Αθήνα αγαπώ το ωραίο της κλίμα και τη ζωντάνια της πόλης, την πανταχού παρούσα πολιτιστική κληρονομιά της με λαμπρά μνημεία τόσο από το απώτερο παρελθόν όσο και από τη σύγχρονη εποχή, γύρω από τα οποία έχουν αναπτυχθεί χώροι ελεύθεροι από την καθημερινή πολύβουη κίνηση, όπως η οδός Διονυσίου Αρεοπαγίτου και το πάρκο της Ακαδημίας Πλάτωνος. Με ενοχλούν όμως η μόνιμη κυκλοφοριακή συμφόρηση στο μεγαλύτερο μέρος του Λεκανοπεδίου και τα κακόγουστα γκράφιτι σε δημόσια και ιδιωτικά κτίρια.

• Επιτυχία σημαίνει για μένα η επίτευξη του επιδιωκόμενου αποτελέσματος σε μια προσπάθεια δημιουργίας ενός σημαντικού έργου ή διαμόρφωσης μιας εποικοδομητικής κατάστασης πραγμάτων. Το τίμημα είναι σκληρή και εντατική δουλειά με παράλληλο περιορισμό σε καθημερινές «χαρές» και συχνά αντιμετώπιση δίκαιης ή άδικης κριτικής, ενίοτε δε και κακοήθους υπονόμευσης.

• Ο μεγαλύτερός μου φόβος είναι η ανθρώπινη αδυναμία, που μπορεί να οδηγήσει σε λανθασμένες αποφάσεις και πράξεις. Σήμερα, δύναμη μού δίνει η στήριξη της οικογένειάς μου, η θέληση να ολοκληρώσω τα έργα μου που βρίσκονται σε εξέλιξη και η πίστη μου στη βοήθεια του Θεού. Για μένα Θεός είναι εκείνη η υπερβατική δύναμη που διέπει τη φύση και τη ζωή μας, και που κατά τη θεολογία της Εκκλησίας είναι «ανέκφραστος, απερινόητος, αόρατος, ακατάληπτος, αεί ων, ωσαύτως ων», δηλαδή αυτός ο οποίος υπερβαίνει τη δυνατότητα της ανθρώπινης λογικής να τον κατανοήσει και να τον περιγράψει, πολλώ μάλλον να τον δει, και που είναι άχρονος, αιώνιος.

• Οι ανθρώπινες σχέσεις που αναπτύχθηκαν γύρω από την ανασκαφή σφράγισαν τη ζωή μου με τρόπο καθοριστικό. Το καλοκαίρι του 1963, μια όμορφη και χαρούμενη Ναξιώτισσα – η Πίτσα Λογαρά, φοιτήτρια τότε στο πρώτο έτος της Φιλοσοφικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών – άρχισε να επισκέπτεται την ανασκαφή και πολύ σύντομα έγινε αναπόσπαστο μέλος της ανασκαφικής παρέας. Εκείνη την περίοδο υπηρετούσα τη στρατιωτική μου θητεία, ωστόσο με ειδική άδεια κατάφερα να επιστρέψω και να συμμετάσχω ξανά στις ανασκαφές της Νάξου. Έτσι, το σπουδαιότερο εύρημα που μου επιφύλασσε η Νάξος δεν ήταν αρχαιολογικό: ήταν η γυναίκα μου.

• Από το 1963 και έπειτα, συνδέθηκα άρρηκτα με το νησί, με τα μνημεία και την ιστορία του, αλλά και –ίσως ακόμη περισσότερο– με τους ανθρώπους του. Από τότε χτίσαμε την οικογένεια που στάθηκε ο θεμέλιος λίθος για ό,τι ακολούθησε στην επαγγελματική μου πορεία. Ομολογώ πως αυτό υπήρξε και το μεγαλύτερό μου ρίσκο. Ο γάμος σε νεαρή ηλικία, χωρίς ακόμη σταθερή εργασία, είχε μέσα του ανασφάλεια και μια δόση περιπέτειας. Aποδείχθηκε, όμως, η πιο ευτυχής απόφαση της ζωής μου: με οδήγησε σε μια όμορφη οικογένεια, με μια εξαιρετική σύζυγο, δύο θαυμάσια παιδιά και δύο υπέροχα εγγόνια, την Εύα και τον Πάνο.

Δύσκολες καταστάσεις αντιμετωπίζει κανείς πολλές στη ζωή του. Στη δουλειά του, στις σχέσεις του, στην υγεία του, και δεν είναι εύκολο να τις αξιολογήσει. Σίγουρα κάτι που δεν λησμονώ ήταν το ατύχημα που είχα το 1999, όταν με χτύπησε αυτοκίνητο στη Νάξο – τελείωνα την ανασκαφή μου – και μου προκάλεσε συντριπτικό κάταγμα στο πόδι. Μεταφέρθηκα αεροπορικώς στην Αθήνα και συγκεκριμένα στο ΚΑΤ, όπου χειρουργήθηκα αμέσως. Την επόμενη μέρα ακριβώς έγινε ο μεγάλος σεισμός της Αθήνας και έπρεπε να φύγω αμέσως από το νοσοκομείο, όχι μόνο από φόβο για τους σεισμούς αλλά και επειδή χρειάζονταν κρεβάτια για τους τραυματισμένους. Έτσι έκανα αναγκαστικά την αποθεραπεία στο σπίτι μου, ταλαιπωρούμενος και από τους πολλούς μετασεισμούς.

• Ύστερα από τόσα χρόνια ζωής και εμπειριών, έχω καταλήξει στο συμπέρασμα πως η αληθινή ευτυχία βρίσκεται στην ήσυχη συνείδηση και στην ικανότητα να ζει κανείς με αξιοπρέπεια, καλύπτοντας τις βασικές του ανάγκες. Δεν με φοβίζει ο θάνατος, άλλωστε είναι στη φύση μας το θνητό. Συνηθίζω να λέω σχετικά ότι αυτό που επιθυμώ είναι τα τέλη της ζωής μου να είναι «ανώδυνα, ανεπαίσχυντα και ειρηνικά», όπως τα θέλει η ευχή της Εκκλησίας. Αν κάτι μου λείπει, είναι ορισμένα αγαπημένα πρόσωπα – φίλοι και συνοδοιπόροι ζωής – που δεν βρίσκονται πια κοντά μας. Τέλος, η ζωή μου με έχει διδάξει πως η τίμια εργασία, αργά ή γρήγορα, αμείβεται. Και κάτι ακόμη σημαντικό: το έργο που έχεις παραγάγει κανείς δεν μπορεί να σ’ το αφαιρέσει. Είναι τελικά αυτό που μένει, όταν όλα τα άλλα παρέλθουν.

Πηγές: LiFO, Μ. Θερμού, MonoNews Ανασκαφή

Φωτογραφίες:  LiFO

Βρισκόμαστε στην περίοδο που κορυφώνεται η τουριστική κίνηση σε όλη την Αργολίδα και όλοι προσδοκούν οι επόμενες ημέρες να είναι καλύτερες σε σχέση με το προηγούμενο διάστημα του καλοκαιριού, καθώς διανύουμε μια νέα συνθήκη, και θα πρέπει όσοι ζουν από τη συγκεκριμένη «βαριά βιομηχανία» της χώρας, να αναθεωρήσουν πράγματα και καταστάσεις και να προσαρμοστούν στις νέες συνθήκες.

