Ο Μιχαήλ Γκορμπατσόφ, πέθανε σε ηλικία 91 ετών, σύμφωνα με όσα ρεπορτάζ των ρωσικών πρακτορείων ειδήσεων, τα οποία επικαλούνται αξιωματούχους του νοσοκομείου του.

Ο Γκορμπατσόφ έμεινε στην ιστορία ως ο άνθρωπος ο οποίος τερμάτισε τον Ψυχρό Πόλεμο, προσπάθησε να… ανοίξει τη ρωσική κοινωνία, αλλά απέτυχε να αποτρέψει την κατάρρευση της Σοβιετικής Ένωσης.

O Γκορμπατσόφ, ο τελευταίος Σοβιετικός πρόεδρος, σύναψε συμφωνίες μείωσης των όπλων με τις Ηνωμένες Πολιτείες και συνεργάστηκε με δυτικές δυνάμεις για να αφαιρέσει το «Σιδηρούν Παραπέτασμα» που χώριζε την Ευρώπη από τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο και να επιφέρει την επανένωση της Γερμανίας, μεταδίδει το «Reuters».

Όταν οι διαδηλώσεις υπέρ της δημοκρατίας σάρωσαν τα έθνη του σοβιετικού μπλοκ της κομμουνιστικής Ανατολικής Ευρώπης το 1989, απέφυγε να χρησιμοποιήσει βία – σε αντίθεση με προηγούμενους ηγέτες του Κρεμλίνου που είχαν στείλει τανκς για να συντρίψουν τις εξεγέρσεις στην Ουγγαρία το 1956 και στην Τσεχοσλοβακία το 1968.

Όμως οι διαδηλώσεις δημιούργησαν και φιλοδοξίες για αυτονομία στις 15 δημοκρατίες της Σοβιετικής Ένωσης, οι οποίες διαλύθηκαν τα επόμενα δύο χρόνια με χαοτικό τρόπο. Ο Γκορμπατσόφ πάλεψε μάταια για να αποτρέψει αυτή την κατάρρευση.

Όταν έγινε γενικός γραμματέας του Σοβιετικού Κομμουνιστικού Κόμματος το 1985, σε ηλικία μόλις 54 ετών, είχε βάλει στόχο να αναζωογονήσει το σύστημα εισάγοντας περιορισμένες πολιτικές και οικονομικές ελευθερίες, αλλά οι μεταρρυθμίσεις αυτές ξέφυγαν από τον έλεγχο του.

Η πολιτική της «glasnost» – η ελευθερία του λόγου – επέτρεψε την προηγουμένως αδιανόητη κριτική του κόμματος και του κράτους, αλλά ταυτόχρονα ενθάρρυνε και τους εθνικιστές που άρχισαν να πιέζουν για ανεξαρτησία στις βαλτικές δημοκρατίες της Λετονίας, της Λιθουανίας, της Εσθονίας και αλλού.

Πολλοί Ρώσοι δεν συγχώρεσαν ποτέ τον Γκορμπατσόφ για την αναταραχή που εξαπέλυσαν οι μεταρρυθμίσεις του, θεωρώντας την επακόλουθη βουτιά στο βιοτικό τους επίπεδο ένα πολύ υψηλό τίμημα που πλήρωσαν για τη δημοκρατία.

Αφού επισκέφθηκε τον Γκορμπατσόφ στο νοσοκομείο στις 30 Ιουνίου, ο φιλελεύθερος οικονομολόγος Ρουσλάν Γκρίνμπεργκ είπε στο ειδησεογραφικό πρακτορείο των ενόπλων δυνάμεων Zvezda: «Μας έδωσε ελευθερία – αλλά δεν ξέρουμε τι να την κάνουμε».

Ποιος ήταν ο Μιχαήλ Γκορμπατσόφ

O Μιχαήλ Σεργκέγιεβιτς Γκορμπατσόφ γεννήθηκε στις 2 Μαρτίου 1931 στο χωριό Πριβόλνογιε της περιοχής Κρασνογκβαρντέισκ, στην περιφέρεια Σταυρούπολης (Σταβροπόλ), από αγροτική οικογένεια. Το 1946 άρχισε να εργάζεται ως οδηγός γεωργικών μηχανημάτων και την ίδια χρονιά έγινε μέλος της Κομσομόλ (της νεολαίας του ΚΚΣΕ).

Το 1952, φοιτητής στη Μόσχα, έγινε μέλος του ΚΚΣΕ και τον επόμενο χρόνο παντρεύτηκε τη Ραΐσα Τιταρένκο (1932-1999), που σπούδαζε φιλοσοφία. Το ζευγάρι απέκτησε μία κόρη, την Ιρίνα Μιχαίλοβνα (γ. 1957). Το 1955 αποφοίτησε από τη Νομική Σχολή του Πανεπιστημίου Λομονόσοφ και το 1957 από το Ινστιτούτο Αγροτικής Οικονομίας της Σταυρούπολης με την ειδικότητα του γεωπόνου - οικονομολόγου.

Παράλληλα, ο Γκορμπατσόφ ανέπτυσσε έντονη κομματική δράση. Το 1955 έγινε πρώτος γραμματέας της Επιτροπής Πόλης της Κομσομόλ στη Σταυρούπολη, ύστερα δεύτερος και στη συνέχεια πρώτος γραμματέας της Περιφερειακής Επιτροπής της Κομσομόλ. Τον Σεπτέμβριο του 1966 εκλέχθηκε πρώτος γραμματέας της Επιτροπής Πόλης του ΚΚΣΕ στη Σταυρούπολη, τον Αύγουστο του 1968 δεύτερος γραμματέας και τον Απρίλιο του 1970 εκλέχτηκε πρώτος γραμματέας της Περιφερειακής Επιτροπής Σταυρούπολης του ΚΚΣΕ.

Από τότε η εξέλιξή του στην κομματική ιεραρχία ήταν ραγδαία. Το 1971 εκλέχθηκε μέλος της Κεντρικής Επιτροπής του κόμματος, το 1978 γραμματέας της Κεντρικής Επιτροπής και το 1979 αναπληρωματικό μέλος του Πολιτικού Γραφείου. Τον Οκτώβριο του 1980 έγινε τακτικό μέλος του Πολιτικού Γραφείου και τον Μάρτιο του 1985, μετά το θάνατο του Κονσταντίν Τσερνιένκο, εκλέχθηκε γενικός γραμματέας της Κεντρικής Επιτροπής του ΚΚΣΕ, στις 11 Μαρτίου 1985. Έως την εκλογή του στο ύπατο αξίωμα του κόμματος, που σήμαινε και την ανάληψη της εξουσίας στην αχανή Σοβιετική Ένωση, ήταν το νεώτερο μέλος του Πολιτικού Γραφείου.

Στην ηγεσία του ΚΚΣΕ

Ο Γκορμπατσόφ, έχοντας διακριθεί για τις οργανωτικές του ικανότητες και τις ρηξικέλευθες πρωτοβουλίες του, ήδη από τους πρώτους μήνες της εξουσίας του άρχισε την ευρεία αναδιοργάνωση του κρατικού και κομματικού μηχανισμού με σκοπό την αύξηση της αποδοτικότητάς του. Στο εσωτερικό εγκαινίασε την πολιτική της "περεστρόικα" (αναδόμηση ή ανασυγκρότηση) στον οικονομικό και δημοσιοοικονομικό τομέα, στη διοίκηση και στις κοινωνικές υπηρεσίες, με προέκταση στην ιδεολογική σφαίρα και διακήρυξε την αρχή της "γκλάσνοστ" (διαφάνεια) σε όλες τις δημόσιες λειτουργίες. Η πυρηνική καταστροφή του Τσερνομπίλ τον Απρίλιο του 1986 φανέρωσε στον έξω κόσμο τις χτυπητές αδυναμίες του κομμουνιστικού συστήματος της χώρας του και ήταν το έναυσμα για να επιταχύνει το μεταρρυθμιστικό του έργο.

Στην εξωτερική πολιτική, ο Γκορμπατσόφ ανέπτυξε έντονη δραστηριότητα για την αποκατάσταση καλών σχέσεων της Σοβιετικής Ένωσης προς όλες τις κατευθύνσεις, αρχίζοντας με τις σχέσεις ΕΣΣΔ - ΗΠΑ, για τη δημιουργία κλίματος διεθνούς ύφεσης, ειρήνης και συνεργασίας, με άμεσο στόχο, σε πρώτο στάδιο, τον περιορισμό του πυρηνικού οπλοστασίου των δύο υπερδυνάμεων. Έκανε σημαντικές παραχωρήσεις σε ζητήματα αιχμής (έλεγχος και εγγυήσεις, δείγματα καλής θέλησης με μονομερείς πρωτοβουλίες και μορατόριουμ) και τολμηρές προτάσεις και ανοίγματα, για την αποκατάσταση του πνεύματος εμπιστοσύνης.

