Το 2024 ήταν το θερμότερο έτος που έχει καταγραφεί ποτέ για την Ελλάδα σύμφωνα με τα μετεωρολογικά δεδομένα, ενώ αναμένεται να ανακηρυχθεί και το θερμότερο έτος σε παγκόσμιο επίπεδο καταδεικνύοντας έτσι τις αυξανόμενες προκλήσεις που φέρνει η κλιματική αλλαγή.

Την ίδια ώρα, η Αργολίδα έχει μπει στα ρεκόρ θερμοκρασιών του 2024 με 43,9°C που σημειώθηκε στο Κρανίδι, σύμφωνα με τα στοιχεία του «meteo.gr» και του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών. Υπάρχουν, παράλληλα, περιοχές στη χώρα που είναι ευάλωτες σε πλημμύρες. Σε αυτό το πλαίσιο οι επιστήμονες κρούουν τον κώδωνα του κινδύνου για τη συχνότερη εμφάνιση και στην Ελλάδα συνδυασμένων φαινομένων…

Σύμφωνα με τα μετεωρολογικά δεδομένα τα οποία ανέλυσε η επιστημονική ομάδα του «climatebook», η μέση θερμοκρασία στην Ελλάδα για το 2024 κυμάνθηκε πάνω από την μέση τιμή της περιόδου 1991-2020 στο 77% των ημερών. Πιο συγκεκριμένα τις 282 ημέρες του έτους καταγράφηκαν θετικές αποκλίσεις.

«Οι υψηλότερες θερμοκρασίες και οι εντονότεροι καύσωνες στην Ελλάδα κατά τα τελευταία έτη, επιβεβαιώνουν μία αυξητική τάση που είχε ήδη εντοπισθεί από τα μέσα της προηγούμενης δεκαετίας και της οποίας η διατήρηση στο μέλλον θεωρείται πλέον βέβαια. Συνδυαστικά με τη θερμοκρασία, εξετάζεται πλέον και η κοινή εμφάνιση καύσωνα και ξηρασίας, ενός δηλαδή από τα συνδυασμένα φαινόμενα που πλήττουν τη Μεσόγειο (ένα δεύτερο παράδειγμα συνδυασμένου φαινομένου στη Μεσόγειο είναι η κοινή εμφάνιση θαλασσίων καυσώνων και καταιγίδων)», εξηγεί ο καθηγητής ΕΚΠΑ και μέλος της Επιστημονικής Επιτροπής της Ευρωπαϊκής Ένωσης για την Κλιματική Αλλαγή, Κωνσταντίνος Καρτάλης, μιλώντας στο ΑΠΕ-ΜΠΕ.

Σύμφωνα με τον κ. Καρτάλη αξίζει να σημειωθεί ότι οι επιπτώσεις ενός συνδυασμένου φαινομένου είναι εντονότερες καθώς δεν αθροίζονται απλώς οι επιπτώσεις των δύο επιμέρους φαινομένων που το συγκροτούν, αλλά οι επιπτώσεις του ενός ενισχύουν αυτές του άλλου, ενώ συνήθως διαμορφώνονται κύκλοι ανατροφοδότησης που επεκτείνουν τη χρονική διάρκεια του συνδυασμένου φαινομένου. Χαρακτηριστικά παραδείγματα, όπως τονίζει, είναι τα συνδυασμένα φαινόμενα καύσωνα και ξηρασίας που έπληξαν τη Μεσόγειο, τα τελευταία τρία έτη και συνέβαλαν σε δασικές πυρκαγιές-και στην Ελλάδα-που ήταν εξαιρετικά καταστροφικές.

«Αντίστοιχα, και καθώς η θερμοκρασία της επιφάνειας της θάλασσας στη Μεσόγειο αυξάνεται συστηματικά κατά τα τελευταία 40 έτη (περίπου 0.4 βαθμοί Κελσίου ανά δεκαετία) παράγονται-λόγω εξάτμισης-περισσότεροι υδρατμοί που συγκρατούνται-επίσης περισσότερο-στην ατμόσφαιρα λόγω της αυξανόμενης θερμοκρασία του αέρα (αύξηση της θερμοκρασίας αέρα κατά 1 βαθμό Κελσίου οδηγεί στην αύξηση της συγκράτησης υδρατμών κατά 7%). Το αποτέλεσμα είναι να αυξάνεται -όσο και αν ακούγεται οξύμωρο καθώς στο ίδιο διάστημα ενισχύεται η ξηρασία- η πιθανότητα ισχυρών καταιγίδων και κατ’ επέκταση πλημμυρών, ιδίως δε σε περιοχές που στερούνται αντιπλημμυρικών έργων ή/και που έχουν προκληθεί παρεμβάσεις στο τοπίο. Σύμφωνα με τον Ευρωπαϊκό Οργανισμό Περιβάλλοντος, σε ένα σενάριο υψηλών εκπομπών αερίων θερμοκηπίου -δηλαδή σημαντικής ενίσχυσης της Κλιματικής Αλλαγής- εκτιμάται ότι οι καταιγίδες που κινούνται αργά και χαρακτηρίζονται από υψηλές συγκεντρώσεις βροχόπτωσης θα είναι 14 φορές πιο συχνές σε όλη την Ευρώπη σταδιακά μέχρι το 2100. Mία άλλη έρευνα (World Weather Attribution) έδειξε ότι η κλιματική αλλαγή στη Μεσόγειο καθιστά φαινόμενα ακραίων καταιγίδων έως και 10 φορές πιο πιθανά να συμβούν», επισημαίνει ο κ. Καρτάλης.

Αύξηση καύσωνα και ξηρασίας – Δέκα περιοχές ευάλωτες σε πλημμύρες

Όπως εξηγεί, σύμφωνα με ανάλυση του ΕΚΠΑ διακρίνεται αύξηση των ημερών με καύσωνα και ξηρασία σε όλη τη χώρα (από 47 ημέρες για το διάστημα 1971-2000 σε 150 για το διάστημα 2001-2023), αν και οι μεγαλύτερες αυξήσεις αφορούν την ανατολική Στερεά Ελλάδα (Αττική, Βοιωτία, Φθιώτιδα), την Κρήτη και τα νησιά των Κυκλάδων.

Σε ότι αφορά τις πλημμύρες, όπως υπογραμμίζει ο κ. Καρτάλης, περισσότερο ευάλωτες περιοχές στις κλιματικές συνθήκες που διαμορφώνονται είναι η Κεντρική Μακεδονία, ένα μεγάλο μέρος της Κεντρικής Θεσσαλίας, η Αττική, μικρότερες ζώνες στην Πελοπόννησο και στην Ήπειρο και φυσικά αστικές περιοχές όπως η Αθήνα (κυρίως κατά μήκος του Κηφισού), η Θεσσαλονίκη και οι πόλεις της Θεσσαλίας, της Πελοποννήσου και της Κρήτης.