Στον νομό μας και σε κατεξοχήν τουριστικές περιοχές, όπως στην Ερμιονίδα (αλλάζει άρδην και η μορφή τουρισμού με τα νέα θέρετρα που ετοιμάζονται), στο Ναύπλιο, στο Τολό, τα έσοδα στην εστίαση έχουν «ροκανιστεί» πολύ, ενώ μεγάλη «πίεση» υπάρχει και στα ξενοδοχεία. Πολλά από τα δεδομένα προηγούμενων ετών δεν είναι, πλέον, χειροπιαστά, και δεν είναι υπερβολή να λέγαμε ότι «κλαίνε» καταστηματάρχες και επιχειρηματίες. «H φετινή σεζόν είναι πεσμένη 30%. Η τοπική κοινωνία – οικονομία είναι σε απόγνωση», αναφέρεται χαρακτηριστικά.

Φαίνεται, λοιπόν, ότι όλο και περισσότεροι επισκέπτες, όσοι έχουν χρήματα, προτιμούν να νοικιάζουν ιδιωτικές κατοικίες για τη διαμονή τους αντί να επιλέγουν ξενοδοχεία. Η τάση αυτή έχει οδηγήσει σε τεράστια αύξηση των καταλυμάτων βραχυχρόνιας μίσθωσης. Αυτό σημαίνει ότι οι επισκέπτες προτιμούν, πλέον, να αγοράζουν προϊόντα και να τρώνε… μέσα! Ο κόσμος αλλάζει, ο τουρισμός αλλάζει, και μαζί του αλλάζει και ο τρόπος που ταξιδεύουμε και κάνουμε διακοπές, ήδη για το 2026 αναμένονται, επίσης, νέα δεδομένα.

Ακόμα και σε ξενοδοχεία υψηλής κατηγορίας, οι παραγγελίες φαγητού γίνονται πλέον μέσω delivery. Οι επαγγελματίες μιλούν για «τουρισμό της μίας selfie» – πολλή βόλτα, λίγη κατανάλωση, όπως αναφέρεται και στην εφημερίδα «Αναγνώστης»…

Από εκεί και πέρα, έχει πέσει πολύ η παρουσία Ελλήνων τουριστών και επισκεπτών από άλλα μέρη της χώρας. Ειδικά σε καταστήματα εστίασης και διασκέδασης είναι είδος προς… εξαφάνιση οι συμπατριώτες μας! Όσον αφορά στους ξένους επισκέπτες, να τονίσουμε ότι έχουν παίξει τον ρόλο τους η γενικότερη κατάσταση στην Ευρώπη (κυρίως οικονομική), αλλά και το πώς έχουν διαμορφωθεί οι γεωπολιτικοί συσχετισμοί με πολέμους σχετικά κοντά μας, αυξάνοντας και τις μεταναστευτικές ροές.   

Πλέον είναι κάτι παραπάνω από αναγκαστική η στροφή και στις εναλλακτικές μορφές τουρισμού, όπως ο αγροτουρισμός, ο εκκλησιαστικός τουρισμός, η προβολή ιστορικών μνημείων, όλα αυτά μέσω της παροχής υψηλών υπηρεσιών σε όλα τα επίπεδα που αφορούν τη διαμονή σε γη και θάλασσα. Και αναφέρουμε τη θάλασσα, καθώς είναι πολλά τα σκάφη και τα πλοία που έρχονται.

Ο τουριστικός τομέας αποτελείται από ένα «παζλ» υπηρεσιών που θα πρέπει να προσφέρονται στην καλύτερη δυνατή έκδοση. Όπως για παράδειγμα γαστρονομία υψηλού επιπέδου, αλλά και οι υποδομές που έχουμε, το καλό οδικό δίκτυο με εύκολη πρόσβαση σε σημαντικά σημεία, το νερό, η αποχέτευση κ.α. Η αξιοποίηση κάθε σημείου της περιοχής μας είτε σε θάλασσα, είτε σε βουνό, είτε σε λίμνες, με ανάδειξη κάθε μορφής εικόνας και ιστορίας. Όλα παίζουν τον ρόλο στην προσφορά υπηρεσιών, πόσω μάλλον τώρα που ο επισκέπτης μετράει πολύ πόσα θα ξοδέψει και σε ποιες υπηρεσίες. 

Όσον αφορά στο ελληνικό real estate έχουμε «απόβαση» Ισραηλινών επενδυτών, ενώ κάποιοι προέρχονται από την Ουκρανία. Όλα αυτά και λόγω των πολέμων, αγοράζοντας σε συγκεκριμένες περιοχές ακίνητα, ξοδεύοντας καλά ποσά, ψάχνοντας και ευκαιρίες. Η Αθήνα παραμένει, πάντως, ο βασικός κόμβος ενδιαφέροντος. Στην Πελοπόννησο, η Gnosis Investments, με χρηματοδότηση και από ισραηλινά funds, προωθεί το φιλόδοξο έργο «Saladi Resort» στην Αργολίδα, συνολικής επένδυσης άνω των 266 εκατ. ευρώ. Η ίδια εταιρεία συνεργάζεται με τη Radisson σε ακόμα δύο projects στο κέντρο της Αθήνας: το «Radisson RED Mitropoleos Square» και το «Radisson Theatrou Square».

«Η φούσκα του τουρισμού στο Ναύπλιο θα σκάσει εκκωφαντικά. Οι τουρίστες φέτος είναι σαφώς λιγότεροι στο Ναύπλιο και στο Τολό που έχω άποψη. Προσπαθούν ηλιθίως από τον Δήμο να χρυσώσουν το χάπι με αναξιόπιστες μετρήσεις.

Ας ρωτήσουν τους επαγγελματίες του κλάδου για φετινή πτώση του τουριστικού προϊόντος για να τους ανοίξουν τα μάτια. Το να χαϊδεύεις τα αυτιά των επιχειρηματιών για ψήφους και να μη λες την αλήθεια – εκτός αν είσαι άσχετος – τότε είσαι ακατάλληλος να υπηρετείς τον τουρισμό από θέση δημοτική.

Υπεύθυνη δεν είναι μόνο η κυβερνητική απραξία και η δημοτική αναρχία. Υπεύθυνοι είναι και οι ίδιοι οι επιχειρηματίες υγειονομικού ενδιαφέροντος που έχουν υποβιβάσει κάθετα την γαστρονομική ποιότητα.

Εκτός από δύο τρία μαγαζιά που έχουν μια αποδεκτή τουλάχιστον ποιότητα, τα περισσότερα είναι κάτω του μετρίου. Επίσης τα καταστήματα delivery που εξυπηρετούν τα Airbnb – όπως έχω μάθει – ακόμα χειρότερα.

Ήδη οι τουρίστες έρχονται οι περισσότεροι για μια μέρα χωρίς να διανυκτερεύσουν. Μη έχουμε σαν μέτρο τον δεκαπενταύγουστο.