Συναντήσεις κορυφής με Θάτσερ και Ρίγκαν

Ήδη από τις πρώτες επίσημες διπλωματικές αποστολές του, στον Καναδά (1983) και κυρίως στο Λονδίνο (Δεκέμβριος 1984), με την ιδιότητα του προέδρου της Επιτροπής Εξωτερικών Υποθέσεων του Ανώτατου Σοβιέτ, είχε κερδίσει διεθνώς τις πρώτες καλές εντυπώσεις, ως ένας νέου τύπου σοβιετικός πολιτικός, και την προσωπική εκτίμηση της βρετανίδας πρωθυπουργού Μάργκαρετ Θάτσερ, παρουσιάζοντας την εικόνα καλλιεργημένου και αξιόπιστου συνομιλητή και ικανότατου διπλωμάτη. Στις 19 Νοεμβρίου 1985, ως ηγέτης πλέον της ΕΣΣΔ, είχε την πρώτη συνάντηση κορυφής, στη Γενεύη, με τον πρόεδρο των ΗΠΑ Ρόναλντ Ρέιγκαν.

Τον Οκτώβριο του 1986 πραγματοποιήθηκε στο Ρέικιαβικ της Ισλανδίας η άτυπη συνάντηση κορυφής ΕΣΣΔ – ΗΠΑ, η οποία, μολονότι δεν κατέληξε σε κανένα άμεσο θετικό αποτέλεσμα, άνοιξε το δρόμο για τις επόμενες συναντήσεις σε επίπεδο υπουργών Εξωτερικών των δύο χωρών, που οδήγησαν στην ιστορική συνάντηση και συμφωνία Ρέιγκαν - Γκορμπατσόφ στην Ουάσινγκτον (8 Δεκεμβρίου 1987) για την αμοιβαία απομάκρυνση και καταστροφή των εγκατεστημένων στην Ευρώπη αμερικανικών και σοβιετικών πυραύλων μέσου βεληνεκούς. Τα επίσημα έγγραφα της συμφωνίας, επικυρωμένα από το Κογκρέσο και από το Ανώτατο Σοβιέτ, ανταλλάχθηκαν στη νέα, τέταρτη, συνάντηση Ρέιγκαν - Γκορμπατσόφ στη Μόσχα στις 2 Ιουνίου 1988.

Ακολούθησαν η συμφωνία της Γενεύης (14 Απριλίου 1988) για την αποχώρηση των σοβιετικών στρατευμάτων από το Αφγανιστάν και τον Σεπτέμβριο η πρόταση Γκορμπατσόφ για την αμοιβαία κατάργηση των σοβιετικών και των αμερικανικών πυρηνικών βάσεων στο Κρασνογιάρσκ της Σιβηρίας και στο Βιετνάμ, από την πλευρά της ΕΣΣΔ, και στις Φιλιππίνες από την πλευρά των ΗΠΑ, με σκοπό την ύφεση στην Ασία και τον Ειρηνικό. Παράλληλα, ο Γκορμπατσόφ προώθησε τις προσπάθειές του για τον περιορισμό κατά 50% και τον έλεγχο των στρατηγικών όπλων, για τον έλεγχο των διηπειρωτικών βαλλιστικών πυραύλων και τον περιορισμό των πυρηνικών δοκιμών και για τη μείωση των συμβατικών εξοπλισμών και στρατευμάτων των δύο στρατιωτικών συνασπισμών στην Ευρώπη, δίνοντας επίσης δείγματα καλής θέλησης στο ζήτημα υπεράσπισης των ανθρώπινων δικαιωμάτων.

Στο μεταξύ, στις 28 Ιουνίου 1988, συνήλθε η 19η Πανενωσιακή Συνδιάσκεψη του ΚΚΣΕ, στην οποία η πολιτική Γκορμπατσόφ υποβλήθηκε σε μία πρώτη κρίσιμη, σε πανενωσιακό επίπεδο, δοκιμασία, από την οποία ο Γκορμπατσόφ εξήλθε νικητής, εξασφαλίζοντας την έγκριση της συνδιάσκεψης για όλες τις ενέργειες της ηγεσίας του. Την 1η Οκτωβρίου της ίδιας χρονιάς, ύστερα από την τακτική σύνοδο της Ολομέλειας της Κεντρικής Επιτροπής του ΚΚΣΕ (τέλη Σεπτεμβρίου), συνήλθε το Ανώτατο Σοβιέτ της ΕΣΣΔ, το οποίο εξέλεξε ομόφωνα τον Μιχαήλ Γκορμπατσόφ πρόεδρο του Προεδρείου του (του οποίου ήταν ήδη αντιπρόεδρος), αντί του Αντρέι Γκρομίκο. Έτσι, ο Γκορμπατσόφ, αναλαμβάνοντας και το ανώτατο αυτό κρατικό λειτούργημα της ΕΣΣΔ (αντίστοιχο προς εκείνο του Προέδρου της Δημοκρατίας), εδραίωσε αποφασιστικά τη θέση του στην κορυφή της κομματικής και κρατικής ιεραρχίας της χώρας.

Ο Μιχαήλ Γκορμπατσόφ υπήρξε ο καταλυτικός παράγοντας σε μία σειρά γεγονότων στα τέλη του 1989 και του 1990 που αναδιαμόρφωσαν τον πολιτικό χάρτη της Ευρώπης και σηματοδότησαν την αρχή του τέλους του Ψυχρού Πολέμου. Καθ 'όλη τη διάρκεια του 1989 εκμεταλλεύτηκε κάθε ευκαιρία για να εκφράσει την υποστήριξή του προς τους ρεφορμιστές κομμουνιστές στις χώρες της Ανατολικής Ευρώπης, και, όταν τα κομμουνιστικά καθεστώτα σ’ αυτές τις χώρες κατέρρευσαν σαν ντόμινο στα τέλη του έτους, ο Γκορμπατσόφ αποδέχθηκε την πτώση τους.

Όταν οι δημοκρατικά εκλεγμένες, μη κομμουνιστικές κυβερνήσεις, ήρθαν στην εξουσία στην Ανατολική Γερμανία, την Πολωνία, την Ουγγαρία και την Τσεχοσλοβακία, ο Γκορμπατσόφ συμφώνησε στη σταδιακή απόσυρση των σοβιετικών στρατευμάτων από αυτές τις χώρες. Μέχρι το καλοκαίρι του 1990 είχε συμφωνήσει για την επανένωση της Ανατολικής με τη Δυτική Γερμανία και μάλιστα συμφώνησε στην ένταξη της ενωμένης Γερμανίας στο ΝΑΤΟ, τον μακροχρόνιο εχθρό της Σοβιετικής Ένωσης. Το 1990 ο Γκορμπατσόφ τιμήθηκε με το Νόμπελ Ειρήνης για τα εντυπωσιακά του επιτεύγματα στις διεθνείς σχέσεις.

Η πολιτική αποκαθήλωσή του και η κατάρρευση της Σοβιετικής Ένωσης

Ο σταδιακός εκδημοκρατισμός και η αποκέντρωση του πολιτικού συστήματος της χώρας οδήγησαν σε αναταραχές σε πολλές από τις συνιστώσες Δημοκρατίες της Σοβιετικής Ένωσης (π.χ. Αζερμπαϊτζάν, Γεωργία και Ουζμπεκιστάν) και σε προσπάθειες για την επίτευξη ανεξαρτησίας από άλλες (π.χ. Λιθουανία). Σε απάντηση, ο Γκορμπατσόφ χρησιμοποίησε το στρατό για να καταστείλει τις αιματηρές διεθνικές διαμάχες σε αρκετές από τις Δημοκρατίες της Κεντρικής Ασίας το 1989 - 1990, ενώ επινοήθηκαν συνταγματικοί μηχανισμοί που θα μπορούσαν να προβλέψουν τη νόμιμη αποχώρηση μιας Δημοκρατίας από την ΕΣΣΔ.