«Συχνότερη εμφάνιση και στην Ελλάδα συνδυασμένων φαινομένων»

«Η συχνότερη εμφάνιση στη Μεσόγειο, και στην Ελλάδα, συνδυασμένων φαινομένων σηματοδοτεί ένα «συναγερμό» για την πολιτική προστασία καθώς οι κλιματικές συνθήκες που διαμορφώνονται, απαιτούν νέες προσεγγίσεις για την ανθεκτικότητα του φυσικού περιβάλλοντος και των υποδομών που δεν θα αναφέρονται μόνο σε κάθε κλιματικό κίνδυνο χωριστά αλλά και θα ανταποκρίνονται στην συνδυασμένη εμφάνισή τους», επισημαίνει στο ΑΠΕ-ΜΠΕ ο κ. Καρτάλης προσθέτοντας ότι απαιτούν επίσης τον επανασχεδιασμό των συστημάτων έγκαιρης προειδοποίησης τα οποία θα πρέπει να είναι προσανατολισμένα και σε συνδυασμένα φαινόμενα και στις επιπτώσεις τους.

Όπως τονίζει, οι νέες αυτές προσεγγίσεις θα πρέπει να διαφοροποιούνται ανάλογα με τη γεωγραφική περιοχή και να υποστηρίζονται από αλλαγές στο σχεδιασμό (τουριστικό, αγροτικό, πολεοδομικό, κ.α.) που σήμερα αντιστοιχεί σε ένα κλίμα που δεν υπάρχει πια και θα πρέπει κατά συνέπεια να προσαρμοσθεί στο κλίμα που διαμορφώνεται.

«Θα πρέπει επίσης να οδηγήσουν σε νέες συνέργειες, λ.χ. πως τα τοπικά πολεοδομικά σχέδια που επί του παρόντος καταρτίζονται στο σύνολο της επικράτειας δεν θα εξαντλούνται στους όρους δόμησης αλλά θα υποστηρίζουν την πολιτική προστασία, για παράδειγμα μειώνοντας την πυκνότητα, τον όγκο και κυρίως το ύψος των κτιρίων σε περιοχές που πλήττονται από καύσωνες, αποκλείοντας από τη δόμηση περιοχές για τις οποίες ο πλημμυρικός κίνδυνος αυξάνεται ή επιβάλλοντας έργα ενίσχυσης της ανθεκτικότητας σε περιοχές στις οποίες μπορεί μεν να επιτρέπεται η δόμηση αλλά οι εκτιμήσεις για το μέλλον δείχνουν ότι θα πλήττονται όλο και περισσότερο από ξηρασία και καύσωνες», αναφέρει χαρακτηριστικά.

«Συνεχής αύξηση της θερμοκρασίας στη Μεσόγειο»

Το 2024 πήρε τη σκυτάλη από το 2023 καταρρίπτοντας με τη σειρά του ρεκόρ θερμοκρασιών τόσο παγκοσμίως όσο και για τη χώρα μας. Ειδικότερα, σύμφωνα με στοιχεία από το climatebook το δίμηνο Ιούνιος – Ιούλιος 2024 με μέση μέγιστη θερμοκρασία στους 31 βαθμούς Κελσίου είναι το θερμότερο στα χρονικά των καταγραφών στην Ελλάδα με μεγάλη διαφορά από το 2ο (2012).

Όπως εξηγεί στο ΑΠΕ-ΜΠΕ ο διευθυντής Ερευνών του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών, Κώστας Λαγουβάρδος, η συνεχής αύξηση της θερμοκρασίας καθώς και η αύξηση της συχνότητας και της έντασης των έντονων καιρικών φαινομένων είναι προβλήματα τα οποία απασχολούν τη Μεσόγειο.

Ειδικότερα, σύμφωνα με τον κ. Λαγουβάρδο, έντονα καιρικά φαινόμενα καταγράφονται τους φθινοπωρινούς μήνες λόγω της έντονης κυκλογενετικής δραστηριότητας και της δημιουργίας βαρομετρικών χαμηλών στη δυτική και ανατολική Μεσόγειο.

Το δεύτερο ζήτημα όπως τονίζει, είναι οι υψηλές θερμοκρασίες, που σχεδόν κάθε χρόνο ταλαιπωρούν τη Μεσόγειο και ειδικά τα μεγάλα αστικά κέντρα, όπου οι πολύ υψηλές θερμοκρασίες δημιουργούν δύσκολες συνθήκες, ειδικά για τους κατοίκους των μεγάλων πόλεων, που οι θερμοκρασίες παραμένουν πολύ υψηλές και το βράδυ.

«Η θερμική επιβάρυνση είναι συνεχής όλο το 24ωρο. Και το 2023 και το 2024, μέσα στον Ιούλιο και των δύο χρόνων καταγράφηκαν πολύ μεγάλης διάρκειας καύσωνες, 15 ημέρες το 2023, 16 το 2024, η μεγαλύτερη διάρκεια που έχουμε καταγράψει στη χώρα μας. Είναι πολύ έντονη, επομένως επιβάρυνση των κατοίκων, ειδικά στα μεγάλα αστικά κέντρα όπου οι θερμοκρασίες μένουν συνεχώς υψηλές και είναι από τα σημαντικότερα προβλήματα που θα αντιμετωπίσουμε λόγω της κλιματικής αλλαγής. Οι ολοένα παρατεταμένοι καύσωνες, η συχνή εμφάνιση περιόδων πολύ υψηλών θερμοκρασιών και της θερμικής επιβάρυνσης που έχει σημαντικές επιπτώσεις στην υγεία μας αλλά και σε άλλους τομείς, όπως για παράδειγμα η αγροτική παραγωγή και τα οικοσυστήματα», σημειώνει ο κ. Λαγουβάρδος και προσθέτει ότι αντίστοιχα αυτές οι συνθήκες,-παρατεταμένοι καύσωνες και ξηρασίες-οδηγούν σε πολύ εύφλεκτα δάση αυξάνοντας έτσι πολύ τον κίνδυνο δασικών πυρκαγιών, που αποτελεί ένα τεράστιο πρόβλημα για τη Μεσόγειο.

«Λίγο πάνω από τα κανονικά για την εποχή επίπεδα ο Ιανουάριος»

Σύμφωνα με τα μέχρι τώρα δεδομένα στο πρώτο δεκαήμερο – δεκαπενθήμερο του Ιανουαρίου θα σημειωθούν θερμοκρασίες πάνω από τα κανονικά για την εποχή επίπεδα, ωστόσο ακόμη δεν μπορεί να εκτιμηθεί συνολικά ο μήνας που διανύουμε όπως υπογραμμίζει ο κ. Λαγουβάρδος και τονίζει ότι χρειάζεται να σημειωθούν χιονοπτώσεις αλλά και βροχοπτώσεις ειδικά σε περιοχές της ανατολικής και νότιας χώρας όπως οι Κυκλάδες, η Ανατολική Κρήτη, τα Δωδεκάνησα.

Όπως εξηγεί ο κ. Λαγουβάρδος η αυξητική τάση των θερμοκρασιών συνεχίζεται ωστόσο «δεν θα είναι όλες οι χρονιές η μια πιο ζεστή από την επόμενη». «Αυτό είναι δεδομένο. Αλλά η τάση είναι σαφέστατα ανοδική με σκαμπανεβάσματα. Με μεγάλη απόκλιση το 2024 ήταν πιο ζεστό από το 2023 και το 2022. Πιθανόν το 2025 να είναι λίγο πιο μαζεμένο με χαμηλότερες θερμοκρασίες στη χώρα μας αλλά η αυξητική τάση συνεχίζεται και αυτό δύσκολο θα αναστραφεί», επισημαίνει.