Αν δεν υπάρξει μια αλλαγή στα πράγματα για το τουριστικό προϊόν στην περιοχή του Ναυπλίου, τα νέα θα είναι χείριστα. Θα έχουμε στο μέλλον τεκτονικές αλλαγές», τονίζει ο Τάσος Ηλιάδης στο προφίλ του στο Facebook.

Όλα τα παραπάνω είναι απόρροια των όσων αφουγκραζόμαστε από κόσμο που επισκέπτεται τα μέρη μας, αλλά και από ανθρώπους που ζουν από τον τουρισμό. 

Εμείς θα σας παρουσιάσουμε παρακάτω και σχετικά θέματα (έρευνες, στοιχεία και από Μέσα) που αφορούν όσα σας αναφέραμε για τον τουρισμό και τη νέα τάξη πραγμάτων.

Αλλάζει το τουριστικό μοντέλο: «Ροκανίζονται» τα έσοδα της εστίασης – Πίεση στα ξενοδοχεία

Όπως αναφέραμε, όλο και περισσότεροι επισκέπτες προτιμούν να νοικιάζουν ιδιωτικές κατοικίες για τη διαμονή τους αντί να επιλέγουν ξενοδοχεία. Η τάση αυτή έχει οδηγήσει σε τεράστια αύξηση των καταλυμάτων βραχυχρόνιας μίσθωσης. Σχετικό θέμα φιλοξένησε το «dnews.gr»:

Σύμφωνα με τα τελευταία στοιχεία από τον Διεθνή Αερολιμένα Αθηνών, οι πτήσεις το διάστημα Ιανουαρίου-Ιουλίου 2025 ανήλθαν σε 159.665, σημειώνοντας αύξηση 6,2% σε σχέση με πέρυσι. Ιδιαίτερα εντυπωσιακή ήταν η άνοδος των διεθνών πτήσεων, που έφτασε το 9,7%. Παρά την εντυπωσιακή άνοδο στις αφίξεις τουριστών και τις διαδοχικές αυξήσεις στις πτήσεις και τα δρομολόγια, η εφετινή τουριστική σεζόν δεν συνοδεύεται από ανάλογη άνοδο στα έσοδα των ξενοδοχείων και της εστίασης.

Αντίθετη πορεία για τουριστικές επιχειρήσεις

Αντιθέτως, σε πολλούς δημοφιλείς προορισμούς της χώρας, ο κύκλος εργασιών των τουριστικών επιχειρήσεων είτε παραμένει στάσιμος είτε καταγράφει πτώση. Ο λόγος δεν βρίσκεται στη μείωση της ζήτησης, αλλά στην αλλαγή του τρόπου με τον οποίο οι τουρίστες επιλέγουν να ταξιδεύουν και να διαμένουν – και η εξάπλωση της βραχυχρόνιας μίσθωσης τύπου «Airbnb» βρίσκεται στο επίκεντρο αυτής της αλλαγής.

Το φαινόμενο έχει πλέον παγιωθεί: όλο και περισσότεροι επισκέπτες προτιμούν να νοικιάζουν ιδιωτικές κατοικίες για τη διαμονή τους αντί να επιλέγουν ξενοδοχεία. Η τάση αυτή έχει οδηγήσει σε τεράστια αύξηση των καταλυμάτων βραχυχρόνιας μίσθωσης. Τον Ιούνιο του 2025, οι διαθέσιμες κλίνες σε «Airbnb» ανήλθαν σε 1.061.000, ξεπερνώντας κατά 166.000 τις αντίστοιχες των ξενοδοχείων. Ταυτόχρονα, ο αριθμός των ενεργών καταλυμάτων άγγιξε τις 242.000, σημειώνοντας αύξηση 7,5% σε σύγκριση με το προηγούμενο έτος.

Αν και αυτή η μετατόπιση φαινομενικά ενισχύει τη διαθεσιμότητα σε τουριστικό κατάλυμα, έχει σοβαρές επιπτώσεις στο οργανωμένο τουριστικό προϊόν, ξεκινώντας από τον ξενοδοχειακό κλάδο. Τα ξενοδοχεία, τα οποία είναι υποχρεωμένα να τηρούν αυστηρούς κανόνες λειτουργίας, να επενδύουν σε προσωπικό, υποδομές και αδειοδοτήσεις, βρίσκονται σε αθέμιτο ανταγωνισμό με χιλιάδες ακίνητα που λειτουργούν ως επαγγελματικά καταλύματα χωρίς αντίστοιχες υποχρεώσεις.

Οι επιπτώσεις είναι ήδη ορατές

Σε τουριστικούς προορισμούς όπως η Κρήτη, η Χαλκιδική και η Σαντορίνη, η μέση πληρότητα των ξενοδοχείων έχει μειωθεί σε σχέση με τα προηγούμενα χρόνια, ενώ για πρώτη φορά φέτος αρκετές μονάδες προχώρησαν σε εκπτώσεις ακόμα και για τον μήνα Αύγουστο – κάτι ασυνήθιστο για την «καρδιά» της σεζόν. Η διαθεσιμότητα δωματίων παραμένει υψηλή, παρότι οι αφίξεις συνεχίζουν να αυξάνονται.

Παράλληλα, ο αντίκτυπος επεκτείνεται και στον χώρο της εστίασης. Τα τουριστικά έσοδα από εστιατόρια, καφέ και συναφείς επιχειρήσεις παρουσιάζουν πτώση σε περιοχές όπου κυριαρχούν τα «Airbnb». Ο λόγος είναι πρακτικός: οι επισκέπτες που διαμένουν σε κατοικίες με κουζίνα καταναλώνουν λιγότερο εκτός σπιτιού. Οι αγορές από super market, τα γεύματα εντός του καταλύματος και η αυτονομία που παρέχει η βραχυχρόνια μίσθωση αλλάζουν τη συνήθη συμπεριφορά του παραδοσιακού τουρίστα, ο οποίος στο ξενοδοχείο καταναλώνει περισσότερο και αφήνει μεγαλύτερο αποτύπωμα στην τοπική οικονομία.

Ένας ακόμη κρίσιμος παράγοντας είναι η μείωση της μέσης διάρκειας διαμονής. Τα τελευταία χρόνια, παρατηρείται σαφής τάση προς τα σύντομα ταξίδια: επισκέψεις 2-4 ημερών αντί για τις παραδοσιακές 5-7 διανυκτερεύσεις. Αυτή η αλλαγή, σε συνδυασμό με την ευκολία εύρεσης οικονομικών καταλυμάτων βραχυχρόνιας μίσθωσης, μειώνει το συνολικό ποσό που δαπανάται ανά τουρίστα. Οι τουρίστες ταξιδεύουν με περιορισμένο προϋπολογισμό, συχνά μόνο με χειραποσκευή, εστιάζοντας κυρίως σε εμπειρίες και δραστηριότητες, ενώ ξοδεύουν λιγότερα σε φαγητό, ψώνια ή σουβενίρ.