Με το ΚΚΣΕ να χάνει σταθερά το κύρος του, ο Γκορμπατσόφ επιτάχυνε τη μεταφορά εξουσιών από το κόμμα σε εκλεγμένους κυβερνητικούς θεσμούς. Τον Μάρτιο του 1990, το Συνέδριο των Αντιπροσώπων του Λαού τον εξέλεξε στη νεοσύστατη θέση του Προέδρου της ΕΣΣΔ, με εκτεταμένες εκτελεστικές εξουσίες. Ταυτόχρονα κατάργησε το συνταγματικά καθορισμένο μονοπώλιο της πολιτικής εξουσίας του ΚΚΣΕ και άνοιξε το δρόμο για τη νομιμοποίηση άλλων πολιτικών κομμάτων.

Ο Γκορμπατσόφ παρότι πέτυχε να διαλύσει τις ολοκληρωτικές δομές του σοβιετικού κράτους και να οδηγήσει τη χώρα του σε πορεία προς μία πραγματική αντιπροσωπευτική δημοκρατία, εν τούτοις αποδείχθηκε λιγότερο πρόθυμος να απελευθερώσει τη σοβιετική οικονομία από τον ασφυκτικό εναγκαλισμό του κράτους και αντιστάθηκε σε οποιαδήποτε αποφασιστική μετατόπιση προς την οικονομία της ελεύθερης αγοράς. Επιδίωξε μάταια ένα συμβιβασμό μεταξύ αυτών των δύο διαμετρικά αντίθετων εναλλακτικών λύσεων κι έτσι η κεντρικά σχεδιασμένη οικονομία συνέχισε να καταρρέει.

Ο Γκορμπατσόφ μπορεί να παρέμενε ο αδιαμφισβήτητος κυρίαρχος του προβληματικού Κομμουνιστικού Κόμματος, αλλά η αναποτελεσματικότητα της διακυβέρνησής του ήταν πλέον εμφανής. Αντιμέτωπος με την κατάρρευση της οικονομίας, την αυξανόμενη απογοήτευση των πολιτών και τη συνεχιζόμενη μετατόπιση της εξουσίας στις Δημοκρατίες, αναγκάστηκε να συμμαχήσει με τους συντηρητικούς του κόμματος και τους μηχανισμούς ασφαλείας του κράτους στα τέλη του 1990.

Οι σκληροπυρηνικοί κομμουνιστές αποδείχθηκαν, όμως, αναξιόπιστοι σύμμαχοι. Ο Γκορμπατσόφ και η οικογένειά του κρατήθηκαν σε κατ’ οίκον περιορισμό από τις 19 έως τις 21 Αυγούστου 1991, κατά τη διάρκεια ενός σύντομου πραξικοπήματος, που ενορχηστρώθηκε από τους σκληροπυρηνικούς του κόμματος. Το πραξικόπημα κατέρρευσε από τη σκληρή αντίσταση του Προέδρου της Ρωσίας Μπόρις Γέλτσιν και άλλων μεταρρυθμιστών που είχαν αναδειχθεί μέσα από την «γκλάσνοστ» και την «περεστρόικα».

Ο Γκορμπατσόφ ανέλαβε και πάλι τα καθήκοντά του ως πρόεδρος της Σοβιετικής Ένωσης, αλλά η θέση του είχε πλέον αποδυναμωθεί. Συμμαχώντας με τον Γέλτσιν, εγκατέλειψε το Κομμουνιστικό Κόμμα, διέλυσε την Κεντρική Επιτροπή του και υποστήριξε μέτρα για την απαγκίστρωση της KGB και των ενόπλων δυνάμεων από τον έλεγχο του ΚΚΣΕ. Επίσης, μετέφερε θεμελιώδεις εξουσίες στις Δημοκρατίες της Σοβιετικής Ένωσης.

Τα γεγονότα όμως τον είχαν ξεπεράσει και η ρωσική κυβέρνηση υπό τον Μπόρις Γέλτσιν ανέλαβε την εξουσία από την καταρρέουσα Σοβιετική Ένωση και συμφώνησε με τις άλλες Δημοκρατίες να δημιουργήσουν μία νέα χαλαρή ένωση κρατών, την Κοινοπολιτεία των Ανεξάρτητων Κρατών. Στις 25 Δεκεμβρίου 1991, ο Γκορμπατσόφ παραιτήθηκε από την προεδρία της Σοβιετικής Ένωσης, η οποία έπαψε να υπάρχει την ίδια μέρα.

Η δράση του στη Ρωσική Ομοσπονδία

Το 1996 ο Μιχαήλ Γκορμπατσόφ διεκδίκησε ως ανεξάρτητος την Προεδρία της Ρωσίας, αλλά συγκέντρωσε το πενιχρό 0,5% των ψήφων. Ωστόσο, παρέμεινε ενεργός στη δημόσια ζωή, ως ομιλητής και ως μέλος διαφόρων παγκόσμιων και ρωσικών δεξαμενών σκέψης. Το 2003 κέρδισε Γκράμι μαζί με τον πρώην πρόεδρο των ΗΠΑ, Μπιλ Κλίντον, για τη συμμετοχή τους σ’ ένα δίσκο για παιδιά.

Το 2006 συνεργάστηκε με τον ρώσο ολιγάρχη και πολιτικό Αλεξάντρ Λέμπεντεφ στην εξαγορά της εφημερίδας «Νόβαγια Γκαζέτα», που αντιπολιτεύεται το Κρεμλίνο. Στις 30 Σεπτεμβρίου 2008, ανακοινώθηκε ότι ο Γκορμπατσόφ και ο Λέμπεντεφ θα ίδρυαν ένα νέο πολιτικό κόμμα, το οποίο τελικά έμεινε στα χαρτιά. Αν και ο Γκορμπατσόφ είναι ενίοτε επικριτικός για τον ρώσο ηγέτη Βλαντιμίρ Πούτιν, υποστήριξε την προσάρτηση της Κριμαίας στη Ρωσία το 2014.

Οι σημαντικότερες ημερομηνίες της περιόδου του τελευταίου ηγέτη της Σοβιετικής Ένωσης

Ακολουθούν οι σημαντικότερες ημερομηνίες του περάσματος από την εξουσία του Μιχαήλ Γκορμπατσόφ. Από την άνοδό του στο αξίωμα του Γενικού Γραμματέα του Κομμουνιστικού Κόμματος το 1985 ως την παραίτησή του το 1991.

1985

11η Μαρτίου: Ο Μιχαήλ Γκορμπατσόφ, στα 54 του χρόνια, εκλέγεται επικεφαλής του Κομμουνιστικού Κόμματος της Σοβιετικής Ένωσης.

15η Οκτωβρίου: Παρουσιάζει το σχέδιό του για την αναδιάρθρωση της οικονομικού και πολιτικού συστήματος της ΕΣΣΔ, την περεστρόικα, πρόταση του Λεονίντ Μπρέζνιεφ το 1979.

1986

26η Απριλίου: Έκρηξη στον πυρηνικό ηλεκτροπαραγωγικό σταθμό του Τσερνόμπιλ (Ουκρανία). Η τραγωδία αποκρύπτεται από την κυβέρνηση για αρκετές ημέρες, κάτι που συμβάλει στη μόλυνση εκατοντάδων χιλιάδων ανθρώπων από τη ραδιενέργεια.

23η Δεκεμβρίου: Επιστρέφει στη Μόσχα ο αντιφρονών νομπελίστας ειρήνης Αντρέι Ζαχάροφ έπειτα από επτά χρόνια εξαναγκαστικής εξορίας στο Γκόρκι (Νίζνι Νόβγκοροντ).

1987

8η Δεκεμβρίου: Υπογραφή της συνθήκης INF για την εξάλειψη των βαλλιστικών πυραύλων μέσου βεληνεκούς στην Ουάσινγκτον, κατά τη διάρκεια της τρίτης συνόδου κορυφής του Ρόναλντ Ρέιγκαν και του Μιχαήλ Γκορμπατσόφ.

1988

7η Δεκεμβρίου: Στη Νέα Υόρκη, ο Μιχαήλ Γκορμπατσόφ ανακοινώνει στον ΟΗΕ ότι η ΕΣΣΔ θα μειώσει μονομερώς κατά 500.000 άνδρες τις δυνάμεις της στην ανατολική Ευρώπη και στο ευρωπαϊκό τμήμα της ΕΣΣΔ.

1989

15η Φεβρουαρίου: Ολοκληρώνεται η αποχώρηση των σοβιετικών στρατευμάτων από το Αφγανιστάν, έπειτα από δέκα χρόνια πολέμου.