«Συστήματα έγκαιρης προειδοποίησης στελεχωμένα με προσωπικό»

Στις παραπάνω προκλήσεις που φέρει η κλιματική αλλαγή ο εξοπλισμός της πολιτικής προστασίας με συστήματα έγκαιρης προειδοποίησης και με σύγχρονα εργαλεία θα συμβάλλει καταλυτικά στην αντιμετώπιση των επιπτώσεων της.

«Τα συστήματα έγκαιρης προειδοποίησης αποτελούν εργαλεία ώστε να ανταποκριθούμε στις προκλήσεις της εποχής. Χρειαζόμαστε, ωστόσο, ανθρώπινο δυναμικό, δεν αρκούν μόνο τα μηχανήματα, θέλουμε και ανθρώπους. Διεπιστημονικές συνεργασίες, συνεργασίες μεταξύ των φορέων που καθένας μπορεί με τη δική του εξειδίκευση να μπορέσει να δώσει, να προσθέσει κάτι σε αυτή την κοινή προσπάθεια», υπογραμμίζει ο Κώστας Λαγουβάρδος και συμπληρώνει ότι η προμήθεια δικτύων ραντάρ είναι αρκετά σημαντική ωστόσο χρειάζεται να απαρτιστούν από ανθρώπινο δυναμικό που θα μπορέσει να λειτουργήσει αυτόν τον εξοπλισμό.

«Είναι ένα πολύ σημαντικό βήμα αδιαμφισβήτητα αλλά επειδή είχαμε δει μια παρόμοια εμπειρία το 2004 η συνέχεια δεν ήταν ανάλογη των προσδοκιών που είχαμε. Πολλά απ’ αυτά σταμάτησαν να λειτουργούν γιατί είναι πολύ χρήσιμα αλλά θέλουν ανθρώπους από πίσω, δεν δουλεύουν στον αυτόματο πιλότο», καταλήγει ο διευθυντής Ερευνών του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών.

Στα ρεκόρ θερμοκρασιών του 2024 η Αργολίδα με 43,9°C

Το 2024 καταγράφηκε ως ένα από τα πιο ακραία χρόνια όσον αφορά στις θερμοκρασίες και τις κλιματικές συνθήκες στην Ελλάδα, σύμφωνα με τα στοιχεία του «meteo.gr» και του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών. Η Αργολίδα βρέθηκε στο επίκεντρο, με το Κρανίδι να φτάνει τους 43,9°C στις 13 Ιουνίου, λίγους μόνο βαθμούς χαμηλότερα από το απόλυτο ετήσιο ρεκόρ των 44,5°C που σημειώθηκε στις Βουκολιές Χανίων.

Τα σημαντικότερα στοιχεία του 2024

Ρεκόρ υψηλών θερμοκρασιών: Η Ελλάδα βίωσε το θερμότερο καλοκαίρι στην ιστορία της, ενώ και ο χειμώνας του 2023-2024 κατέγραψε θερμοκρασίες πάνω από τις κανονικές τιμές σε όλα τα γεωγραφικά διαμερίσματα.
Ακραία καιρικά φαινόμενα: Το 2024 σημειώθηκαν 31 καιρικά γεγονότα με σημαντικές κοινωνικές και οικονομικές επιπτώσεις, αριθμός μεγαλύτερος από τον μέσο όρο της περιόδου 2000-2024.
Υψηλή βροχόπτωση: Ο Δεκέμβριος ξεχώρισε με πολλές βροχές, όπου σε πολλές περιοχές έπεσε το 30% της συνολικής ετήσιας βροχόπτωσης.
Μήνας προς μήνα
Ιούνιος: Ο θερμότερος μήνας του έτους, με το μεγαλύτερο κύμα καύσωνα να διαρκεί από τις 8 έως τις 23 Ιουλίου.
Ιούλιος-Αύγουστος: Καύσωνας-ρεκόρ με θερμοκρασίες πάνω από τις κανονικές τιμές.
Οκτώβριος: Εξαιρετικά θερμός, με ελάχιστες βροχοπτώσεις.
Δεκέμβριος: Ιδιαίτερα βροχερός, με θερμοκρασίες ελαφρώς υψηλότερες των φυσιολογικών.

Η Αργολίδα, όπως και η υπόλοιπη χώρα, έρχεται αντιμέτωπη με τις συνέπειες της κλιματικής αλλαγής. Οι κάτοικοι καλούνται να προσαρμοστούν στις νέες συνθήκες, ενώ οι ειδικοί επισημαίνουν την ανάγκη για άμεση λήψη μέτρων για την αντιμετώπιση των κλιματικών προκλήσεων.

Πηγές: ΑΠΕ-ΜΠΕ, meteo.gr

Με επιτυχία ολοκληρώθηκε πριν από μερικές ημέρες στον ιστορικό Μυστρά το Forum για την Κλιματική Κρίση και τη Βιώσιμη Ανάπτυξη, στη διάρκεια του οποίου, αναπτύχθηκαν σημαντικά και άκρως επίκαιρα ζητήματα, όπως η προστασία του Περιβάλλοντος, η Διαχείριση των Υδάτων και των Στερεών Αποβλήτων και οι Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας και θα σταθούμε στη συγκεκριμένη εκδήλωση, καθώς η Γιώτα Γεωργακοπούλου τιμήθηκε ως η μοναδική γυναίκα Δήμαρχος στην Πελοπόννησο. Στις εργασίες είχε συμμετοχή η Περιφέρεια Πελοποννήσου, αλλά και πολλοί δήμοι.

Πιο αναλυτικά, όπως επισημαίνεται στη σχετική ανακοίνωση του Δήμου Οιχαλίας, στο επίκεντρο προφανώς, και η Αυτοδιοίκηση, η οποία και στους δύο βαθμούς καλείται να αντιμετωπίσει και – κυρίως – να διαχειριστεί, σειρά τέτοιων θεμάτων τα οποία παίρνουν όλο και μεγαλύτερες διαστάσεις στις μέρες μας. Χαρακτηριστικά ήταν όσα σημείωσε ο Υπουργός Κλιματικής Κρίσης και Πολιτικής Προστασίας Βασίλης Κικίλιας ο οποίος στάθηκε στην μεγάλη πρόκληση και την ανάγκη για δράση και συνεργασία.

Δυναμική, ήταν η παρουσία στελεχών του Δήμου Οιχαλίας με επικεφαλής τη Δήμαρχο Γιώτα Γεωργακοπούλου, η οποία και τιμήθηκε από τον Πρόεδρο της Περιφερειακής Ένωσης Δήμων (ΠΕΔ) Πελοποννήσου Θανάση Βασιλόπουλο, ως η μοναδική γυναίκα Δήμαρχος σε ολόκληρη την Πελοπόννησο. Η Γιώτα Γεωργακοπούλου συνεχάρη όλους για την εκδήλωση και ευχαρίστησε τους διοργανωτές του διήμερου forum για την τιμή στο πρόσωπό της, προτρέποντας τις γυναίκες να ασχοληθούν με τα κοινά και ειδικά με την Αυτοδιοίκηση, ώστε να αφήσουν το δικό τους, ιδιαίτερο στίγμα.