Αξιοσημείωτο είναι ότι, παρά την πληθώρα διαθέσιμων κλινών μέσω «Airbnb», η μέση πληρότητα αυτών των καταλυμάτων είναι αισθητά χαμηλότερη από εκείνη των ξενοδοχείων – σύμφωνα με τη Eurobank, το ποσοστό κυμαίνεται στο 30,1% για τις βραχυχρόνιες μισθώσεις, έναντι 56,1% για τα ξενοδοχεία. Παρ’ όλα αυτά, η συνεχής αύξηση του αριθμού τους ασκεί πίεση στην αγορά, οδηγώντας σε υπερπροσφορά και πιέζοντας προς τα κάτω τις τιμές, ειδικά για τους επαγγελματίες του τουριστικού κλάδου που αδυνατούν να ανταγωνιστούν οικονομικά τις ανεπίσημες πλατφόρμες.

Η γεωγραφική εξάπλωση των «Airbnb» έχει φτάσει πλέον και σε μικρούς, παραδοσιακούς οικισμούς ή αγροτικές περιοχές, όπου ιδιοκτήτες εκμεταλλεύονται την τουριστική ζήτηση για να μετατρέψουν κατοικίες σε τουριστικά καταλύματα. Το φαινόμενο δεν πλήττει μόνο τον οργανωμένο τουρισμό, αλλά προκαλεί και προβλήματα σε τοπικές κοινωνίες, καθώς ανεβάζει τις τιμές ενοικίασης κατοικιών για τους μόνιμους κατοίκους και αλλοιώνει τη δομή των γειτονιών.

Παρά τις συνεχείς προειδοποιήσεις από θεσμικούς φορείς και επαγγελματικές ενώσεις, οι ρυθμιστικοί μηχανισμοί παραμένουν αδύναμοι. Η απουσία ενός ενιαίου και αυστηρού θεσμικού πλαισίου για τη βραχυχρόνια μίσθωση επιτρέπει τη συνέχιση της πρακτικής αυτής χωρίς ουσιαστικό έλεγχο, εντείνοντας τις ανισορροπίες στην αγορά. Η συζήτηση πλέον δεν περιορίζεται στην ισότητα μεταξύ διαφορετικών μορφών τουριστικής φιλοξενίας, αλλά επεκτείνεται και στο μέλλον της εστίασης, της φιλοξενίας και συνολικά της τουριστικής οικονομίας.

Ναύπλιο: Η τουριστική «φούσκα» που απειλεί την τοπική οικονομία

Στις φωτογραφίες, το Ναύπλιο δείχνει πιο ζωντανό από ποτέ: σοκάκια με κόσμο, παραλιακή βόλτα γεμάτη τουρίστες, πλατείες που ασφυκτιούν. Στους ισολογισμούς των επαγγελματιών όμως, η εικόνα είναι εντελώς διαφορετική: μειωμένη κατανάλωση, τραπέζια με λειψές παραγγελίες και έσοδα που δεν καλύπτουν ούτε τα βασικά έξοδα. Σχετικό θέμα φιλοξένησε ο «Αναγνώστης»…

Ενώ πολλοί περπατούν στα σοκάκια, λίγοι πραγματικά επιλέγουν να ξοδέψουν. Εστιατόρια αναφέρουν ότι συχνά παρατηρούν επισκέπτες που περιορίζονται σε έναν καφέ ή ένα ελαφρύ σνακ, ή ακόμη προτιμούν να παραγγείλουν στο δωμάτιο παρά να κάτσουν σε τραπέζι. Η αγορά δυσκολεύεται να «πιάσει» την τουριστική κίνηση – ζει από την εικόνα, όχι από την ουσιαστική δαπάνη. Το ίδιο συμβαίνει και σε άλλες πόλεις της Πελοποννήσου.

Ναύπλιο κόσμος τουρίστες

Ακόμα και σε ξενοδοχεία υψηλής κατηγορίας, οι παραγγελίες φαγητού γίνονται πλέον μέσω delivery. Οι επαγγελματίες μιλούν για «τουρισμό της μίας selfie» – πολλή βόλτα, λίγη κατανάλωση.

Η κίνηση κορυφώνεται τον Δεκαπενταύγουστο και στα μεγάλα τριήμερα, αφήνοντας τους υπόλοιπους μήνες σε τέλμα. Χωρίς στρατηγική για να σπάσει η εποχικότητα, η πόλη εξαρτάται επικίνδυνα από ελάχιστες ημέρες αιχμής.

Το Ναύπλιο δίνει την εικόνα ενός προορισμού που ευημερεί. Όμως, πίσω από την εικόνα, οι επαγγελματίες μετρούν απώλειες, ακόμη και στις μέρες της «κορυφής» του καλοκαιριού.

Η εποχικότητα που στραγγαλίζει

Η τουριστική ζωή της πόλης περιστρέφεται γύρω από λίγες περιόδους υψηλής επισκεψιμότητας. Αντίθετα, τους υπόλοιπους μήνες, τα καταστήματα και τα εστιατόρια ερημώνουν. Αυτό δημιουργεί ένα κύκλο αβεβαιότητας, όπου οι επιχειρηματίες αναζητούν να καλύψουν το χαμένο «έδαφος» σε λίγες μόνο ημέρες κρίσης.

Παράλληλα η προσπάθεια για τουριστική ανάπτυξη έχει εξαλείψει τον κοινωνικό και οικονομικό ιστό της παλιάς πόλης. Επαγγελματίες που δραστηριοποιούνται μακριά από τα κεντρικά τουριστικά σημεία παραπονιούνται πως η αγορά κατάντησε «τοπίο προς χρήση», χωρίς ουσιαστική σχέση με την καθημερινότητα της πόλης. Επίσης η συνεχής μετατροπή κατοικιών σε βραχυχρόνιες μισθώσεις αλλοιώνει τον χαρακτήρα της πόλης.

Ο τουρίστας της φωτογραφίας, όχι της εμπειρίας

Πολλοί, επισημαίνουν ένα γενικότερο πρόβλημα: Τουρίστες που περιορίζονται σε μια «φωτογραφία» ή μια βόλτα, χωρίς πραγματικό ενδιαφέρον για την τοπική εμπειρία και προϊόντα.

Πολλοί τουρίστες δεν κατοικούν, μάλιστα, μέσα στο Ναύπλιο, αλλά μένουν σε φθηνότερα καταλύματα στην ευρύτερη Αργολίδα ή στο Άργος – και επισκέπτονται την πόλη για λίγες ώρες, χωρίς ουσιαστική δαπάνη.

Το Ναύπλιο έχει επενδύσει στη φωτογραφία και το Instagram, αλλά όχι σε εμπειρίες που παρακινούν τον επισκέπτη να ξοδέψει και να ξαναγυρίσει. Το αποτέλεσμα; Μια πόλη που εντυπωσιάζει στα social media, αλλά δεν τροφοδοτεί την οικονομία της.

Πώς μπορεί να σωθεί η αγορά

Η πόλη πρέπει να στηρίξει προσφορές που συνδυάζουν διαμονή, τοπική εστίαση, πολιτιστικές δραστηριότητες και θεματικά events. Οι επισκέπτες να μην είναι πελάτες μίας επίσκεψης, αλλά να αποκτούν λόγους να επενδύσουν στο χρόνο και τα χρήματά τους στην πόλη.