16η Μαΐου: Σύνοδος κορυφής στο Πεκίνο του Μιχαήλ Γκορμπατσόφ με τον κινέζο πρόεδρο Ντενγκ Σιαοπίνγκ, επισφράγιση της εξομάλυνσης των διμερών σχέσεων έπειτα από 30 χρόνια.

12η-15η Ιουνίου: Ο Μιχαήλ Γκορμπατσόφ, έπειτα από τη θριαμβευτική υποδοχή του στη Βόννη (ΓΛΔ), δηλώνει πως το Τείχος θα πέσει όταν «εξαφανιστούν οι συνθήκες που το γέννησαν».

7η Οκτωβρίου: Ο Μιχαήλ Γκορμπατσόφ, στο ανατολικό Βερολίνο, λέει ενώπιον του ανατολικογερμανού ηγέτη Έρικ Χόνεκερ πως «όποιος καθυστερεί τιμωρείται από τη ζωή».

9η Νοεμβρίου: Το Τείχος πέφτει.

1η Δεκεμβρίου: Ιστορική συνάντηση με τον πάπα Ιωάννη Παύλο Β’.

1990

11η Μαρτίου: Η Λιθουανία ανακηρύσσει την ανεξαρτησία της από την ΕΣΣΔ. Την 13η Ιανουαρίου 1991, σοβιετικά άρματα μπαίνουν στο Βίλνιους (14 νεκροί και 700 τραυματίες).

15η Μαρτίου: Ο Μιχαήλ Γκορμπατσόφ εκλέγεται για πέντε χρόνια πρόεδρος της ΕΣΣΔ, θέση που μόλις δημιουργείται.

16η Ιουλίου: Ο Μιχαήλ Γκορμπατσόφ και ο δυτικογερμανός καγκελάριος Χέλμουτ Κολ συμφωνούν για μια Γερμανία ενωμένη, κυρίαρχη και ελεύθερη να ενταχθεί στο NATO.

15η Οκτωβρίου: Ο Μιχαήλ Γκορμπατσόφ βραβεύεται με Νόμπελ ειρήνης.

1991

12η Ιουνίου: Ο Μπόρις Γέλτσιν εκλέγεται πρόεδρος της Ρωσικής Ομοσπονδίας.

31η Ιουλίου: Υπογράφεται στη Μόσχα η συνθήκη START, η πρώτη συμφωνία για τη μείωση των στρατηγικών πυρηνικών οπλοστασίων των ΗΠΑ και της ΕΣΣΔ.

19η/21η Αυγούστου: Αποτυχημένο πραξικόπημα συντηρητικών εναντίον του Μιχαήλ Γκορμπατσόφ, ο οποίος βρίσκεται στην Κριμαία. Η απόπειρα αυτή οδηγεί στη διάλυση του κομμουνιστικού κόμματος και επιταχύνει την αποσύνθεση της ΕΣΣΔ.

8η Δεκεμβρίου: Στο Μινσκ, οι πρόεδροι της Ρωσίας, της Λευκορωσίας και της Ουκρανίας διαπιστώνουν πως η Σοβιετική Ένωση "δεν υπάρχει πλέον".

25η Δεκεμβρίου: Ο Μιχαήλ Γκορμπατσόφ ανακοινώνει πως παραιτείται από το αξίωμα του προέδρου της ΕΣΣΔ.

Μιχαήλ Γκορμπατσόφ: Ο τελευταίος ηγέτης της Σοβιετικής Ένωσης με τα δικά του λόγια

Ακολουθούν ορισμένες από τις πιο αξιοσημείωτες δηλώσεις του Μιχαήλ Γκορμπατσόφ.

«Μια μέρα πιαστήκαμε από το χέρι και πήγαμε να περπατήσουμε το απόγευμα. Και συνεχίσαμε να περπατάμε έτσι όλη μας τη ζωή». Για τη σύζυγό του Ραΐσα, συνέντευξή του στο αμερικανικό περιοδικό Vogue, 2013.

«Αυτό είναι άλλο ένα χτύπημα της καμπάνας, μια νέα τρομερή προειδοποίηση ότι στην πυρηνική εποχή χρειάζεται νέα πολιτική σκέψη και απαιτούνται νέες πολιτικές». Πρώτη δημόσιες δηλώσεις για το δυστύχημα στον πυρηνικό ηλεκτροπαραγωγικό σταθμό στο Τσερνόμπιλ (Ουκρανία), 14η Μαΐου 1986, στη σοβιετική τηλεόραση.

«Κάποια στιγμή, η χώρα άρχισε να χάνει την ορμή της, οι δυσκολίες και τα ανεπίλυτα προβλήματα άρχισαν να συσσωρεύονται, εμφανίστηκαν στοιχεία βαλτώματος και άλλα φαινόμενα ξένα στον σοσιαλισμό. Κι αυτό έπληξε σκληρά την οικονομική, την κοινωνική, την πολιτισμική και την πνευματική ζωή».

«Ανάγκη για αλλαγή υπήρχε για πολύ καιρό, στην οικονομία και σε άλλα πεδία, αλλά δεν εφαρμόστηκε στην πολιτική και πρακτική δουλειά του κόμματος και του κράτους». Ομιλία στην Κεντρική Επιτροπή του Κομμουνιστικού Κόμματος της Σοβιετικής Ένωσης, Ιανουάριος 1987.

«Για τους πάντες, και πάνω απ’ όλα για τις δυο μεγάλες δυνάμεις μας, η συμφωνία το κείμενο της οποίας είναι πάνω στο τραπέζι προσφέρει, επιτέλους, τη μεγάλη ευκαιρία να πάρουμε τον δρόμο που οδηγεί μακριά από την απειλή της καταστροφής. Είναι καθήκον μας να αξιοποιήσουμε πλήρως αυτή την ευκαιρία και να προχωρήσουμε μαζί προς έναν κόσμο απαλλαγμένο από τα πυρηνικά όπλα, που θα είναι καλύτερος για τα παιδιά και για τα εγγόνια μας και τα δικά τους παιδιά και τα δικά τους εγγόνια (...) προς την υπόσχεση της πλήρωσης και της πιο ευτυχισμένης ζωής, χωρίς φόβο, και χωρίς την παράλογη κατασπατάληση πόρων για όπλα καταστροφής». Στην τελετή υπογραφής της INF (Intermediate-Range Nuclear Forces Treaty) με τον αμερικανό πρόεδρο Ρόναλντ Ρέιγκαν, 8η Δεκεμβρίου 1987, στην Ουάσινγκτον.

«Είχαμε μισό εκατομμύριο άνδρες εκεί, οπλισμένους μέχρι τα δόντια. Τη μεγαλύτερη συγκέντρωση όπλων, καλά εκπαιδευμένων στρατιωτών, αρμάτων μάχης, πυρηνικών όπλων. Αν δίναμε τέτοια διαταγή, θα ήταν λάθος, θα οδηγούσε σε καταστροφή, θα μπορούσαμε να καταλήξουμε στον Τρίτο Παγκόσμιο Πόλεμο». Για την απόφασή του να μη διατάξει τον σοβιετικό στρατό να εμποδίσει την πτώση του Τείχους του Βερολίνου, συνέντευξη στο καναδικό τηλεοπτικό δίκτυο «CBC», 2009.

«Πρώτα απ’ όλα, είμαι βαθιά συγκινημένος, ως άνθρωπος, για την απόφαση αυτή, δεν θα το κρύψω. Αλλά αποδέχομαι το βραβείο όχι προσωπικά, αλλά ως αναγνώριση της μεγάλης αξίας και της τεράστιας σημασίας της σημαντικής αποστολής που ονομάζουμε περεστρόικα για τη μοίρα όλου του κόσμου». Δηλώσεις σε ξένους δημοσιογράφους αφού του απονεμήθηκε το βραβείο Νόμπελ ειρήνης, 15η Οκτωβρίου 1990.

«Η μοίρα το θέλησε πως όταν έγινα αρχηγός του κράτους, ήταν ήδη πασιφανές πως κάτι πήγαινε στραβά σε αυτή τη χώρα. Είχαμε αφθονία στα πάντα: γη, πετρέλαιο, αέριο και άλλους φυσικούς πόρους, κι ο θεός μας προίκισε με ευφυΐα και ταλέντο — και παρ’ όλ’ αυτά ζούσαμε πολύ χειρότερα από τον κόσμο σε άλλες βιομηχανικές χώρες και το χάσμα διαρκώς μεγάλωνε.