Σημείωσε βέβαια, πως τη… διαφορά την κάνουν οι άνθρωποι και όχι τα φύλα, καυτηριάζοντας ιδιαίτερα τα αυξημένα κρούσματα έμφυλης βίας και επισημαίνοντας την ανάγκη να γίνουν ακόμη περισσότερα για την αντιμετώπιση αυτού του σοβαρού προβλήματος που έχει λάβει διαστάσεις μάστιγας.

Οι ξηρασίες, οι βίαιες βροχοπτώσεις, η άνοδος της στάθμης της θάλασσας και η ρύπανση θα επηρεάζουν όλο και περισσότερο τη λεκάνη της Μεσογείου, η οποία θερμαίνεται 20% ταχύτερα από τον υπόλοιπο κόσμο. Κάτι που επηρεάζει και τις θάλασσες από τις οποίες βρέχεται η Αργολίδα, φυσικά και ολόκληρη η Πελοπόννησος.

Ο Αργολικός και ο Σαρωνικός Κόλπος, όπως και μεγάλο κομμάτι από το Μυρτώο Πέλαγος είναι πιο κοντά στις ακτές και δεν επηρεάζονται από τα θαλάσσια ρεύματα του Αιγαίου (βόρειοανατολικό και κεντρικό) Πελάγους, που φέρνουν πιο κρύα νερά.

Όσον αφορά στη Μεσόγειο θάλασσα, στην επισήμανση για την ταχύτατη θέρμανσή της προέβησαν στην «COP29» στο Αζερμπαϊτζάν, οι εμπειρογνώμονες Πιέρο Λιονέλο, από το Πανεπιστήμιο του Σαλέντο, και ο σύμβουλος για το κλίμα και την αγροτική ανάπτυξη, Άμπντελ Μονέμ, παρουσιάζοντας δύο εκθέσεις, για τις οποίες συντόνισαν τις συνεισφορές 55 επιστημόνων από 17 χώρες, έπειτα από πρόσκληση της Ένωσης για τη Μεσόγειο, δηλαδή της Διάσκεψης της Ευρωπαϊκής Ένωσης με 16 χώρες της λεκάνης της Μεσογείου.

Αναφερόμενη στα βασικά συμπεράσματα των δύο αυτών εκθέσεων, η γαλλική εφημερίδα «Le Monde» υπογραμμίζει ότι κρούουν δυνατά τον κώδωνα του κινδύνου για την λεκάνη της Μεσογείου, και τα 540 εκατομμύρια ανθρώπων της περιοχής της, σημειώνοντας ότι αν δεν υπάρξει μείωση των λεγομένων αερίων του θερμοκηπίου, ικανή να περιορίσει στον 1,5 βαθμό Κελσίου την μέση αύξηση της θερμοκρασίας κατά τις επόμενες δυο δεκαετίες, τότε θεωρούμενα ακραία καιρικά φαινόμενα, όπως οι πρόσφατες «αποκαλυπτικές βροχοπτώσεις» στην περιοχή της Βαλένθια της Ισπανίας, θα πυκνώνουν όλο και περισσότερο. Ταυτόχρονα οι δύο εμπειρογνώμονες προβλέπουν ότι θα απειληθούν από πλημμύρες βασικά έργα υποδομής στην ευρωπαΐκή Μεσόγειο.

Οι δύο επιστήμονες κάνουν επίσης λόγο για γενική περιβαλλοντική επιδείνωση στη λεκάνη της Μεσογείου επισημαίνοντας ότι λόγω της αύξησης της θερμοκρασίας θα σημειωθούν εκτεταμένες ξηρασίες και μείωση των αποθεμάτων γλυκού νερού. Αναφέρονται επίσης στα πλαστικά απόβλητα σημειώνοντας πως είναι το 100% των επιπλεόντων και το 50% των βυθισμένων. Σημειώνουν ακόμη ότι κατά τις δύο τελευταίες δεκαετίες οι καύσωνες αυξήθηκαν στην Μεσόγειο κατά 40% και ότι το 15% ήταν μακράς διαρκείας. Κάτι που έχει μεταξύ άλλων ως αποτέλεσμα τον θάνατο κοραλλιών, σφουγγαριών, μαλακίων, εχινοδέρμων κα, αλλά και τον πολλαπλασιασμό των μεδουσών.

Σημαντικές είναι τέλος οι επιπτώσεις και στον τομέα της αγροτικής παραγωγής, όπου ήδη παρατηρούνται προβλήματα στις ελιές, στα σταφύλια, στα σιτηρά στα φρούτα και στα λαχανικά. Κάτι, που όπως αναφέρουν οι δύο επιστήμονες, θα έχει επίσης επιπτώσεις στον τομέα της επισιτιστικής ασφαλείας των κατοίκων της Μεσογείου.

Διαβάστε ακόμα:

Μωβ μέδουσες: Έξαρση και στον Αργοσαρωνικό - Τι δείχνουν τα τελευταία στοιχεία (βίντεο)

(πληροφορίες από ΑΠΕ-ΜΠΕ)

Μειώσεις φόρων και εισοδηματικές ενισχύσεις συνολικού ύψους 1,1 δισ. ευρώ σε μισθωτούς του δημόσιου και ιδιωτικού τομέα, συνταξιούχους, ιδιοκτήτες ακινήτων, ελεύθερους επαγγελματίες και επιχειρήσεις ενσωματώνει ο νέος προϋπολογισμός για το 2025 που κατατέθηκε στη Βουλή (αναμένεται να ψηφιστεί στις 15 Δεκεμβρίου, με τη ΝΔ να έχει, πλέον, 155 βουλευτές).

Σύμφωνα με το οικονομικό επιτελείο, η ενίσχυση του διαθέσιμου εισοδήματος των εργαζομένων και των συνταξιούχων, η οποία αποτέλεσε έναν από τους βασικούς στόχους της κυβερνητικής πολιτικής του 2024, εξακολουθεί να αποτελεί βασικό στόχο και για το 2025, με αποτέλεσμα τόσο την ενίσχυση των παρεμβάσεων του 2024 όσο και τη θέσπιση νέων παρεμβάσεων.