Δράσεις, όπως μικρά φεστιβάλ, πολιτιστικά event εκτός Αυγούστου, θεματικές γαστρονομικές προτάσεις ή αθλητικά happenings, μπορούν να προσδώσουν διάρκεια και ουσιαστικό λόγο παρουσίας επισκεπτών καθ’ όλη τη διάρκεια του χρόνου.

Προφανές είναι ότι πρέπει να αλλάξει η στόχευση με προσέλκυση κοινού που ξοδεύει, όχι απλώς περνά.

Ναύπλιο: Ο θρύλος που φθίνει

Το Ναύπλιο έχει την εικόνα και την ιστορία ενός θρύλου, αλλά η οικονομική του φθίνει. Αν παραμείνει πόλη-«σκηνικό», αφορά μόνο την κάμερα και όχι τους επισκέπτες που θέλουν να βιώσουν και να καταναλώσουν.

Η πρόκληση είναι να επανεφεύρει τον τουρισμό της ως βιώσιμο, πολυεπίπεδο, καταναλωτικό και αυθεντικό. Όχι μόνο να προσελκύει, αλλά να προσφέρει — και την ίδια στιγμή να ενισχύει την τοπική αγορά.

Αν η τάση αυτή συνεχιστεί, το Ναύπλιο κινδυνεύει να μετατραπεί σε ένα υπαίθριο σκηνικό για φωτογραφίες – όμορφο, αλλά άδειο από οικονομική ζωή. Η πόλη χρειάζεται επειγόντως μια στρατηγική που να βάζει στο επίκεντρο τον επισκέπτη – καταναλωτή, όχι απλώς τον περαστικό φωτογράφο.

Τι θα αλλάξει στον τουρισμό της Ελλάδας το 2026

Ο κόσμος αλλάζει, και μαζί του αλλάζει και ο τρόπος που ταξιδεύουμε. Ενδιαφέρον έχει το θέμα που φιλοξενεί το «clickatlife.gr», σχετικά με τις αλλαγές που έρχονται και το 2026 στον τουρισμό στην Ελλάδα:

Μετά το τέλος των πολεμικών συγκρούσεων στο Ιράν, ο παγκόσμιος τουρισμός βρίσκεται σε μια φάση επαναπροσδιορισμού. Οι γεωπολιτικές αναταράξεις μπορεί να έχουν κοπάσει, αλλά η αβεβαιότητα στον διεθνή χάρτη είναι ακόμα εδώ και επηρεάζει άμεσα την ψυχολογία των ταξιδιωτών. Συν τοις άλλοις, οι διακυμάνσεις των δασμολογικών επιβολών από την αμερικανική κυβέρνηση έχουν επίπτωση στο διαθέσιμο εισόδημα για διακοπές που μπορεί να μην έχει φανεί ακόμα στους οικογενειακούς προϋπολογισμούς, αλλά είναι αναμενόμενο.

Σύμφωνα με την ομάδα της «MTC Group», υπό τον Νότη Μαρτάκη και τη συμβολή της δημοσιογράφου Βάγιας Σεραφειμίδου, ειδικής στη διαχείριση φιλοξενίας και τουριστικών εμπειριών, η Ελλάδα καλείται να κινηθεί στρατηγικά, όχι απλώς για να ανταπεξέλθει στις νέες συνθήκες, αλλά για να αναδειχθεί ως ασφαλής, αυθεντικός και ευέλικτος προορισμός, σε μια περίοδο που ο ταξιδιώτης δεν ψάχνει απλώς διακοπές, αλλά σιγουριά, ποιότητα και ουσία.

Ταξιδεύουμε με το μυαλό, όχι μόνο με τη βαλίτσα

Ακόμα και αν η Ελλάδα δεν εμπλέκεται στις συγκρούσεις, η γεωγραφική της γειτνίαση με «ευαίσθητες» περιοχές επηρεάζει την αντίληψη των τουριστών από μακρινές αγορές όπως οι ΗΠΑ, ο Καναδάς και η Ασία. Οι αποφάσεις για ταξίδια πλέον βασίζονται περισσότερο στο αίσθημα ασφάλειας και λιγότερο σε προσφορές και εικόνες με παραλίες. Η εικόνα μετρά και η Ελλάδα έχει ισχυρή. Πολιτική σταθερότητα, σύγχρονες υποδομές, απουσία συγκρούσεων και μια πολιτισμική ταυτότητα που εμπνέει εμπιστοσύνη. Με άλλα λόγια, έχει όλα τα εφόδια να γίνει η πρώτη επιλογή σε ένα απαιτητικό διεθνές κοινό.

Ώρα για rebranding: από «ήλιος και θάλασσα» σε «εμπειρία και αυθεντικότητα»

Ο τουρισμός του 2026 θέλει κάτι παραπάνω από καρτποσταλικές παραλίες. Οι ταξιδιώτες αναζητούν εμπειρίες με νόημα: ήσυχα μέρη, πολιτισμό, ευεξία, θρησκευτική αναζήτηση, αυθεντικότητα. Εδώ, η Ελλάδα μπορεί να παίξει δυνατά, αρκεί να επενδύσει σε στρατηγικές που δίνουν βάθος στο τουριστικό της προϊόν, με έμφαση στην ποιότητα, την πολιτιστική εμπειρία και τη βιωσιμότητα.

Η ανάδειξη νέων, λιγότερο προβεβλημένων προορισμών, η παράταση της τουριστικής περιόδου και η ενίσχυση του εσωτερικού τουρισμού είναι μόνο μερικά από τα «κλειδιά» του νέου τουριστικού μοντέλου, ενώ η αξιοποίηση θεματικών μορφών τουρισμού –όπως ο πολιτιστικός, ο θρησκευτικός και ο τουρισμός ευεξίας– μπορεί να αποτελέσει μοχλό διαφοροποίησης και ενίσχυσης της ανταγωνιστικότητας. Σε περιόδους διεθνούς αστάθειας, οι Έλληνες ταξιδιώτες μπορούν να λειτουργήσουν σαν σταθεροποιητικός πυλώνας, αρκεί να τους δοθούν τα σωστά κίνητρα.

Ποιότητα και προσβασιμότητα: Τα must-have του μέλλοντος

Ο ανταγωνισμός από γειτονικές χώρες είναι σκληρός, ειδικά στο επίπεδο των τιμών. Τι κάνει, λοιπόν, τη διαφορά; Η ποιότητα, η εικόνα και η προσβασιμότητα. Το κόστος αεροπορικής μετακίνησης είναι ένας παράγοντας που δεν πρέπει να αγνοείται: καταναλώνει μεγάλο μέρος του διαθέσιμου budget, αφήνοντας λιγότερα για την τοπική οικονομία. Γι’ αυτό, η επένδυση στη διευκόλυνση της πρόσβασης από το εξωτερικό είναι στρατηγικής σημασίας.

Το μέλλον του τουρισμού στην Ελλάδα γράφεται τώρα

Το 2026 δεν είναι η χρονιά της «εύκολης επιτυχίας» για τον ελληνικό τουρισμό, είναι όμως η χρονιά των έξυπνων επιλογών. Με στρατηγική διορατικότητα, στοχευμένη επικοινωνία και επένδυση στην εμπειρία του ταξιδιώτη, η Ελλάδα μπορεί όχι απλώς να σταθεί στις προκλήσεις, αλλά να αναδειχθεί σε ασφαλές καταφύγιο για τον σύγχρονο, συνειδητοποιημένο ταξιδιώτη. Η πρόκληση είναι μπροστά και είναι και ευκαιρία.