Ο λόγος ήταν προφανής ήδη για καιρό: η κοινωνία μας ήταν πιασμένη στην αρπάγη του γραφειοκρατικού συστήματος. Καταδικασμένη να υπηρετεί την ιδεολογία και να κουβαλάει το βαρύ φορτίο της κούρσας των εξοπλισμών, πιεζόταν αφόρητα. Όλες οι προσπάθειες να εφαρμοστούν μεταρρυθμίσεις με μισή καρδιά, κι έγιναν πολλές, απέτυχαν η μια μετά την άλλη. Η χώρα έχανε κάθε ελπίδα. Δεν μπορούσαμε να συνεχίσουμε να ζούμε έτσι. Έπρεπε να αλλάξουμε τα πάντα ριζικά. Για αυτόν τον λόγο, ποτέ δεν μετάνιωσα που δεν χρησιμοποίησα τη θέση μου του Γενικού Γραμματέα απλά για να "βασιλέψω" για μερικά χρόνια.

Εγκαταλείπω το αξίωμά μου με ανησυχία – αλλά και με ελπίδα, με πίστη σε εσάς, στη σοφία σας και στην πνευματική σας δύναμη. Είμαστε οι κληρονόμοι ενός σπουδαίου πολιτισμού, και η αναζωογόνηση και η μεταμόρφωση μας για να αποκτήσουμε σύγχρονη και αξιοπρεπή ζωή εξαρτάται από όλους και τον καθένα μας». Τελευταία ομιλία με την ιδιότητα του ηγέτη της Σοβιετικής Ένωσης, 25η Δεκεμβρίου 1991.

«Όσον αφορά στη στρατιωτική επιχείρηση της Ρωσίας στην Ουκρανία που άρχισε την 24η Φεβρουαρίου, υπογραμμίζουμε την ανάγκη να σταματήσουν το ταχύτερο οι εχθροπραξίες και να αρχίσουν άμεσα ειρηνευτικές διαπραγματεύσεις. Δεν υπάρχει τίποτε πολυτιμότερο στον κόσμο από τις ανθρώπινες ζωές». Ανακοίνωση του Ιδρύματος Γκορμπατσόφ, 26η Φεβρουαρίου 2022.

Τα «βαθιά του συλλυπητήρια» εκφράζει ο Πούτιν

Ο πρόεδρος της Ρωσικής Ομοσπονδίας Βλαντίμιρ Πούτιν εκφράζει τα «βαθιά συλλυπητήριά» του για τον θάνατο του Μιχαήλ Γκορμπατσόφ, του τελευταίου ηγέτη της Σοβιετικής Ένωσης (1985-1991), δήλωσε σήμερα ο εκπρόσωπος του Κρεμλίνου.

«Ο Βλαντίμιρ Πούτιν εκφράζει τα βαθιά του συλλυπητήρια μετά τον θάνατο του Μιχαήλ Γκορμπατσόφ, πρόκειται να στείλει το πρωί συλλυπητήριο τηλεγράφημα στην οικογένεια και στους οικείους», του πρώην ηγέτη της ΕΣΣΔ, ανέφερε ο Ντμίτρι Πεσκόφ, ο εκπρόσωπος του Κρεμλίνου, σύμφωνα με το ρωσικό πρακτορείο ειδήσεων «TASS».

Ο Μπάιντεν εξαίρει έναν «σπάνιο ηγέτη» που παρέδωσε «έναν ασφαλέστερο κόσμο»

Ο αμερικανός πρόεδρος Τζο Μπάιντεν απέτισε φόρο τιμής στον τελευταίο ηγέτη της Σοβιετικής Ένωσης Μιχαήλ Γκορμπατσόφ, χαρακτηρίζοντας τον «σπάνιο ηγέτη».

«Ως ηγέτης της ΕΣΣΔ, συνεργάστηκε με τον (αμερικανό τότε) πρόεδρο (Ρόναλντ) Ρέιγκαν για να μειωθούν τα πυρηνικά οπλοστάσια των δύο χωρών μας, προς μεγάλη ανακούφιση των ανθρώπων σε όλο τον κόσμο που προσεύχονταν να τερματιστεί η κούρσα πυρηνικών εξοπλισμών. Έπειτα από δεκαετίες βάρβαρης πολιτικής καταστολής, υιοθέτησε δημοκρατικές μεταρρυθμίσεις», ανέφερε ο κ. Μπάιντεν στο δελτίο Τύπου που δημοσιοποιήθηκε από τις υπηρεσίες του.

«Επρόκειτο για ενέργειες ενός «σπάνιου ηγέτη», που είχε «τη φαντασία να δει ότι ένα άλλο μέλλον ήταν εφικτό και το θάρρος να διακινδυνεύσει όλη του την καριέρα για να το επιτύχει. Το αποτέλεσμα ήταν ένας ασφαλέστερος κόσμος και μεγαλύτερη ελευθερία για εκατομμύρια ανθρώπους», πρόσθεσε.

Το Ίδρυμα Ρέιγκαν από την πλευρά του ανέφερε μέσω Twitter πως «θρηνεί την απώλεια» του ηγέτη που «ήταν κάποτε πολιτικός αντίπαλος του Ρόναλντ Ρέιγκαν και κατέληξε να γίνει φίλος του».

Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν: Άνοιξε τον δρόμο για μια ελεύθερη Ευρώπη

Η πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν απέτισε φόρο τιμής στον Μιχαήλ Γκορμπατσόφ, εξαίροντας έναν πολιτικό «άξιο εμπιστοσύνης και σεβασμού».

Ο τελευταίος ηγέτης της Σοβιετικής Ένωσης (1985-1991) «διαδραμάτισε κρίσιμο ρόλο για να τερματιστεί ο ψυχρός πόλεμος και να πέσει το σιδηρούν παραπέτασμα. Άνοιξε τον δρόμο για μια ελεύθερη Ευρώπη. Είναι μια κληρονομιά που δεν θα ξεχάσουμε. Αναπαύσου εν ειρήνη Μιχαήλ Γκορμπατσόφ», ανέφερε η επικεφαλής της Κομισιόν, πρώην υπουργός Άμυνας της Γερμανίας, μέσω Twitter.

Μπόρις Τζόνσον: Πάντα θαύμαζα το θάρρος και την ακεραιότητά του

Ο πρωθυπουργός της Βρετανίας Μπόρις Τζόνσον εξήρε «το θάρρος και την ακεραιότητα» του τελευταίου ηγέτη της Σοβιετικής Ένωσης Μιχαήλ Γκορμπατσόφ, κρίνοντας πως η «ακούραστη δέσμευσή του να ανοίξει τη σοβιετική κοινωνία» παραμένει «παράδειγμα», έξι μήνες μετά την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία.

«Με θλίβει που έμαθα για τον θάνατο του Γκορμπατσόφ. Πάντα θαύμαζα το θάρρος και την ακεραιότητα που έδειξε τερματίζοντας ειρηνικά τον ψυχρό πόλεμο», ανέφερε ο κ. Τζόνσον μέσω Twitter και τόνισε: «Την περίοδο της επίθεσης του (ρώσου προέδρου Βλαντίμιρ) Πούτιν στην Ουκρανία, η ακούραστη δέσμευσή του στο άνοιγμα της σοβιετικής κοινωνίας παραμένει παράδειγμα για όλους μας».

Γκουτέρες: Άλλαξε τον ρου της ιστορίας

Ο Γενικός Γραμματέας του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών εξέφρασε τη «βαθιά θλίψη» του για τον θάνατο του τελευταίου ηγέτη της Σοβιετικής Ένωσης Μιχαήλ Γκορμπατσόφ, αποτίνοντας φόρο τιμής στον «απαράμιλλο ηγέτη» που «άλλαξε τον ρου της ιστορίας».

«Έκανε περισσότερα από οποιονδήποτε για να έρθει με ειρηνικό τρόπο το τέλος του ψυχρού πολέμου», σημείωσε ο Αντόνιο Γκουτέρες σε δελτίο Τύπου που δημοσιοποιήθηκε από τις υπηρεσίες του, κρίνοντας πως «ο κόσμος έχασε έναν τεράστιο παγκόσμιο ηγέτη, δεσμευμένο στην πολυμερή συνεργασία, ακούραστο υπερασπιστή της ειρήνης».

Μακρόν: Έφυγε ένας άνθρωπος της ειρήνης

Ο γάλλος πρόεδρος Εμανουέλ Μακρόν απέτισε σήμερα φόρο τιμής στον τελευταίο ηγέτη της Σοβιετικής Ένωσης, τον Μιχαήλ Γκορμπατσόφ, ευχαριστώντας τον για τη «δέσμευσή του στην ειρήνη στην Ευρώπη».