Οι κυριότερες μόνιμες δημοσιονομικές παρεμβάσεις που θα εφαρμοστούν από το 2025 είναι οι ακόλουθες:

1. Μείωση από 01.01.2025, κατά μία ποσοστιαία μονάδα, των ασφαλιστικών εισφορών. Ειδικότερα, η μείωση αυτή αναλύεται σε μείωση 0,5% στις εισφορές των εργαζόμενων και 0,5% στις εργοδοτικές εισφορές κλάδου υγείας, με το ετήσιο καθαρό κόστος για το 2025 να ανέρχεται σε 440 εκατ. ευρώ. Σημειώνεται ότι με την εν λόγω μείωση των ασφαλιστικών εισφορών η σωρευτική μείωσή τους από το 2019 ανέρχεται σε 5,4 ποσοστιαίες μονάδες (από 40,56% σε 35,16%).
2. Κατάργηση από 01.01.2025 του τέλους επιτηδεύματος στους ελεύθερους επαγγελματίες με κόστος 2024 και 238 εκατ. ευρώ για το 2025.
3. Μόνιμη επιστροφή του ΕΦΚ στο αγροτικό πετρέλαιο με κόστος 100 εκατ. ευρώ για το 2025.
4. Αύξηση των συντάξεων με βάση τον ρυθμό μεταβολής του πληθωρισμού και του ΑΕΠ, με κόστος 398 εκατ. ευρώ για το 2025.
5. Από τον Απρίλιο 2025 θα πραγματοποιηθεί νέα αύξηση στους βασικούς μισθούς όλων των δημοσίων υπαλλήλων, έτσι ώστε ο εισαγωγικός μισθός στο Δημόσιο να μην υπολείπεται του επιπέδου του κατώτατου μισθού του ιδιωτικού τομέα. Το μεικτό κόστος της νέας παρέμβασης για το 2025 εκτιμάται καταρχήν σε περίπου 143 εκατ. ευρώ.
6. Από 01.01.2025 θεσπίζεται η αυτοτελής φορολόγηση της αποζημίωσης των εφημεριών των ιατρών του ΕΣΥ, με συντελεστή 22%, με κόστος 40 εκατ. ευρώ.
7. Αύξηση από 01.01.2025 της αποζημίωσης για τη νυχτερινή απασχόληση του ένστολου προσωπικού (Ελληνική Αστυνομία – ΕΛΑΣ, Πυροσβεστικό Σώμα – ΠΣ, Λιμενικό Σώμα – Ελληνική Ακτοφυλακή – ΛΣ-ΕΛΑΚΤ, Ένοπλες Δυνάμεις), με κόστος 25 εκατ. ευρώ.

Έκτακτες οικονομικές ενισχύσεις

Τον Δεκέμβριο θα δοθούν ενισχύσεις ύψους 243 εκατ. ευρώ σε περίπου 1,9 εκατ. δικαιούχους, στους οποίους περιλαμβάνονται:

(α) συνταξιούχοι με προσωπική διαφορά, οι οποίοι θα λάβουν ενίσχυση που κυμαίνεται από 100 έως 200 ευρώ, αναλόγως του ύψους της σύνταξής τους και για συντάξεις έως και 1.600 ευρώ,

(β) δικαιούχοι επιδόματος παιδιού ΟΠΕΚΑ, οι οποίοι θα λάβουν μία επιπλέον μηνιαία δόση,

(γ) δικαιούχοι επιδόματος ΑμεΑ ΟΠΕΚΑ και αναπηρικών επιδομάτων e-ΕΦΚΑ, οι οποίοι θα ενισχυθούν με 200 ευρώ,

(δ) ανασφάλιστοι υπερήλικοι, οι οποίοι θα λάβουν ενίσχυση 200 ευρώ και

(ε) δικαιούχοι ελάχιστου εγγυημένου εισοδήματος, για τους οποίους προβλέπεται καταβολή προσαυξημένης μηνιαίας δόσης κατά 50%.

Αύξηση κατώτατου μισθού

Πέραν των προαναφερθεισών δημοσιονομικών παρεμβάσεων, σημαντική θέση επέχουν και θεσμικές παρεμβάσεις, όπως η περαιτέρω αύξηση του κατώτατου μισθού από τον Απρίλιο 2025, πλέον της αύξησής του κατά 6,4% (από 780 ευρώ σε 830 ευρώ) τον Απρίλιο 2024. Επισημαίνεται ότι η συνολική αύξηση του κατώτατου μισθού από το 2021 έως το 2024 ανήλθε σε 27,7% (από 650 ευρώ σε 830 ευρώ).

Εισφορά Αλληλεγγύης Συνταξιούχων

Επιπλέον, αναπροσαρμόζεται η Εισφορά Αλληλεγγύης Συνταξιούχων, έτσι ώστε να αυξάνεται ετησίως το κατώφλι κάθε κλιμακίου αναλογικά με το ετήσιο ποσοστό αύξησης των συντάξεων, με γνώμονα τη διασφάλιση της ενίσχυσης των συνταξιούχων.

Κίνητρα για συγχωνεύσεις

Επίσης, η κυβέρνηση προχωρά σε σειρά σημαντικών παρεμβάσεων για την ενίσχυση των επενδύσεων, της ανάπτυξης και της καινοτομίας με γνώμονα τη δημιουργία καλά αμειβόμενων θέσεων εργασίας.

Πέρα από τους σημαντικούς πόρους που διατίθενται μέσω του αυξημένου ΑΠΔΕ, εισάγονται σημαντικά κίνητρα για καινοτομία, συγχωνεύσεις και εξαγορές, μέσω παρεμβάσεων, εκτιμώμενου συνολικού δημοσιονομικού κόστους 41 εκατ. ευρώ ετησίως, ως ακολούθως:

• Εισάγονται νέες περιπτώσεις χορήγησης προσαυξημένων ποσοστών έκπτωσης από τα ακαθάριστα έσοδα των επιχειρήσεων, που σήμερα ανέρχεται σε 200%, για δαπάνες επιστημονικής και τεχνολογικής έρευνας, που διαμορφώνεται έως και 315% για επενδύσεις σε μικρομεσαίες επιχειρήσεις έντασης γνώσης.
• Επεκτείνονται τα φορολογικά κίνητρα για εμπορική εκμετάλλευση ευρεσιτεχνίας (πατέντας), με περισσότερα έτη απαλλαγής των σχετικών κερδών από τον φόρο.
• Διευρύνονται τα φορολογικά κίνητρα για τους επενδυτές (angelinvestors) με αύξηση του ορίου στα 900.000 ευρώ επί του κεφαλαίου που εισφέρουν σε νεοφυείς επιχειρήσεις.
• Μειώνεται σε 100.000 ευρώ το ελάχιστο όριο εταιρικού κεφαλαίου της νέας εταιρείας που προκύπτει από συνεργασία/μετασχηματισμό, για την εξασφάλιση φοροαπαλλαγής 30% επί των κερδών.
• Θεσπίζεται η δυνατότητα μεταφοράς φορολογικής ζημίας μετασχηματιζόμενων επιχειρήσεων.