«Πολλοί δεν κάνουν διακοπές όχι επειδή δεν θέλουν, αλλά επειδή δεν μπορούν»

Χαρακτηριστικά και όσα αναφέρει η ψυχολόγος Argyriou Stella στο προφίλ της στο Facebook για τον κόσμο που δεν έχει… αφήσει την Αθήνα για διακοπές:

«Φέτος, η Αθήνα δεν άδειασε.

Οι δρόμοι είναι γεμάτοι, τα φανάρια ανάβουν σε ουρές που θυμίζουν Σεπτέμβρη και οι γειτονιές αντηχούν από φωνές που άλλοτε τέτοια εποχή θα έσβηναν σε κάποια παραλία. Δεν είναι απλώς ένα ασυνήθιστο καλοκαίρι.

Είναι ένας καθρέφτης της εποχής μας.

Ο κόσμος δεν έμεινε στην πόλη γιατί την αγάπησε ξαφνικά. Έμεινε γιατί οι αριθμοί δεν βγαίνουν. Τα ακτοπλοϊκά, τα ενοίκια, η βενζίνη, τα έξοδα διαμονής, όλα μαζί έγιναν δυσβάσταχτα.

Το "φεύγω τον Αύγουστο" έγινε "ίσως του χρόνου".

Κι έτσι, η Αθήνα γεμίζει από οικογένειες που οργανώνουν "ημερήσιες" σε κοντινές παραλίες, από νέους που ψάχνουν λίγη δροσιά στα πάρκα και από ηλικιωμένους που κοιτούν το κέντρο να βουίζει, σαν να μην άλλαξε τίποτα, ενώ αλλάξανε όλα.

Πίσω από τα μποτιλιαρίσματα και την κίνηση, υπάρχει μια σιωπηλή συνθήκη: πολλοί δεν κάνουν διακοπές όχι επειδή δεν θέλουν, αλλά επειδή δεν μπορούν.

Και αυτή η αλήθεια είναι πιο ηχηρή από κάθε κορνάρισμα στην Κηφισίας.

Όμως το καλοκαίρι δεν είναι απλώς εποχή. Είναι δικαίωμα στην ανάπαυση, στην απόσταση, στην ανάσα. Κι όταν αρχίζει να στερείται από ολοένα και περισσότερους, δεν μιλάμε πια για συνειδητή επιλογή, αλλά για αδιέξοδο που βαφτίστηκε καθημερινότητα.

Ας το δούμε λοιπόν όχι σαν "ένα περίεργο καλοκαίρι", αλλά σαν ένα σημάδι.

Πως κάτι δεν πάει καθόλου καλά όταν μια ολόκληρη πόλη μένει πίσω, όχι από επιλογή, αλλά από ανάγκη».

Στο «σφυρί» 47 ξενοδοχειακές μονάδες και τουριστικά καταλύματα στην Πελοπόννησο – Τα επτά είναι στην Αργολίδα

Προς πώληση έχουν βγει 47 ξενοδοχειακές μονάδες και τουριστικά καταλύματα στην Πελοπόννησο τις τελευταίες 30 ημέρες, μέσω ιστοσελίδων αγγελιών ακινήτων. Πρόκειται για 21 περισσότερα σε σύγκριση με τον Μάιο του 2024. Από αυτά, τα επτά βρίσκονται, μάλιστα, στην Αργολίδα, σε περιοχές όπως Ναύπλιο, Μυκήνες, Τολό, Νέα Κίος και Κρανίδι. Όπως ανέφερε το «iefimerida.gr», θέμα που φιλοξένησε και το «argolidaplanet.gr».

Η αυξημένη διαθεσιμότητα, για 4η συνεχόμενη χρονιά, σύμφωνα με το Πανελλαδικό Κτηματομεσιτικό Δίκτυο E-Real Estates, δείχνει μια σταθερή τάση στον συγκεκριμένο κλάδο, η οποία μεταφράζεται σε ακόμα μεγαλύτερους αριθμούς, καθώς ένα σημαντικό μέρος των μονάδων που διατίθενται προς πώληση δεν αναρτώνται σε ιστοσελίδες για ευνόητους λόγους.

Ποιες μονάδες κυριαρχούν στις αγγελίες

Η μεγαλύτερη διαθεσιμότητα, σύμφωνα με τις υπάρχουσες αναρτήσεις, αφορά κυρίως ξενοδοχεία μικρότερης κατηγορίας από 10 έως 30 δωμάτια, καθώς και τουριστικά καταλύματα που λειτουργούσαν όλα αυτά τα χρόνια σε οικογενειακή βάση, αποτελώντας βασικό πυλώνα της μικρομεσαίας επιχειρηματικότητας.

Οι λόγοι πίσω από το «κύμα» πωλήσεων

Οι οικονομικές εκκρεμότητες των επιχειρηματιών, οι συνεχείς κρίσεις, τα δάνεια και οι χρόνιες ρυθμίσεις, σε συνδυασμό με το υψηλό ενεργειακό κόστος, τον πληθωρισμό και τις αυξήσεις τιμών στην εφοδιαστική αλυσίδα, έχουν οδηγήσει σε συρρίκνωση εσόδων και ταυτόχρονη αύξηση εξόδων, πιέζοντας σημαντικά την βιωσιμότητα πολλών μονάδων.

Πίνακας με τα ξενοδοχεία στην Πελοπόννησο που είναι προς πώληση από το «ifimerida.gr»:

Απογοητευτικές οι αποδόσεις στην Πελοπόννησο και το 2024: Χαμηλά παραμένει ο τουριστικός κλάδος

Ούτε πέρσι (2024) δεν έκανε ένα μεγάλο βήμα ο τουριστικός κλάδος της Περιφέρειας Πελοποννήσου καθώς παρέμεινε σταθερό το περιφερειακό ποσοστό των διανυκτερεύσεων (3,9% επί του συνόλου στην Ελλάδα) και των αφίξεων (5,7% επί του συνόλου στην Ελλάδα) που πραγματοποιήθηκαν σε ξενοδοχεία, κάμπινγκ και ενοικιαζόμενα δωμάτια της Περιφέρειας Πελοποννήσου ενώ χαμηλή παρέμεινε και η πληρότητα (39,3%) των ξενοδοχείων.

Χαρακτηριστικό το θέμα που φιλοξένησε η εφημερίδα «Ελευθερία» (eleftheriaonline.gr) στην Καλαμάτα. Από το 2024 και γενικότερα τους προηγούμενους μήνες, φαινόταν ότι κάτι… αλλάζει!