Ο κ. Μακρόν εξήρε μέσω Twitter τη μνήμη αυτού του «ανθρώπου της ειρήνης οι επιλογές του οποίου άνοιξαν έναν δρόμο για την ελευθερία στους Ρώσους. Η δέσμευσή του στην ειρήνη στην Ευρώπη άλλαξε την κοινή μας ιστορία».

Μήνυμα ΥΠΕΞ για το θάνατο του Γκορμπατσόφ

«Εκφράζουμε τη λύπη μας για την απώλεια ενός μεγάλου Ευρωπαίου, του Μιχαήλ Σεργκέγεβιτς Γκορμπατσόφ», αναφέρει το υπουργείο Εξωτερικών σε ανάρτησή του στο twitter.

«Συνέβαλε καθοριστικά στον τερματισμό του ψυχρού πολέμου, την προώθηση του πυρηνικού αφοπλισμού και τον εκδημοκρατισμό της χώρας του. Ειλικρινή συλλυπητήρια στους οικείους του και τον λαό», τόνισε ακόμα…

(με πληροφορίες από ΑΠΕ-ΜΠΕ)

Ο Μάριο Ντράγκι δεν φαίνεται να θέλει να το «ξανασκεφθεί» και να παραμείνει επικεφαλής της κυβέρνησης ευρείας συμμετοχής, μετά την κρίση που δημιούργησε τις τελευταίες ημέρες με την παραίτησή του. Αυτό αναφέρει ιταλική δημόσια τηλεόραση της «Rai» για τεχνοκράτης πρωθυπουργός της χώρας. Γεγονότα που ήρθαν μετά τη... φυγή Μπόρις Τζόνσον στη Μεγάλη Βρετανία. 

«Ο Ντράγκι είναι γαλήνιος, αλλά και αποφασισμένος, όπως φαίνεται, να εμμείνει στην θέση του», μετέδωσε η «Rai». Όλα θα αποφασιστούν την ερχόμενη Τετάρτη, όταν ο «σούπερ Μάριο» θα παρέμβει στην βουλή και στην γερουσία της Ρώμης. Θα πρέπει να αποσαφηνίσει αν θέλει να συνεχίσει την κυβερνητική αυτή εμπειρία, περίπου για ένα ακόμη εξάμηνο, θέτοντας τις κύριες προτεραιότητές του, ή αν η απόφασή του να παραιτηθεί είναι οριστική και αμετάκλητη.

Mario Draghi struggles through mire of Italy’s turbulent politics https://t.co/U5PzUAgmDE

— ParkRiver (@Manilal43994472) July 15, 2022

Σε περίπτωση που ο Ντράγκι οριστικοποιήσει την παραίτησή του, ο Ιταλός πρόεδρος θα έχει δυο κύριες επιλογές: να προκηρύξει άμεσα εκλογές (πιθανώς για το πρώτο δεκαπενθήμερο του Οκτωβρίου) ή να ζητήσει την σύσταση μιας νέας, βραχείας διάρκειας κυβέρνησης, με κύριο στόχο την κατάρτιση και την έγκριση του νέου κρατικού προϋπολογισμού.

Παράλληλα, η χώρα πρέπει να συνεχίσει την αποθήκευση ενέργειας ενόψει του χειμώνα, ενώ εκκρεμεί η υπογραφή νέων συμφωνιών για αύξηση της εισαγωγής φυσικού αερίου από το εξωτερικό.

Πρέπει επίσης να οργανωθεί η νέα εμβολιαστική εκστρατεία κατά του κορωνοϊού, με το επικαιροποιημένο εμβόλιο, το οποίο αναμένεται να κυκλοφορήσει τον Οκτώβριο.

Όλα αυτά, σύμφωνα με πολλούς αναλυτές, μειώνουν τις πιθανότητες σύντομης προσφυγής στις κάλπες, και αυξάνουν εκείνες -σε περίπτωση οριστικής αποχώρησης του Ντράγκι- για δημιουργία προσωρινής κυβέρνησης, με όσο γίνεται ευρύτερη στήριξη των πολιτικών δυνάμεων.

?? Italian President Sergio Mattarella has rejected Prime Minister Mario Draghi’s resignation, in a desperate attempt to avoid national elections. @HermioneKitson reports ? pic.twitter.com/kZfH8SQnMW

— CGTN Europe (@CGTNEurope) July 15, 2022

Γιατί τα «βρόντηξε» ο «σούπερ Μάριο» Ντράγκι: Οι κίνδυνοι για την Ιταλία, την Ευρωζώνη και την Ουκρανία

Αν υπήρχε μια στιγμή που η παραίτηση του εθνικού τραπεζίτη της Ιταλίας, Μάριο Ντράγκι έπρεπε να αποφευχθεί πάση θυσία, αυτή ήταν η χθεσινή. Και όμως ο «γκουρού» του χρηματοπιστωτικού συστήματος έφτασε στο χείλος της εξόδου από το κυβερνητικό σχήμα, αφήνοντας εμβρόντητους τόσο τους Ιταλούς πολίτες, όσο και τους αξιωματούχους των Βρυξελλών.

Αντιλαμβανόμενος το χάος, το οποίο περιμένει τη γειτονική χώρα σε περίπτωση που ο Μάριο Ντράγκι κάνει πράξη την απειλή του και απεμπλακεί από τα πρωθυπουργικά του καθήκοντα, ο Πρόεδρος της Ιταλίας, Σέρτζιο Ματαρέλα αρνήθηκε να αποδεχθεί την παραίτηση του «Σούπερ Μάριο», καθώς οι περισσότεροι αναλυτές στοιχηματίζουν πως δεν υπάρχει άλλο φυσικό πρόσωπο να βγάλει τη γειτονική χώρα από το τέλμα, στο οποίο οδεύει με γεωμετρική πρόοδο.

Italian PM Mario Draghi offers his resignation after coalition falls apart https://t.co/9PrDYaaY8p

— The Zambian Observer (@ZambianObserver) July 15, 2022

Συμμαζεύοντας το χάος

Παρά την ισχυρή βιομηχανική βάση της, η ιταλική οικονομία (τρίτη στην Ευρωζώνη) βρίσκεται σε οριακό σημείο μετά την πανδημική κρίση, αλλά και την οικονομική κρίση που αυτή προκάλεσε. Παρά τις αντιξοότητες, ο 75χρονος Μάριο Ντράγκι κατάφερε, ωστόσο, με τα «μαγικά» του να επιστρέψει τη χώρα του σε αναπτυξιακή τροχιά το 2021, σε σημείο που να τον επευφημούν δημοσίως διεθνείς προσωπικότητες, όπως ο Ιταλός σχεδιαστής, Τζόρτζιο Αρμάνι. Γνωρίζοντας όσο λίγοι τα…κατατόπια, ο Ιταλός τραπεζίτης σχημάτισε το Φεβρουάριο του 2021 μια ευέλικτη κυβέρνηση τεχνοκρατών και σχεδίασε την αξιοποίηση των πόρων του Ταμείου Ανάκαμψης με τέτοιο τρόπο, ώστε μυθώδη ποσά να κατευθυνθούν πλέον στον ψηφιακό μετασχηματισμό και σε νέες, κρίσιμες υποδομές για την ιταλική οικονομία.

Παράλληλα, αφήνοντας πίσω την εκατόμβη νεκρών του πρώτου κύματος της πανδημίας, πήρε γρήγορα αυστηρά υγειονομικά μέτρα και κατέστησε υποχρεωτικό τον εμβολιασμό για τους υγειονομικούς, περιορίζοντας έτσι την αναζωπύρωση της πανδημίας επί ιταλικού εδάφους.

Σε ανύποπτο χρόνο, ακόμη, ο Ιταλός τεχνοκράτης έθεσε από τη Σύνοδο των χωρών του Ευρωπαϊκού Νότου ζήτημα ενεργειακού κόστους, προσκεκλημένος του Έλληνα Πρωθυπουργού, Κυριάκου Μητσοτάκη, ενώ πρωτοστάτησε στη στήριξη της Ουκρανίας απέναντι στη ρωσική εισβολή, σε σημείο που να ηγείται μαζί με το Γάλλο Πρόεδρο, Εμανουέλ Μακρόν και το Γερμανό Καγκελάριο, Όλαφ Σολτς της ευρωπαϊκής αρωγής στη δοκιμαζόμενη χώρα.