Μέτρα για στεγαστική κρίση

Για την εύρεση προσιτής στέγασης και την αύξηση του αποθέματος διαθέσιμων κατοικιών ενεργοποιούνται το 2025 παρεμβάσεις, όπως:

• Δημιουργία νέου προγράμματος «ΣΠΙΤΙ μου ΙΙ», με συνολικό προϋπολογισμό 2 δισ. ευρώ, εκ των οποίων 1 δισ. ευρώ χρηματοδοτείται από το δανειακό σκέλος του ΤΑΑ και 1 δισ. ευρώ από τις εμπορικές τράπεζες. Το επιτόκιο θα είναι μειωμένο κατά 50% από το τρέχον εμπορικό, καθώς το ποσό που χρηματοδοτείται από το ΤΑΑ θα είναι άτοκο. Τα ηλικιακά και εισοδηματικά κριτήρια διευρύνονται σε σχέση με το πρώτο πρόγραμμα «ΣΠΙΤΙ μου». Το πρόγραμμα θα καλύπτει φυσικά πρόσωπα και ζευγάρια ηλικίας 25 έως 50 ετών, με εισόδημα το οποίο κυμαίνεται από 10.000 ευρώ έως 20.000 ευρώ για τον άγαμο, ενώ για το ζευγάρι αυξάνεται σε 28.000 ευρώ με προσαύξηση 4.000 ευρώ για κάθε τέκνο.
• Δημιουργία νέου προγράμματος «Αναβαθμίζω το Σπίτι μου» με κύριο σκοπό την ενεργειακή βελτίωση παλαιών κατοικιών. Προβλέπεται η χορήγηση δανείου έως 25.000 ευρώ με μηδενικό επιτόκιο και συνολικό προϋπολογισμό 400 εκατ. ευρώ, εκ των οποίων ποσό ύψους 300 εκατ. ευρώ χρηματοδοτείται από το δανειακό σκέλος του ΤΑΑ και ποσό ύψους 100 εκατ. ευρώ από τις εμπορικές τράπεζες.
• Απαλλαγή για τρία έτη από τον φόρο των εισοδημάτων από ενοίκια ακινήτων εμβαδού έως 120 τ.μ., τα οποία θα εκμισθωθούν με μακροχρόνια μίσθωση, ενώ ήταν κενά ή σε βραχυχρόνια μίσθωση για τουλάχιστον τρία έτη. Το εκτιμώμενο κόστος για το 2025 ανέρχεται σε 3 εκατ. ευρώ και για τα έτη 2026-2028 σε 13 εκατ. ευρώ, κατ’ έτος.
• Απαγόρευση νέας βραχυχρόνιας μίσθωσης κατά τη διάρκεια του 2025 για διαμερίσματα που βρίσκονται στο πρώτο, δεύτερο και τρίτο δημοτικό διαμέρισμα του κέντρου της Αθήνας, λόγω του ιδιαίτερα υψηλού ποσοστού των διαμερισμάτων που διατίθενται για βραχυχρόνια μίσθωση.
• Αύξηση του τέλους ανθεκτικότητας στην κλιματική κρίση για βραχυχρόνιες μισθώσεις, κατά τους μεν χειμερινούς μήνες από 0,5 ευρώ σε 2 ευρώ ανά διανυκτέρευση, κατά τους δε καλοκαιρινούς μήνες από 1,5 ευρώ σε 8 ευρώ ανά διανυκτέρευση.
• Διπλασιασμός της μέγιστης επιδότησης του προγράμματος «Ανακαινίζω – Νοικιάζω» από το ποσό των 4.000 ευρώ στο ποσό των 8.000 ευρώ, η οποία θα καλύπτει το 60% έναντι του 40% των δαπανών. Το πρόγραμμα έχει προϋπολογισμό 50 εκατ. ευρώ και συγκεκριμένα, 25 εκατ. ευρώ για το 2024 και 25 εκατ. ευρώ για το 2025.
• Επέκταση για ένα ακόμη έτος (μέχρι το τέλος του 2025) της αναστολής του ΦΠΑ στις νέες οικοδομές, με σκοπό την αύξηση των προς διάθεση κατοικιών, με ετήσιο κόστος 18 εκατ. ευρώ.
• Αξιοποίηση ακινήτων του Δημοσίου μέσω διαγωνιστικών διαδικασιών, στο πλαίσιο του προγράμματος «Κοινωνική Αντιπαροχή», με δαπάνες του αναδόχου, ο οποίος έχει τη δυνατότητα εκμετάλλευσης του ακινήτου και παράλληλα την υποχρέωση εκμίσθωσής του.
• Αύξηση του επιδόματος στέγασης, στο πλαίσιο της εν γένει αναμόρφωσης των επιδομάτων, από το ποσό των 70 ευρώ στο ποσό των 125 ευρώ και στο ποσό των 75 ευρώ, αναλόγως της εισοδηματικής κλίμακας, το οποίο προσαυξάνεται κατά 30% για κάθε τέκνο, ενώ παράλληλα εισάγονται και στοχευμένα περιουσιακά κριτήρια.

Παρεμβάσεις για τις φυσικές καταστροφές

Για την ενίσχυση του εισοδήματος και την αντιμετώπιση του δημογραφικού και του στεγαστικού προβλήματος, εφαρμόζεται πλήθος παρεμβάσεων για την αντιμετώπιση των οικονομικών επιπτώσεων από τις φυσικές καταστροφές, οι οποίες έχουν ενταθεί τα τελευταία χρόνια λόγω της κλιματικής αλλαγής.

Τα κυριότερα μέτρα είναι τα εξής:

• Αύξηση από το 2025 του ποσοστού μείωσης του ΕΝΦΙΑ από 10% σε 20% για κατοικίες φυσικών προσώπων που ασφαλίζονται για φυσικές καταστροφές με φορολογητέα αξία έως 500.000 ευρώ. Οι κατοικίες με φορολογητέα αξία άνω των 500.000 ευρώ συνεχίζουν να έχουν έκπτωση 10%, όπως ίσχυε από 01.01.2024, χωρίς ωστόσο να αποζημιώνονται σε περίπτωση φυσικής καταστροφής μετά από την 01.6.2025.
• Κυμαινόμενη αύξηση από 0,5 ευρώ έως 5 ευρώ του τέλους ανθεκτικότητας στην κλιματική κρίση, από 01.01.2025, αναλόγως της κατηγορίας των ξενοδοχείων και καταλυμάτων, κατά τους μήνες από Απρίλιο έως Οκτώβριο και επέκταση κατά έναν μήνα (Μάρτιο) της περιόδου εφαρμογής του χαμηλού τέλους. Το ετήσιο όφελος από την εν λόγω μεταβολή υπολογίζεται σε 203 εκατ. ευρώ.
• Υποχρέωση ασφάλισης για φυσικές καταστροφές: (α) από 01.6.2025 των επιχειρήσεων με κύκλο εργασιών άνω των 500.000 ευρώ και (β) από 01.01.2025 των οχημάτων ιδιωτικής και επαγγελματικής χρήσης, με την ανανέωση ή τη σύναψη νέου ασφαλιστήριου συμβολαίου.
• Συνέχιση της συμβασιοποίησης σχεδόν του συνόλου των έργων του «ΑΙΓΙΣ», ύψους 2,1 δισ.ευρώ και υλοποίηση του μεγαλύτερου μέρους των προγραμμάτων Anti-nero I και ΙΙ καθώς και του προγράμματος προστασίας δασών Anti-nero III, συνολικού ύψους περίπου 400 εκατ. ευρώ.

Ο Γιάννης Μανιάτης γράφει στο NEWS 24/7 για τους πέντε ενεργειακούς μύθους, που πρέπει να καταρρίψουμε για την Πράσινη Μετάβαση, τα «κέρδη» της Ρωσίας και την αντικατάσταση φυσικού αερίου.