Σύμφωνα με τα οριστικά στοιχεία που έδωσε στη δημοσιότητα η Ελληνική Στατιστική Αρχή, το 2024 σε σχέση με το 2023, σε ξενοδοχεία, κάμπινγκ και ενοικιαζόμενα δωμάτια της Περιφέρειας Πελοποννήσου οι αφίξεις αυξήθηκαν κατά 2,4% (3,8% η πανελλαδική αύξηση), οι διανυκτερεύσεις επίσης αυξήθηκαν κατά 2,7% (3,9% η πανελλαδική αύξηση), ενώ οριακή μείωση παρουσίασε από 39,4% σε 39,3% παρουσίασε η πληρότητα των ξενοδοχείων της Περιφέρειας Πελοποννήσου.

Τα στοιχεία δείχνουν ότι ο ρυθμός αύξησης των αφίξεων και των διανυκτερεύσεων στην Περιφέρεια Πελοποννήσου είναι μικρότερος από το μέσο πανελλήνιο ρυθμό με συνέπεια να ανοίγει αντί να κλείνει η ψαλίδα με τις ανεπτυγμένες Περιφέρειες.

Αναλυτικά στοιχεία παρουσιάζονται στους πίνακες:

Το Άργος ξεχωρίζει διεθνώς ως value for money προορισμός

Την ίδια ώρα, μια σημαντική διάκριση απέσπασε το Άργος, η αρχαιότερη διαρκώς κατοικημένη πόλη της Ευρώπης, καθώς συμπεριλήφθηκε στη λίστα του διεθνούς περιοδικού «Time Out» με τους πιο προσιτούς ταξιδιωτικούς προορισμούς στην Ευρώπη για το 2025.

Ανάμεσα σε πόλεις όπως η Κρακοβία και το Πόρτο, το Άργος αναδείχθηκε ως εναλλακτικός προορισμός στην Πελοπόννησο, που προσφέρει χαμηλό κόστος διαμονής, αυθεντικές εμπειρίες και πλούσια ιστορική ταυτότητα.

Θέμα που φιλοξένησε ο «Αναγνώστης»:

Προσιτό και αυθεντικό: Το Άργος ως must επιλογή για ταξιδιώτες

Η συντάκτρια του άρθρου του «Time Out» περιγράφει το Άργος ως μια ήσυχη, φιλόξενη πόλη με τιμές διαμονής από 45 έως 60 ευρώ τη βραδιά, που επιτρέπει στον επισκέπτη να γνωρίσει την αυθεντική πλευρά της Ελλάδας, μακριά από τον μαζικό τουρισμό.

Με ορόσημα όπως το Αρχαίο Θέατρο, το προϊστορικό κάστρο του Λάρισα και τη Ρωμαϊκή Αγορά, το Άργος προσφέρει μια εμπειρία γεμάτη πολιτισμό και ιστορία, στην καρδιά της Πελοποννήσου.

Αργείτικα πεπόνια, τοπική κουζίνα και γαστρονομικά στέκια

Ξεχωριστή θέση στο άρθρο κατέχουν τα περίφημα αργείτικα πεπόνια, τα οποία χαρακτηρίζονται ως από τα πιο γευστικά στην Ελλάδα.

Παράλληλα, το περιοδικό προτείνει γνωστά στέκια για φαγητό, όπως το Κομπολογάκι, τα Μπακαλιαράκια, τον Μεζεδόκηπο, τον Ηλιόβολο και τον Μπατζάβαλη στο χωριό Καρατζά, αναδεικνύοντας τον γαστρονομικό πλούτο της περιοχής.

Μια… ανάσα από την Αθήνα και την Επίδαυρο

Το Άργος απέχει μόλις δύο ώρες από την Αθήνα, καθιστώντας το ιδανικό για εκδρομές στην Αρχαία Επίδαυρο, τα Μέθανα, το Κρανίδι, το Τολό, τον Γαλατά και την Καλλονή. Η γεωγραφική του θέση το καθιστά στρατηγική βάση για την ανακάλυψη της ευρύτερης περιοχής της Αργολίδας.

Το νερό γίνεται στρατηγικός πόρος και η αφαλάτωση είναι η αναπόφευκτη απάντηση, αλλά το κόστος είναι τεράστιο, λένε οι «Financial Times», μιλώντας και για τις περιβαλλοντικές επιπτώσεις. Βλέπετε, η αφαλάτωση μπορεί ως μέθοδος να έχει εξελιχθεί, αλλά δεν είναι, ωστόσο, καθόλου φιλική προς το περιβάλλον. Επίσης,  η αφαλάτωση δεν μπορεί να λειτουργεί κατά διαστήματα – χρειάζεται σταθερή παροχή ρεύματος.

Σχετικό θέμα με όσα αναφέρουν οι «Financial Times» φιλοξένησε πρόσφατα και η «Ναυτεμπορική» και θα σταθούμε σ' αυτό, καθώς έργα αφαλάτωσης περιμένουμε και στην περιοχή μας, λόγω και της ξηρασίας, με τους υπεύθυνους να στέκονται και στο κόστος για την κατασκευής τους.

Η Κύπρος ετοιμάζεται να εισάγει ντομάτες και καρπούζια. Όχι γιατί δεν θέλει να τα παράγει, αλλά γιατί δεν μπορεί να τα ποτίσει. Είναι μία νέα κανονικότητα, που παρουσιάζουν σε αναλυτικό ρεπορτάζ για τη λειψυδρία και τους τρόπους αντιμετώπισή της οι «Financial Times».

Με τα φράγματα να έχουν γεμίσει μόλις κατά 21,7% και τις βροχές να έχουν εξαφανιστεί για τρίτο συνεχόμενο καλοκαίρι, η κυβέρνηση αναγκάστηκε να κόψει τις παροχές νερού προς τους αγρότες στο μισό, και να διακόψει εντελώς την παροχή για εποχικές καλλιέργειες.

Οι τιμές των τροφίμων θα εκτιναχθούν και η αφαλάτωση εξελίσσεται πλέον στη μόνη ρεαλιστική διέξοδο για την ύδρευση του νησιού, όπως αναφέρουν οι «FT». Η Υπουργός Γεωργίας της Κύπρου, Μαρία Παναγιώτου, έχει καταρτίσει σχέδιο 28 σημείων για την υδάτινη κρίση, στο επίκεντρο του οποίου βρίσκεται η συνεχής λειτουργία των τεσσάρων μεγάλων μονάδων αφαλάτωσης του νησιού. Στόχος της είναι να καλύπτονται όλες οι ανάγκες σε πόσιμο νερό αποκλειστικά από την αφαλάτωση μέσα στα επόμενα δύο με τρία χρόνια.

Ο δακτύλιος της λειψυδρίας

Η Κύπρος δεν είναι η μόνη. Ένας ολόκληρος παγκόσμιος «δακτύλιος λειψυδρίας» επεκτείνεται από την Ινδία έως τη Βόρεια Αμερική, αγκαλιάζοντας τη Νότια Ευρώπη, τη Μέση Ανατολή και τμήματα της Αφρικής και του Ειρηνικού. Σύμφωνα με τον ΟΗΕ, ένας στους δέκα ανθρώπους στον πλανήτη ζει σε συνθήκες «υψηλού ή κρίσιμου υδατικού στρες». Και το πρόβλημα δεν είναι προσωρινό.