Crisis en Italia: el presidente rechazó la renuncia del primer ministro, Mario Draghihttps://t.co/bfntMydceq

— Nexofin (@Nexofin) July 15, 2022

Το παγόβουνο του χρέους

Την ίδια ώρα, όμως, έχοντας θητεύσει και ως επικεφαλής της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας κατά το χρονικό διάστημα 2011-2019, ο Μάριο Ντράγκι έχει πλήρη συναίσθηση του κινδύνου που απειλεί υπαρξιακά τη χώρα του, καθώς η Ιταλία διαθέτει το δεύτερο μεγαλύτερο δημόσιο χρέος στην Ευρωζώνη, το οποίο είναι πλέον έκθετο στις πιέσεις των αγορών, ως συνέπεια του καλπάζοντα πληθωρισμού.

Το πόσο κοντά, άλλωστε, βρίσκεται η ιταλική οικονομία σε ένα κραχ, που στην περίπτωση που θα συμβεί θα κάνει την ελληνική κρίση του 2009 να μοιάζει με πταίσμα, φάνηκε ήδη από τον προηγούμενο μήνα, όταν η απόδοση του 10ετούς ιταλικού ομολόγου πήρε την ανιούσα, επειδή η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα ανακίνησε το ζήτημα της αύξησης των επιτοκίων ως μέσο ανάσχεσης των συνεπειών του πληθωρισμού. Έκτοτε, το ιταλικό ομόλογο σημειώνει άνοδο μέρα με τη μέρα, ενώ αυξάνονται διαρκώς και τα spreads, τα οποία έχουν φτάσει ήδη στις 221 μονάδες βάσης.

Αν η πολιτική κρίση στη χώρα δεν εκτονωθεί, τότε η παραίτηση Ντράγκι θα μοιάζει το μικρότερο πρόβλημα, καθώς το ιταλικό χρέος θα χρειαστεί γενναία παρέμβαση για να καταστεί βιώσιμο κι ενώ το κόστος δανεισμού έχει ήδη αυξηθεί κατά 4% για τη γειτονική χώρα. Το τοπίο καθίσταται ακόμη πιο ομιχλώδες εξαιτίας της απουσίας θετικών ρυθμών ανάπτυξης για την ιταλική οικονομία, η οποία δέχεται μοιραία πίεση τόσο από τις αγορές, όσο και από το εσωτερικό μέτωπο, αφού το κόστος ζωής έχει εκτιναχθεί λόγω του υψηλού πληθωρισμού, τον οποίο ενίσχυσε η ρωσική εισβολή στην Ουκρανία.

Σε αυτές τις εκρηκτικές συνθήκες, η Ρώμη αναμένει τα καλά νέα από τη Φρανκφούρτη στις 21 Ιουλίου, οπότε η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα αναμένεται να ανοίξει τα χαρτιά της για την ενίσχυση των οικονομιών που βάλλονται από την αύξηση των επιτοκίων, ενεργοποιώντας για αυτό το σκοπό δύο νέα εργαλεία. Μέχρι τότε, ωστόσο, ο Μάριο Ντράγκι θα παρέμβει εκ νέου την ερχόμενη Τετάρτη 20 Ιουλίου στη Βουλή και στη Γερουσία, καθώς αναμένεται νέα ψήφος εμπιστοσύνης.

*ITALY PRIME MINISTER MARIO DRAGHI SAYS HE WILL RESIGN

???? pic.twitter.com/JHmKQSqraR

— Investing.com (@Investingcom) July 14, 2022

Η τρικλοποδιά του λαϊκισμού

Αν τελικά ο Ιταλός Πρόεδρος τα καταφέρει, ο Μάριο Ντράγκι θα παραμείνει στην εξουσία μέχρι το 2023, με την προϋπόθεση η κυβέρνησή του να αποτελεί ένα σχήμα εθνικής ενότητας και καθολικής πολιτικής αποδοχής, όπως ακριβώς συνέβαινε πριν το Κίνημα των Πέντε Αστέρων να αμφισβητήσει τους κυβερνητικούς χειρισμούς ως προς τη στήριξη νοικοκυριών και επιχειρήσεων, εκφράζοντας τη δυσφορία του αναφορικά με το αυξανόμενο κόστος ζωής.

Εμμένοντας, πάντως, στην απόφασή του, ο Μάριο Ντράγκι κάλεσε το Υπουργικό Συμβούλιο μετά τη συνάντησή του με τον Πρόεδρο της Ιταλικής Δημοκρατίας, Σέρτζιο Ματαρέλα, προκειμένου να το ενημερώσει για την απόφασή του να παραιτηθεί του αξιώματός του.

«Θέλω να σας ανακοινώσω ότι απόψε πρόκειται να υποβάλω την παραίτησή μου στον πρόεδρο της Δημοκρατίας. Οι σημερινές ψηφοφορίες στο κοινοβούλιο είναι πολύ σημαντικό γεγονός από πολιτικής απόψεως. Δεν υφίσταται πλέον η σχέση εμπιστοσύνης που αποτελεί βάση της κυβερνητικής δράσης. Η πλειοψηφία εθνικής ενότητας η οποία στήριξε αυτήν την κυβέρνηση από την πρώτη ημέρα της δημιουργίας της δεν υφίσταται πλέον» ανέφερε ο Μάριο Ντράγκι και πρόσθεσε πως «τις ημέρες αυτές από μέρους μου καταβλήθηκε η μέγιστη προσπάθεια για να συνεχιστεί η κοινή πορεία, προσπαθώντας να ικανοποιήσω τα αιτήματα που μου έθεσαν οι πολιτικές δυνάμεις. Είναι όμως σαφές από την πολιτική συζήτηση και από τη σημερινή ψηφοφορία στο Κοινοβούλιο ότι αυτή η προσπάθεια δεν ήταν αρκετή».

Ο ίδιος υπενθύμισε επιπλέον ότι θα συνέχιζε ως πρωθυπουργός «μόνο αν υφίστατο η προοπτική υλοποίησης του κυβερνητικού προγράμματος για το οποίο είχε λάβει την αρχική ψήφο εμπιστοσύνης» και με την απαραίτητη στήριξη του Κινήματος Πέντε Αστέρων.

Από πλευράς του, ο επικεφαλής του Κινήματος, Τζουζέπε Κόντε έσπευσε να δηλώσει πως «δεν δεχόμαστε πιέσεις και εκβιασμούς. Δεν θα συναινέσουμε ποτέ με την δημιουργία νέας εγκατάστασης για την αποτέφρωση των απορριμμάτων στην περιοχή της ιταλικής πρωτεύουσας», επιτείνοντας το πολιτικό αδιέξοδο στη γειτονική χώρα.

Απέχοντας, μάλιστα, από τη χθεσινή ψηφοφορία στη Γερουσία, το Κίνημα Πέντε Αστέρων υπονόμευσε τη διαδικασία, αφού οι γερουσιαστές του δεν μπήκαν καν στην αίθουσα χθες για να ψηφίσουν, με αποτέλεσμα μόλις 172 γερουσιαστές σε σύνολο 315 να ανανεώσουν την εμπιστοσύνη τους στον Ιταλό τεχνοκράτη πρωθυπουργό.

Σημειωτέον ότι η πρόταση εμπιστοσύνης που έλαβε ο Μάριο Ντράγκι συνδέεται με την ψηφοφορία για το πακέτο οικονομικής βοήθειας ύψους 23 δισ. ευρώ για οικογένειες και επιχειρήσεις, που δεν ικανοποιεί, ωστόσο, την παράταξη του Τζουζέπε Κόντε. Η στείρα άρνηση του τελευταίου είχε ως αποτέλεσμα το χρηματιστήριο του Μιλάνου να υποχωρήσει κατά 3,4%.

Στις αλυσιδωτές αντιδράσεις για τη στάση του Κινήματος Πέντε Αστέρων προστέθηκε και αυτή του πρώην αρχηγού του, Λουίτζι ντι Μάιο, ο οποίος κατηγόρησε το πρώην κόμμα του ότι υλοποιεί ένα κυνικό σχέδιο να ρίξει την κυβέρνηση, ιδρύοντας, με τη σειρά του ως ανάχωμα, ένα νέο πολιτικό κόμμα.

Με τα σενάρια για το μέλλον της Ιταλίας να επανέρχονται σε διαφορετικές εκδοχές τις τελευταίες ώρες, τόσο οι πρόωρες εκλογές, όσο και ο σχηματισμός νέας κυβέρνησης είναι πάνω στο τραπέζι της διαπραγμάτευσης, η οποία εξελίσσεται παρασκηνιακά και μέχρις ότου οι αγορές κάνουν αισθητή την παρουσία τους στο δημόσιο χρέος της χώρας.