Η ενεργειακή κρίση που βιώνει (κυρίως) η ΕΕ, έχει οδηγήσει τόσο σε έναν ανασχεδιασμό των τρεχουσών γεωπολιτικών επιλογών, όσο και (ελπίζω) σε έναν πλήρη αναστοχασμό της ευρωπαϊκής ενεργειακής στρατηγικής, με παράλληλη ανάδειξη τόσο των λαθών που έγιναν κατά το παρελθόν, όσο και των συνεπειών της ρωσικής εισβολής στην Ουκρανία.

Προκειμένου να είμαστε ειλικρινείς με τους εαυτούς μας, πρέπει να καταρρίψουμε πέντε ευρέως διαδεδομένους ενεργειακούς μύθους:

Μύθος 1:
Η Πράσινη Μετάβαση (Green Deal) μπορεί να αποτελεί το σύνολο της ευρωπαϊκής ενεργειακής στρατηγικής έως το 2050. Λάθος!

Το Green Deal αποτελεί ασφαλώς μονόδρομο για τη μείωση των εκπομπών ρύπων της ΕΕ, στο πλαίσιο της καταπολέμησης της Κλιματικής Κρίσης, αλλά συνιστά μόνο το 1/3 ενός πλήρους Ενεργειακού Δόγματος Βιώσιμης Ενέργειας, που πρέπει να διέπει την ΕΕ και τα κράτη - μέλη της. Εξίσου σημαντικοί με την πράσινη μετάβαση είναι και οι υπόλοιποι δύο πυλώνες της βιώσιμης ενέργειας:

α) η ενεργειακή ασφάλεια κι επάρκεια δηλ. η ύπαρξη ικανοποιητικών ποσοτήτων ενεργειακών αγαθών, από πολλές εναλλακτικές πηγές τροφοδοσίας, έλλειψη που με την έλλειψη του ρωσικού αερίου, γίνεται με επώδυνο τρόπο κατανοητή πλέον σε όλη την ΕΕ

και β) ενεργειακά αγαθά σε αποδεκτές τιμές, δηλ. καταπολέμηση της ενεργειακής φτώχειας, η οποία πλήττει με τραγικό τρόπο τα μεσαία και κυρίως τα οικονομικά ασθενέστερα νοικοκυριά, αφήνοντας ουσιαστικά αδιάφορα τα νοικοκυριά υψηλότερου εισοδήματος, παρά τις εξωφρενικές τιμές που διαμορφώνονται σε όλα τα κράτη - μέλη.

Μύθος 2:
Στην πορεία προς την Πράσινη Μετάβαση δεν έχουν γίνει σημαντικά ευρωπαϊκά λάθη. Λάθος!

Το τραγικότερο όλων είναι η αφελής, ίσως και σκόπιμα υποκινούμενη, απομάκρυνση της ΕΕ από την παραγωγή γηγενών – ευρωπαϊκών κοιτασμάτων φυσικού αερίου, με αποτέλεσμα τη μεγιστοποίηση της εξάρτησής της από το φθηνό (κυρίως για τη Γερμανία) ρωσικό φυσικό αέριο. Συνιστά αυτοκτονική ευρωπαϊκή πολιτική, από τη μια να τονίζεται σε όλα τα ευρωπαϊκά κείμενα η ανάγκη απεξάρτησης από το ρωσικό φυσικό αέριο και την ίδια στιγμή να μειώνεται σκόπιμα, για λόγους δήθεν περιβαλλοντικής προστασίας, η παραγωγή των ευρωπαϊκών κοιτασμάτων σε Ολλανδία, Μεγ. Βρετανία, Ρουμανία, Δανία, Ιταλία, Γερμανία, Πολωνία, από συνολικά 145bcm/έτος το 2015, σε μόλις 94bcm/έτος το 2021, με την προοπτική μάλιστα να μειωθεί ακόμα περισσότερο, στα 32 bcm/έτος το 2030. Την ίδια στιγμή αναδεικνύεται η χρησιμότητα του φυσικού αερίου ως καύσιμου μετάβασης, απαραίτητου για την πορεία απανθρακοποίησης των ευρωπαϊκών οικονομιών.

Παράλληλα, ενώ η μοναδική νέα πηγή και νέα όδευση τροφοδοσίας της ΕΕ είναι η Ανατολική Μεσόγειος και ο αγωγός EastMed, δεν επιδεικνύεται το ανάλογο ευρωπαϊκό ενδιαφέρον προώθησης των σχετικών projects σε εξόρυξη ή/και μεταφορά υδρογονανθράκων.

Επιπλέον, το λάθος με τη μονομερή εξάρτηση από το ρωσικό φυσικό αέριο, επαναλαμβάνεται τώρα με την Κίνα, η οποία πλέον κατέχει το 70-80% των κοιτασμάτων κρίσιμων μετάλλων και σπάνιων γαιών, που χρησιμοποιούνται στην κατασκευή φωτοβολταικών, αιολικών και μπαταριών, με την Ευρώπη να ψελλίζει με τεράστια καθυστέρηση, δήθεν επιλογές για ανάπτυξη μελλοντικών πολιτικών συνεργασίας με κράτη που κατέχουν σχετικά κοιτάσματα.

Στην ίδια κατεύθυνση των τραγικών λαθών εντάσσεται, η για 8 ολόκληρα χρόνια (από το 2015 έως σήμερα), πλήρης αδράνεια της ελληνικής Πολιτείας στην προώθηση της αξιοποίησης των πλούσιων ελληνικών κοιτασμάτων φυσικού αερίου στο Ιόνιο και νότια της Κρήτης. Κοιτάσματα, τα οποία σύμφωνα με την Εθνική Αρχή Υδρογονανθράκων – ΕΔΕΥ, έχουν συνολική ακαθάριστη αξία ύψους € 250δις και δυνητικό όγκο της τάξης των 2.000bcm (όταν η Ελλάδα καταναλώνει μόλις 6bcm/έτος). Χαρακτηριστική επίσης είναι η ουσιαστικά πλήρης αδιαφορία της Πολιτείας για την αξιοποίησης της υπόγειας αποθήκης φυσικού αερίου στη Νότια Καβάλα, η μελέτη της οποίας παρουσιάστηκε το 2012 στη Βουλή, ενώ το 2013 ενσωματώθηκε στον κατάλογο των μεγάλων έργων PCIs για χρηματοδότηση από την ΕΕ και θα έπρεπε να είναι σε πλήρη λειτουργία το 2018, χωρίς μέχρι τώρα να έχει ούτε καν προκηρυχθεί ο σχετικός διαγωνισμός.

Μύθος 3:
Η Ρωσία κερδίζει στην ενεργειακή σκακιέρα. Λάθος!

Η Ρωσία, παρά τον επταπλασιασμό των πλεονασμάτων της από τις εξαγωγές ενεργειακών αγαθών λόγω των εξωφρενικών τιμών, κυρίως του φυσικού αερίου, είναι σχεδόν αδύνατο να επανέλθει τις επόμενες δεκαετίες στη διεθνή ενεργειακή σκηνή ως αξιόπιστος πάροχος φυσικού αερίου, μετασχηματιζόμενη σε ενεργειακό κράτος – παρία.