Όπως λέει ο Καβέ Μαδανί, διευθυντής του Ινστιτούτου για το Νερό, το Περιβάλλον και την Υγεία του ΟΗΕ, «οι κοινωνίες γίνονται όλο και πιο διψασμένες, καθώς αυξάνεται ο πληθυσμός και η οικονομική δραστηριότητα, την ώρα που οι ανανεώσιμοι υδάτινοι πόροι μειώνονται λόγω της κλιματικής αλλαγής».

Η αφαλάτωση

Η τεχνολογία αφαλάτωσης έχει εξελιχθεί σημαντικά. Από τον βρασμό του θαλασσινού νερού της δεκαετίας του 1950, η βιομηχανία έχει περάσει στη μέθοδο της αντίστροφης όσμωσης, με εξειδικευμένες μεμβράνες που φιλτράρουν το αλάτι. Η μέθοδος είναι πολύ λιγότερο ενεργοβόρα από την παραδοσιακή θερμική τεχνολογία και επιτρέπει την κατασκευή μονάδων ακόμα και σε δύσκολες περιοχές, όπως το Ομάν.

Εκεί, το εργοστάσιο «Barka IV» ρουφά θαλασσινό νερό από σωλήνες ύψους ανθρώπου που φτάνουν έως ένα χιλιόμετρο στη θάλασσα. Πριν φιλτραριστεί, το νερό καθαρίζεται από φύκια με φούσκες αέρα που σχηματίζουν ένα στρώμα λάσπης. Οι τσούχτρες κρατιούνται μακριά με ένα πέπλο φυσαλίδων.

Η αφαλάτωση δεν είναι, ωστόσο, καθόλου φιλική προς το περιβάλλον. Παράγει τεράστιες ποσότητες άλμης – ένα εξαιρετικά αλμυρό υγρό – που επιστρέφει στη θάλασσα. Σύμφωνα με έρευνες, η άλμη προκαλεί λεύκανση των κοραλλιών και πλήττει τη θαλάσσια ζωή στα σημεία απόρριψης.

Η Κύπρος αποφορτίζει την άλμη δυο χιλιόμετρα ανοικτά μέσω διαχυτών, και δεν έχουν καταγραφεί βλάβες στο θαλάσσιο περιβάλλον, ωστόσο οι αρχές προειδοποιούν ότι η επαγρύπνηση είναι κρίσιμη. Ακόμα και με τις τεχνολογικές βελτιώσεις, το κόστος είναι υψηλό. Η Κύπρος, σύμφωνα με το ρεπορτάζ της βρετανικής εφημερίδας, χρησιμοποιεί αντίστροφη όσμωση, αλλά καίει εισαγόμενα ορυκτά καύσιμα για να τροφοδοτήσει τις μονάδες. Το αποτέλεσμα: το κόστος φτάνει το 1,50 ευρώ ανά κυβικό μέτρο.

Ντουμπάι, Άμπου Ντάμπι και Σαουδική Αραβία

Στην άλλη άκρη της κλίμακας, το Ντουμπάι θα πληρώνει μόλις 0,37 ευρώ όταν τεθεί σε λειτουργία το νέο εργοστάσιο «Hassyan». Η διαφορά προκύπτει από το μέγεθος, τις συμφωνίες σύμπραξης με τον ιδιωτικό τομέα και τη χρήση ανανεώσιμων πηγών ενέργειας. Η κρατική εταιρεία Taqa στο Άμπου Ντάμπι έχει προσθέσει 70 MW ηλιακής ενέργειας στο εργοστάσιο Taweelah και φιλοδοξεί να φτάσει το 66% της αφαλάτωσης μέσω αντίστροφης όσμωσης μέχρι το 2030, από 40% σήμερα. Παρά τις εξελίξεις, η αφαλάτωση παραμένει ενεργοβόρα και εξαρτημένη από μια εύθραυστη ισορροπία.

Στην Κύπρο, όπως εξηγεί η Παναγιώτα Χατζηγεωργίου, πρώην επικεφαλής του Τμήματος Ανάπτυξης Υδάτων, «η αφαλάτωση δεν μπορεί να λειτουργεί κατά διαστήματα – χρειάζεται σταθερή παροχή ρεύματος». Το σχέδιο για τοποθέτηση φωτοβολταϊκών στις αντλίες σκοντάφτει στον περιορισμένο χώρο και στις αδυναμίες του ηλεκτρικού δικτύου. Παράλληλα, η βιομηχανία παγκοσμίως αναζητά λύσεις για να μειώσει τις επιπτώσεις της άλμης.

Στη Σαουδική Αραβία, οι επιστήμονες του Πανεπιστημίου King Abdullah προσπαθούν να εξάγουν πολύτιμα μέταλλα από την άλμη, όπως λίθιο και κάλιο. Ο καθηγητής Ζίπινγκ Λάι έχει κατοχυρώσει μια νέα τεχνική εξαγωγής λιθίου, με στόχο να την εμπορευματοποιήσει — μια προσπάθεια που θα μπορούσε να μετατρέψει ένα απόβλητο σε πηγή εισοδήματος. Η κρίση, πάντως, έχει φέρει επενδυτικό πυρετό.

Η Ευρώπη μένει πίσω

Ο γαλλικός όμιλος «Veolia», με πωλήσεις σχεδόν πέντε δισ. ευρώ το 2023 στον τομέα της αφαλάτωσης, δηλώνει ότι η Μέση Ανατολή είναι η ταχύτερα αναπτυσσόμενη αγορά του. Το 18% της παγκόσμιας δυναμικότητας αφαλάτωσης λειτουργεί με δική του τεχνολογία. Η CEO Εστέλ Μπραχλιανόφ λέει ότι έχουν μειώσει το ενεργειακό κόστος παραγωγής κατά πέντε φορές τα τελευταία 12 χρόνια και βλέπει την Ευρώπη να «μένει πίσω», καθώς δεν είχε την ίδια επίγνωση της ανάγκης για νερό.

Το νερό γίνεται στρατηγικός πόρος και η αφαλάτωση η ακριβή αλλά αναπόφευκτη απάντηση. Το τίμημα όμως – περιβαλλοντικό, ενεργειακό και οικονομικό – παραμένει δυσβάσταχτο. Για χώρες όπως η Κύπρος, η επιλογή δεν είναι μεταξύ καλού και κακού. Είναι μεταξύ λειψυδρίας και επιβίωσης.

Διαβάστε ακόμα:

Υπόθεση νερού: Κουνηθείτε… οι αρμόδιοι, ολοκληρώστε τα έργα που είναι σε σχέδια και προχωρήστε με νέα

Περί νερού το... ανάγνωσμα: «Ζήσε Μάη μου να… φας τριφύλλι» για τον Ανάβαλο – Στερεύουν βρύσες στην Ερμιονίδα (εικόνες)

Κρίση νερού στην Αργολίδα και στην Ελλάδα: Πολλαπλά τα προβλήματα, μεγάλη πρόκληση για την ΕΕ (βίντεο)

Ανάβαλος: Τι σημαίνει για την Αργολίδα και την Ερμιονίδα η μεταφορά νερού για άρδευση; Υπεγράφη η σύμβαση υλοποίησης του έργου (εικόνες)

Πηγή: www.naftemporiki.gr