---------------------------

Το γαλλικό παράδειγμα

Με δεδομένο, ωστόσο, ότι η Ιταλία καλείται το φθινόπωρο να περάσει τον προϋπολογισμό του επόμενου έτους, αλλά κυρίως το σκόπελο της τεράστιας έκθεσής της στο ρωσικό φυσικό αέριο, το ενδεχόμενο πρόωρων εκλογών το Σεπτέμβριο προκαλεί ήδη τρόμο στις Βρυξέλλες. Είναι χαρακτηριστικό ότι ο Επίτροπος Οικονομίας της Ευρωπαϊκής Ένωσης Πάολο Τζεντιλόνι και πρώην πρωθυπουργός της Ιταλίας δήλωσε χθες ότι η εκτελεστική εξουσία της ΕΕ παρακολουθούσε τις εξελίξεις στη Ρώμη «με ανήσυχη έκπληξη», ιδίως μετά το προηγούμενο των γαλλικών εκλογών, όπου επικράτησε ο κατακερματισμός και η αντισυστημικότητα.

Σε αυτήν την προοπτική, τόσο ο Ματέο Σαλβίνι της Λέγκας, όσο και η ακροδεξιά, Τζόρτζια Μαλόνι καλοβλέπουν τη συγκρότηση ενός δεξιού κυβερνητικού συνασπισμού μετά από την πρόωρη προσφυγή στις κάλπες, σε σημείο που η κ. Μαλόνι να δηλώσει χθες «είμαι έτοιμη να κυβερνήσω», ζητώντας άμεσα εκλογές. Πιο ψύχραιμη παραμένει η αριστερή πτέρυγα στην Ιταλία, καθώς ο Γραμματέας του Δημοκρατικού Κόμματος Ενρίκο Λέτα έθεσε ως απόλυτη προτεραιότητα την ανασυγκρότηση του κυβερνητικού σχήματος, ώστε ο Μάριο Ντράγκι να δώσει συνέχεια στην προσπάθειά του, σώζοντας την παρτίδα για την ιταλική οικονομία.

Boris Johnson and Mario Draghi are DONE. Who is next? ? pic.twitter.com/03rkGGN9Fn

— MI NEWS (@SNMilitary) July 14, 2022

Βρετανία: «Στηρίξτε όποιον θέλετε... αλλά όχι τον Σουνάκ» το μήνυμα Τζόνσον στους Συντηρητικούς

«Υποστηρίξτε όποιον θέλετε εκτός από τον Ρίσι Σουνάκ», είναι το μήνυμα που στέλνει με διακριτικότητα στα μέλη των Συντηρητικών ο απερχόμενος πρωθυπουργός της Βρετανίας, Μπόρις Τζόνσον, λίγες ώρες πριν διεξαχθεί η πρώτη τηλεμαχία με τους πέντε υποψηφίους των Τόρις που διεκδικούν την ηγεσία του κόμματος.

Ο Τζόνσον «προτρέπει τους ηττημένους υποψήφιους των Συντηρητικών να υποστηρίξουν τους αντιπάλους του Σουνάκ» και ολόκληρη η ομάδα της «Downing Street» «τρέφει μίσος για τον πρώην υπουργό Οικονομικών, χρεώνοντάς του την παραίτηση του πρωθυπουργού», αναφέρουν πηγές στον βρετανικό Τύπο.

Αν και δημοσίως ο Τζόνσον έχει υποστηρίξει ότι δεν θα αποκαλύψει τον υποψήφιο που προτιμά για την ηγεσία των Τόρις, πηγές δήλωσαν στους «Times» ότι έχει ήδη δώσει «γραμμή» προκειμένου ο ινδικής καταγωγής Ρίσι Σουνάκ, ο νικητής των δύο γύρων, να τεθεί εκτός κούρσας στις επόμενες ψηφοφορίες που θα διεξαχθούν την ερχόμενη εβδομάδα.

Σύμφωνα με τους Times του Λονδίνου, ο Τζόνσον θα ήθελε να κερδίσει την ηγεσία των Συντηρητικών και εν συνεχεία την πρωθυπουργία της χώρας η Λιζ Τρας, η «σιδηρά κυρία» της Βρετανίας, όπως αποκαλούν πολλά βρετανικά ΜΜΕ, την υπουργό Εξωτερικών. Ωστόσο, ο Τζόνσον δεν θα είχε πρόβλημα να τον διαδεχτεί και η πρώην υπουργός Άμυνας, Πένι Μόρντοντ.

Μέχρι τώρα, ο Σουνάκ παραμένει φαβορί για την ηγεσία των Συντηρητικών. Όπως στον πρώτο έτσι και στον δεύτερο γύρο της εκλογικής αναμέτρησης, εντός της κοινοβουλευτικής ομάδας των Συντηρητικών, ήρθε πρώτος. Χθες συγκέντρωσε 101 ψήφους.

“Back Anyone, But Rishi Sunak,” Boris Johnson Tells Allies: Report https://t.co/gL8oSfx3Dz

— india Exam - indExam.in (@indiaExam12) July 15, 2022

Το φαβορί των γραφείων στοιχημάτων και πρώην Υπουργός Οικονομικών της Βρετανίας κατάφερε να αυξήσει τη δύναμή του και πλέον έχει αυξήσει σημαντικά τις πιθανότητές του να είναι ένας από τους δύο τελικούς διεκδικητές της ηγεσίας των Συντηρητικών.

Δεύτερη ήρθε το φαβορί των δημοσκοπήσεων, πρώην υπουργός Άμυνας Πένι Μόρντοντ, με 83 ψήφους και τρίτη η αγαπημένη της δεξιάς πτέρυγας των Συντηρητικών, η Υπουργός Εξωτερικών, Λιζ Τρας, με 64 ψήφους.

Στην τέταρτη θέση βρέθηκε η νεαρή και όχι πολύ γνωστή στο ευρύ κοινό Υφυπουργός Τοπικής Διακυβέρνησης, Πίστεως και Κοινοτήτων, Kέμι Μπέιντενοκ με 49 ψήφους. Και στην πέμπτη θέση, ο επικεφαλής της επιτροπής εξωτερικών υποθέσεων της Βουλής των Κοινοτήτων, Τομ Τουγκενχατ, με 32 ψήφους.

Τη Δευτέρα (18/07) θα συνεχιστεί η εκλογική διαδικασία εντός της κοινοβουλευτικής ομάδας των Συντηρητικών. Κάθε βουλευτής από τους 358 του κόμματος, για μια ακόμη φορά, με μυστική ψηφοφορία, θα έχει δικαίωμα να ψηφίσει έναν υποψήφιο. Όποιος από αυτούς έρθει τελευταίος, φεύγει από την κούρσα διαδοχής.

Renunció la primera ministro de Estonia Kaja Kallas.

También Mario Draghi de Italia, el Presidente de Sri Lanka Gotabaya Rajapaksa; el primero fue Boris Johnson. ¿Qué está pasando? pic.twitter.com/hJhIqRAYda

— Guillermo Grinch (@GuillermoBGR) July 15, 2022

Η ίδια διαδικασία θα επαναληφθεί όσες φορές χρειαστεί ώστε το αργότερο μέχρι τις 21 Ιουλίου, οπότε κλείνει το κοινοβούλιο για τις καλοκαιρινές διακοπές, να έχουν απομείνει μόνο δύο υποψήφιοι.

Και τα στατιστικά για της διαδοχή του #BorisJohnson

Πηγή: https://t.co/9aXxEc2lTC -Russia Today pic.twitter.com/MZEEbh4wRd

— Καθίκι (@KYTKYTKYTKYTKYT) July 12, 2022

Αυτοί θα ξεκινήσουν άμεσα την προεκλογική τους εκστρατεία απευθυνόμενοι στα περίπου 160.000 μέλη του κόμματός τους τα οποία με επιστολική ψήφο θα επιλέξουν τον επόμενο αρχηγό των Συντηρητικών, που θα είναι και ο νέος πρωθυπουργός της χώρας.

Ο νικητής θα ανακοινωθεί με το άνοιγμα της Βουλής των Κοινοτήτων μετά τις καλοκαιρινές διακοπές στις 5 Σεπτεμβρίου.

Πηγές: ΑΠΕ-ΜΠΕ, protothema.gr