Η μεγαλύτερη ιστορική απώλεια της είναι ότι χάνει την Ευρώπη, το μεγαλύτερο και πιο αξιόπιστο πελάτη της, αφού οι ευρωπαϊκές χώρες του ΟΟΣΑ, απορροφούσαν πριν την εισβολή στην Ουκρανία, το 72% των εξαγωγών φυσικού αερίου, με την Κίνα να απορροφά μόλις το 5%. Για την τελευταία, η όποια προσπάθεια αύξησης της μεταφορικής ικανότητας του αγωγού Power of Siberia θα απαιτήσει τουλάχιστον μια δεκαετία για να υλοποιηθεί.

Στο επίπεδο του πετρελαίου, η Ρωσία στο πλαίσιο του OPEC+ επωφελείται ασφαλώς από τις σχετικά αυξημένες τιμές του πετρελαίου, το οποίο εξάγει με έκπτωση 30% στα διυλιστήρια της Ινδίας, από τα οποία στη συνέχεια αγοράζουν επεξεργασμένα πετρελαϊκά προϊόντα όλες οι οικονομίες της Δύσης. Σε κάθε περίπτωση, το μεγάλο πλήγμα σε βάρος της αξιοπιστίας της Ρωσίας ως ενεργειακού στρατηγικού εταίρου, είναι πολύ δύσκολο να επουλωθεί.

Μύθος 4:

Οι τρομακτικές αυξήσεις στις τιμές του φυσικού αεριού ωθούν όλες τις κυβερνήσεις στην αντικατάσταση του φυσικού αερίου (κυρίως) με άνθρακα στην ηλεκτροπαραγωγή, καθώς και με πετρέλαιο. Ως αποτέλεσμα, ενώ σε παγκόσμιο επίπεδο στη διάρκεια της πανδημίας, λόγω και των πολλαπλών lockdowns και της μείωσης της παραγωγής, οι εκπομπές αέριων ρύπων είχαν μειωθεί κατά 7%, τώρα πια οι εκπομπές ξεπερνούν το ακραίο όριο του 2019.

Η πορεία αυτή δεν πρέπει σε καμία περίπτωση να αναβάλλει τις παγκόσμιες προσπάθειες για αντιμετώπιση της Κλιματικής Κρίσης, δεδομένου ότι πλέον δεν συζητούμε για ακραία καιρικά φαινόμενα που θα συμβούν στο μέλλον, αλλά για φαινόμενα που ήδη συμβαίνουν, με χαρακτηριστικότερες τις όλο και μεγαλύτερες σε διάρκεια περιόδους ξηρασίας και τον σχεδόν επταπλασιασμό των κυμάτων καύσωνα. Αυτό που πρέπει να συνυπολογιστεί, είναι και η ταυτόχρονη τεράστια αύξηση του οικονομικού κόστους κλιματικών καταστροφών από τα $50 δισ./έτος το διάστημα 1980-2000, στα $200 δισ./έτος σήμερα.

Μύθος 5:
Η κρίση οφείλεται στην εκτεταμένη εισαγωγή πράσινης ενέργειας. Λάθος!

Το αντίθετο ακριβώς συμβαίνει. Η εισαγωγή των πράσινων μορφών ενέργειας (κυρίως φωτοβολταϊκών κι αιολικών) έχει οδηγήσει σε ικανοποιητικό βαθμό, την πορεία προς την πράσινη μετάβαση, όμως, τα βήματα που έχουν υλοποιηθεί μέχρι σήμερα είναι ανεπαρκή γι’ αυτό που απαιτούν οι περιστάσεις. Από ένα σύνολο $630 δις, που επενδύονται σήμερα σε παγκόσμιο επίπεδο σε δράσεις πράσινης ενέργειας, πρέπει ουσιαστικά να δεκαπλασιαστούν οι επενδύσεις, εάν θέλουμε να πετύχουμε το στόχο του 1.5-2°C.

Σημειώνω όμως με έμφαση ότι, την ίδια σπουδαιότητα με την εγκατάσταση πράσινων μορφών ενέργειας, πρέπει να αποκτήσει και η Εξοικονόμηση Ενέργειας, η οποία παρά τα πολλά λόγια όλων των κυβερνήσεων, δυστυχώς απασχολεί μόνο ένα πολύ μικρό ποσοστό της δημόσιας ευρωπαϊκής συζήτησης, καθώς και των αντίστοιχων επενδύσεων που υλοποιούνται, παρά επίσης το γεγονός ότι σύμφωνα με το Διεθνή Οργανισμό Ενέργειας - ΙΕΑ, συμβάλει κατά 37% στη μείωση εκπομπών, ενώ οι ΑΠΕ κατά 35%.

Ειδικά στην Ελλάδα, είναι χαρακτηριστική η περίπτωση απουσίας ενδιαφέροντος για τους ηλιακούς θερμοσίφωνες, που μειώνουν κατά 27,5% την κατανάλωση οικιακής ηλεκτρικής ενέργειας, όπως και η για 8 χρόνια ελάχιστη κινητικότητα στο θέμα των Έξυπνων Μετρητών, οι οποίοι μπορούν να μειώσουν με έξυπνη διαχείριση έως και 20% την οικιακή κατανάλωση, αφού ενώ από το 2014 προκηρύχθηκε με κόστος €80εκατ., το πρώτο πρόγραμμα για εγκατάσταση 170.000 έξυπνων μετρητών στη χώρα, μέχρι σήμερα όχι μόνο το θέμα λιμνάζει σε δικαστικές προσφυγές και ανυπαρξία δράσεων, αλλά ακόμα δεν έχει προκηρυχθεί διαγωνισμός για την υλοποίηση του.

Περιττεύει η αναφορά στη θλιβερή ιστορία του Φράγματος της Μεσοχώρας (160MW), που είναι έτοιμο εδώ και 20 χρόνια, που η τελική περιβαλλοντική μελέτη δανειοδότησής του ανατέθηκε τον Οκτώβριο 2014, που έπρεπε να λειτουργεί από το 2018 και που ακόμη οι αρμόδιοι... το μελετούν!

Συμπέρασμα:

Η τρομακτική ενεργειακή κρίση που βιώνουμε ως ευρωπαϊκές κοινωνίες πρέπει να μας οδηγήσει σε πλήρη ενεργειακό αναστοχασμό των λαθών και παραλείψεων του παρελθόντος και ταυτόχρονα στην ανάληψη αποφασιστικών κοινών ευρωπαϊκών πρωτοβουλιών που να στηρίξουν το ευρωπαϊκό όραμα της παγκόσμιας πρωτοπορίας στην καταπολέμηση της Κλιματική Κρίσης, με ταυτόχρονη ανάπτυξη της ευρωπαϊκής τεχνογνωσίας και παραγωγής σε υλικά και μέσα πράσινης ενέργειας, αλλά και της δημιουργίας πολλών νέων θέσεων εργασίας.

*Ο Γιάννης Μανιάτης είναι καθηγητής στο Πανεπιστήμιο Πειραιώς και πρώην Υπουργός Περιβάλλοντος Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής. Θα συμμετέχει στο συνέδριο η Ελλάδα Μετά, στις 3 και 4 Οκτωβρίου.